Μέρες του 36, μέρες του 2024

Το ονόμασαν «Νέο Λαϊκό Μέτωπο». Για να θυμίζει τις ένδοξες και τραγικές «μέρες του 36», τις ημέρες του αυθεντικού Λαϊκού Μετώπου στην Γαλλία και την Ισπανία. Για να φωτίσει, έτσι, ο προβολέας της Ιστορίας με ακόμη πιο δραματικό κιαροσκούρο το μέγα δράμα των ξαφνικών γαλλικών εκλογών. Μα και για να γίνει σαφές ότι αυτή η συνεργασία Σοσιαλιστών, Κομμουνιστών, Οικολόγων και των αντί-συστημικών της «Ανυπότακτης Γαλλίας» είναι, όπως την περιέγραψε ο αδιαμφισβήτητος σταρ της συμμαχίας, ένας «γάμος από ανάγκη», όχι από έρωτα.

Δεν έχει πίσω της κάποια προγραμματική, πολιτική σύγκλιση. Αλλά την διαπίστωση ενός κενού. Μετά την παρακμή του κεντρώου «μακρονισμού», η εκλογική συσπείρωση της όλης Αριστεράς έμοιαζε να είναι ο μόνος διαθέσιμος τρόπος να ματαιωθεί μια εκλογική νίκη του «λεπενισμού». Όπως στα σκοτεινά χρόνια της δεκαετίας του 30, το Λαϊκό Μέτωπο ήταν ο μόνος διαθέσιμος (αν και όχι, όπως αποδείχθηκε, επαρκής) τρόπος να ανακοπεί η επέλαση του φασισμού.

Το ερώτημα, βέβαια, είναι αν θα τα καταφέρουν. Αν θα καταφέρουν να σταματήσουν, οχυρωμένοι στα χαρακώματα του γαλλικού εκλογικού νόμου, την έφοδο της ακροδεξιάς προς την «Μαδρίτη» της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας. Αν θα καταφέρουν να μείνουν ενωμένοι μέχρι, τουλάχιστον, τον δεύτερο γύρο των εκλογών. Κι αν, μετά τις κάλπες, με όποια έκβασή τους, όταν το πολεμικό δράμα των εκλογών δώσει στην θέση του στην πεζή μετεκλογική πρόζα, διατηρήσουν κοινό βηματισμό. Είτε η άμυνα έχει καταρρεύσει και η Γαλλία (και η Ευρώπη ολόκληρη μαζί της) μπει στα αχαρτογράφητα νερά της «συγκατοίκησης» ενός Προέδρου από το ρεπουμπλικανικό ευρωπαϊκό στρατόπεδο και μιας κυβέρνησης από το μέτωπο των εχθρών της δημοκρατίας και της ενωμένης Ευρώπης. Είτε η έφοδος έχει αποκρουστεί και η Γαλλία θα ψάχνει νέα ισορροπία και νέα κοινοβουλευτική πλειοψηφία στο πολιτικό χάος.

Μα υπάρχει κι ένα δεύτερο ερώτημα, που έχει ήδη εμφατικά διατυπωθεί στην ελληνική δημόσια σφαίρα. Είναι το γαλλικό υπόδειγμα ένα πρότυπο προς εξαγωγή; Δίνει μια απάντηση στη συζήτηση που άνοιξε με φόρα για το μέλλον της δικής μας Κεντροαριστεράς; Δείχνει τον δρόμο για τη συγκρότηση μιας εναλλακτικής κυβερνητικής πρότασης, απέναντι στην πενταετή ήδη πολιτική ηγεμονία της «μητσοτακικής» κεντροδεξιάς, που προς το παρόν «κλυδωνίζεται αλλά δεν βυθίζεται»;

«Ναι, η Γαλλία μας δείχνει τον δρόμο, ας ενωθούμε», είναι η απάντηση που ακούστηκε συχνά αυτές τις ημέρες στα ελληνικά. «Όχι», απαντά ένας από τους πρωταγωνιστές του γαλλικού μετώπου. «Σε καμία άλλη ευρωπαϊκή δημοκρατία δεν θα είχαμε να αντιμετωπίσουμε μια τέτοια κατάσταση».

Θα χρειαστούμε λίγο από το φως της Ιστορίας για να δούμε πιο καθαρά τους όρους του προβλήματος. Δεν χρειάζεται να γυρίσουμε πίσω στην δεκαετία του 30 και τα αιματηρά δράματά της. Πριν δύο μόλις χρόνια, οι ίδιες ακριβώς αριστερές πολιτικές δυνάμεις στην Γαλλία είχαν επιχειρήσει μια ανάλογη εκλογική συνεργασία. Την είχαν ονομάσει NUPES -Νέα Οικολογική και Κοινωνική Λαϊκή Ενότητα. Είχε και τότε χαιρετιστεί με ενθουσιασμό. Αλλά είχε καταλήξει σε διάσπαση και αποτυχία. Τι μπορεί να είναι διαφορετικό αυτή τη φορά;

Η πρώτη διαφορά είναι μια διαφορά στόχου. Η εκλογική συνεργασία του 2022 είχε ως αντίπαλο όχι την ακροδεξιά αλλά τον Μακρόν, που είχε μόλις επανεκλεγεί Πρόεδρος, κερδίζοντας την Λεπέν με σκορ 58,5-41,5. Ο στόχος ήταν να εμποδιστεί ο Μακρόν να κατακτήσει την πλειοψηφία και στη Βουλή. Το εγχείρημα δεν πέτυχε. Οι Μακρονικοί έχασαν πράγματι την πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο, αλλά κερδισμένη βγήκε όχι η συνασπισμένη Αριστερά, μα ο Συναγερμός της Λεπέν, που αναδείχθηκε σε ισχυρότερο κόμμα της αντιπολίτευσης. Τώρα ο στόχος είναι πράγματι πολιτικά σημαντικός. Να ματαιωθεί ο κίνδυνος να κυβερνήσουν «την ισχυρότερη στρατιωτική δύναμη της ηπείρου μας οι μικροί ασυρματιστές της γραμμής του Κρεμλίνου», όπως έγραφε ο Γκλυκσμάν, και να βρεθούν στο τιμόνι της Ευρώπης οι εχθροί της ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Η δεύτερη διαφορά είναι διαφορά εσωτερικών συσχετισμών, ίσως και πολιτικής ηγεμονίας. Στη NUPES κυρίαρχη δύναμη ήταν οι «Ανυπότακτοι» του Μελανσόν, ο οποίος είχε συγκεντρώσει ένα 22% ως υποψήφιος στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών και είχε μείνει εκτός δευτέρου γύρου για μια διαφορά μόλις 1,2% από την Μαρίν Λεπέν. Αντίθετα, οι Σοσιαλιστές, με το αξιοθρήνητο 1,75% της δικής τους υποψηφιότητας, έμοιαζαν καταδικασμένοι σε ρόλο κομπάρσου. Αυτός ο συσχετισμός έχει πια αλλάξει. Η NUPES, που διασκορπίστηκε αμέσως μετά τις εκλογές σε επιμέρους κοινοβουλευτικές ομάδες, διαλύθηκε οριστικά όταν ο Μελανσόν αρνήθηκε να χαρακτηρίσει τρομοκρατική την επίθεση της Χαμάς τον περασμένο Οκτώβριο.

Και οι Σοσιαλιστές, στις πρόσφατες ευρωεκλογές, σαν να νεκραναστήθηκαν. Χάρις στο άστρο του πρωτοεμφανιζόμενου Ραφαέλ Γκλυκσμάν, βρέθηκαν από τα τάρταρα του 1,75% στο 13,8%. Μια ανάσα πίσω από την μακρονική «Ανανέωση», που ξεφουσκώνει. Και πολύ πάνω από τους «Ανυπότακτους», που έμειναν κάτω από το 10%. Έγιναν έτσι, ξανά, η σημαντικότερη δύναμη στον χώρο της ευρύτερης Αριστεράς. Και μένει να δούμε αν θα ενισχύσουν ή θα χάσουν πρόωρα αυτή τη θέση, τώρα που η κίνηση Μακρόν (κίνηση σατανική ή κίνηση απελπισίας;) να προκηρύξει εκλογές, τους υποχρεώνει να επιστρέψουν σε ένα κοινό μέτωπο με τους αντί-συστημικούς «Ανυπότακτους».

Αρκούν αυτές οι δύο κρίσιμες διαφορές, στο στόχο και στον εσωτερικό συσχετισμό, για να δώσουν στην νέα εκλογική συμμαχία καλύτερη εκλογική τύχη και μεγαλύτερη αντοχή στον χρόνο από την προηγούμενη εκδοχή της; Και να την κάνουν να λειτουργήσει ως πρότυπο και εκτός γαλλικών συνόρων; Θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε την έκβαση αυτής της περίπλοκης διαχείρισης πολλαπλών κινδύνων που είναι οι γαλλικές εκλογές.

Στο μεταξύ, ως προς την δική μας περί κεντροαριστεράς συζήτηση, δύο συμπεράσματα μοιάζουν προφανή. Πως οι πολιτικές συνεργασίες διαμορφώνονται με βάση εθνικούς όρους και υποτάσσονται στους καταναγκασμούς των συγκεκριμένων εκλογικών συσχετισμών (και του εκλογικού νόμου). Και πως η τύχη τους δεν ορίζεται από μια αριθμητική πράξη, από μια πρόσθεση εκλογικών ποσοστών, μα από τον στόχο που υπηρετούν και τις πολιτικές ιδέες που κυριαρχούν στο εσωτερικό τους.