Μια Ελλάδα χωρίς μετανάστες
Αντώνης Λιάκος, Το Βήμα, Νέες Εποχές, Δημοσιευμένο: 2009-03-29
Η οικονομική κρίση οδηγεί σε πολιτικές εχθρότητας εναντίον των μεταναστών, ακόμη και απέλασης, σε πολλές χώρες. Στην Ελλάδα ο δείκτης της αντι-μεταναστευτικής πολιτικής είναι εδώ και πολλά χρόνια στο κόκκινο. Οχι μόνο με κρούσματα που κάθε τόσο γίνονται γνωστά αλλά επίσης και με ρυθμίσεις για την ιθαγένεια, την παραμονή αλλά και για τα δικαιώματα των μεταναστών. Δεν έχει γίνει ακόμη κοινό κτήμα ότι την ευζωία της η ελληνική κοινωνία από τη δεκαετία του 1990 ως σήμερα την οφείλει, σε μεγάλο μέρος, στην παρουσία των μεταναστών. Μπορούμε να διανοηθούμε μια Ελλάδα χωρίς μετανάστες; Ας φανταστούμε ότι στους επόμενους μήνες και χρόνια εξαναγκάζονται οι μετανάστες να εγκαταλείψουν τη χώρα. Πώς θα ήταν η επόμενη ημέρα;
Οι επιπτώσεις της απέλασης
Το πιο σκληρό πρόβλημα θα ήταν η τύχη των ηλικιωμένων, των άρρωστων και των ανήμπορων, τους οποίους περιθάλπουν στρατιές γυναικών από την Ανατολική Ευρώπη, έχοντας εγκαταλείψει τα ανήμπορα μέλη των δικών τους οικογενειών. Η ελληνική κοινωνία αγόρασε φροντίδα και θαλπωρή, την οποία δεν μπορούσε να προσφέρει, από άλλες κοινωνίες. Πού θα έβρισκε τώρα τις αποκλειστικές νοσοκόμες για τα νοσοκομεία ή για το σπίτι; Γέροι και ανάπηροι θα συσσωρεύονταν αβοήθητοι σε άθλια γεροκομεία και άσυλα. Τα δημόσια και τα ιδιωτικά κτίρια, τα υπουργεία και τα νοσοκομεία, αεροδρόμια και τρένα, γραφεία και σπίτια, καθαρίζονται από συνεργεία ξένων τους οποίους διαθέτουν εταιρείες διάθεσης εργαζομένων. Τι θα γινόταν αν, ως διά μαγείας, εξαφανίζονταν όλοι αυτοί; Οχι απλώς το επίπεδο καθαριότητας αλλά τα επίπεδα υγείας θα βυθίζονταν απότομα. Θα χρειάζονταν ειδικά εμβόλια για να επισκεφθεί κανείς την Ελλάδα.
Η αγροτική παραγωγή, ό,τι τέλος πάντων απέμεινε στην Ελλάδα, από τα κηπευτικά του Μαραθώνα ως τις φράουλες της Μανωλάδας, από τα ροδάκινα της Δυτικής Μακεδονίας ως τις πορτοκαλιές της Αργολίδας, βασίστηκε σε εργατικά χέρια κυρίως από το Πακιστάν και το Μπανγκλαντές. Φαντάζεται κανείς την εκτόξευση των τιμών την επόμενη ημέρα της απέλασης ή της φυγής όλων αυτών; Αν έφευγαν οι μετανάστες θα γινόταν ακόμη ελλειμματικότερο το ήδη ελλειμματικό ισοζύγιο των ασφαλιστικών ταμείων ανάμεσα σε αυτούς που εργάζονται και σε αυτούς που συνταξιοδοτούνται. Ακόμη και τα φορολογικά έσοδα θα μειώνονταν γιατί οι μετανάστες εκπληρώνουν συνεπέστερα από τους ιθαγενείς τις φορολογικές τους υποχρεώσεις. Δεν χρειάζονται πολλά λόγια για να υποστηριχθεί ότι η επόμενη ημέρα μιας Ελλάδας χωρίς μετανάστες θα σήμαινε επίσης μια απότομη επιδείνωση σε όλους τους μακροοικονομικούς δείκτες και ότι η απασχόληση θα μειωνόταν ακόμη περισσότερο επειδή θα χάνονταν δραστηριότητες που στηρίζουν την αλυσίδα του οικονομικού κύκλου. Αν έφευγαν, θα έπαιρναν μαζί και τα παιδιά τους. Σχολεία θα έκλειναν, δάσκαλοι και καθηγητές θα έχαναν τη δουλειά τους. Μια Ελλάδα χωρίς μετανάστες θα ήταν περισσότερο γερασμένη, γιατί οι μετανάστες αποτελούνται κυρίως από νεανικό πληθυσμό.
Εθνικό σχέδιο διάσωσης
Αν λοιπόν καταλαβαίνουμε ότι οι μετανάστες αποτελούν πλέον οργανικό κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας και ιστορίας σημαίνει ότι αποφασίζουμε να τους εντάξουμε σε ένα εθνικό σχέδιο διάσωσης της χώρας από την κρίση. Τι σημαίνει αυτό; Τη δημιουργία ενός χάρτη δικαιωμάτων των μεταναστών τον οποίο θα σέβεται και το κεντρικό κράτος, και η τοπική αυτοδιοίκηση, και η αστυνομία, και οι επιχειρήσεις. Στον βαθμό που οι μετανάστες κρατούνται σε μια κατάσταση ημιπαρανομίας, στήνεται γύρω τους ένα δίχτυ πραγματικής παρανομίας, συναλλαγής και διαφθοράς η οποία πάει πίσω την ελληνική κοινωνία και θέτει σε κίνδυνο κατακτήσεις του κράτους δικαίου, του κοινωνικού κράτους και του κοινού μας πολιτισμού (βλ. μεταξύ άλλων την υπόθεση Κούνεβα). Το ζήτημα των μεταναστών δεν αφορά μόνο ένα κομμάτι του ελληνικού πληθυσμού, μας αφορά όλους. Από το 1990 ως σήμερα η ελληνική ιστορία έχει μια μαύρη κηλίδα κάτω από την οποία βρίσκεται το μεταναστευτικό πρόβλημα. Εκτακτες περιστάσεις όπως η σημερινή της κρίσης ή θα απλώσουν την κηλίδα και σε λίγα χρόνια θα ντρεπόμαστε για την ιστορία μας ή θα μας κάνουν να την καθαρίσουμε.
Συχνά τίθεται το ερώτημα για τα εξωτερικά όρια της μεταναστευτικής πολιτικής εκφοβιστικά. Τι θα συμβεί με τη μετανάστευση; Θα συνεχιστεί με μεγαλύτερη ένταση το ρεύμα των προσφύγων από τον παλιό στον πλούσιο κόσμο; Πώς θα έπρεπε οι κοινωνίες μας να αντιδράσουν; Αλλά η μετανάστευση δεν είναι τυφλό ρεύμα. Αν η ανεργία γενικευθεί στις πλούσιες χώρες, το ρεύμα θα συγκρατηθεί. Αν όμως διωχθούν οι μετανάστες από τις πλούσιες χώρες και εκμηδενιστούν τα εμβάσματά τους στην οικονομία των φτωχών χωρών, τότε η καταστροφή των χωρών αυτών θα δημιουργήσει μεταναστευτικά κύματα απελπισίας που θα είναι δύσκολο να αναχαιτισθούν. Η διαφορά της σημερινής οικονομικής κρίσης από τις προηγούμενες βρίσκεται στο γεγονός ότι η παγκοσμιοποίηση δεν μπορεί να ακυρωθεί. Κάθε κοινωνία είναι πλέον δικτυωμένη σε ένα σύστημα διαύλων όπου ό,τι νομίζεις πως γλιτώνεις από ’δώ το χάνεις από ’κεί.
Και κάτι άλλο. Δεν είναι μια θεμελιακή αρχή του κοινοβουλευτισμού και της φιλελεύθερης δημοκρατίας ότι όποιος πληρώνει φόρους πρέπει να έχει το δικαίωμα να ψηφίζει για να επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο διατίθενται τα χρήματά του; Παλιά και αυτονόητη αρχή. Επομένως δεν θα έπρεπε κάθε μετανάστης μαζί με το ΑΦΜ να παίρνει και εκλογικό βιβλιάριο;
Οι επιπτώσεις της απέλασης
Το πιο σκληρό πρόβλημα θα ήταν η τύχη των ηλικιωμένων, των άρρωστων και των ανήμπορων, τους οποίους περιθάλπουν στρατιές γυναικών από την Ανατολική Ευρώπη, έχοντας εγκαταλείψει τα ανήμπορα μέλη των δικών τους οικογενειών. Η ελληνική κοινωνία αγόρασε φροντίδα και θαλπωρή, την οποία δεν μπορούσε να προσφέρει, από άλλες κοινωνίες. Πού θα έβρισκε τώρα τις αποκλειστικές νοσοκόμες για τα νοσοκομεία ή για το σπίτι; Γέροι και ανάπηροι θα συσσωρεύονταν αβοήθητοι σε άθλια γεροκομεία και άσυλα. Τα δημόσια και τα ιδιωτικά κτίρια, τα υπουργεία και τα νοσοκομεία, αεροδρόμια και τρένα, γραφεία και σπίτια, καθαρίζονται από συνεργεία ξένων τους οποίους διαθέτουν εταιρείες διάθεσης εργαζομένων. Τι θα γινόταν αν, ως διά μαγείας, εξαφανίζονταν όλοι αυτοί; Οχι απλώς το επίπεδο καθαριότητας αλλά τα επίπεδα υγείας θα βυθίζονταν απότομα. Θα χρειάζονταν ειδικά εμβόλια για να επισκεφθεί κανείς την Ελλάδα.
Η αγροτική παραγωγή, ό,τι τέλος πάντων απέμεινε στην Ελλάδα, από τα κηπευτικά του Μαραθώνα ως τις φράουλες της Μανωλάδας, από τα ροδάκινα της Δυτικής Μακεδονίας ως τις πορτοκαλιές της Αργολίδας, βασίστηκε σε εργατικά χέρια κυρίως από το Πακιστάν και το Μπανγκλαντές. Φαντάζεται κανείς την εκτόξευση των τιμών την επόμενη ημέρα της απέλασης ή της φυγής όλων αυτών; Αν έφευγαν οι μετανάστες θα γινόταν ακόμη ελλειμματικότερο το ήδη ελλειμματικό ισοζύγιο των ασφαλιστικών ταμείων ανάμεσα σε αυτούς που εργάζονται και σε αυτούς που συνταξιοδοτούνται. Ακόμη και τα φορολογικά έσοδα θα μειώνονταν γιατί οι μετανάστες εκπληρώνουν συνεπέστερα από τους ιθαγενείς τις φορολογικές τους υποχρεώσεις. Δεν χρειάζονται πολλά λόγια για να υποστηριχθεί ότι η επόμενη ημέρα μιας Ελλάδας χωρίς μετανάστες θα σήμαινε επίσης μια απότομη επιδείνωση σε όλους τους μακροοικονομικούς δείκτες και ότι η απασχόληση θα μειωνόταν ακόμη περισσότερο επειδή θα χάνονταν δραστηριότητες που στηρίζουν την αλυσίδα του οικονομικού κύκλου. Αν έφευγαν, θα έπαιρναν μαζί και τα παιδιά τους. Σχολεία θα έκλειναν, δάσκαλοι και καθηγητές θα έχαναν τη δουλειά τους. Μια Ελλάδα χωρίς μετανάστες θα ήταν περισσότερο γερασμένη, γιατί οι μετανάστες αποτελούνται κυρίως από νεανικό πληθυσμό.
Εθνικό σχέδιο διάσωσης
Αν λοιπόν καταλαβαίνουμε ότι οι μετανάστες αποτελούν πλέον οργανικό κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας και ιστορίας σημαίνει ότι αποφασίζουμε να τους εντάξουμε σε ένα εθνικό σχέδιο διάσωσης της χώρας από την κρίση. Τι σημαίνει αυτό; Τη δημιουργία ενός χάρτη δικαιωμάτων των μεταναστών τον οποίο θα σέβεται και το κεντρικό κράτος, και η τοπική αυτοδιοίκηση, και η αστυνομία, και οι επιχειρήσεις. Στον βαθμό που οι μετανάστες κρατούνται σε μια κατάσταση ημιπαρανομίας, στήνεται γύρω τους ένα δίχτυ πραγματικής παρανομίας, συναλλαγής και διαφθοράς η οποία πάει πίσω την ελληνική κοινωνία και θέτει σε κίνδυνο κατακτήσεις του κράτους δικαίου, του κοινωνικού κράτους και του κοινού μας πολιτισμού (βλ. μεταξύ άλλων την υπόθεση Κούνεβα). Το ζήτημα των μεταναστών δεν αφορά μόνο ένα κομμάτι του ελληνικού πληθυσμού, μας αφορά όλους. Από το 1990 ως σήμερα η ελληνική ιστορία έχει μια μαύρη κηλίδα κάτω από την οποία βρίσκεται το μεταναστευτικό πρόβλημα. Εκτακτες περιστάσεις όπως η σημερινή της κρίσης ή θα απλώσουν την κηλίδα και σε λίγα χρόνια θα ντρεπόμαστε για την ιστορία μας ή θα μας κάνουν να την καθαρίσουμε.
Συχνά τίθεται το ερώτημα για τα εξωτερικά όρια της μεταναστευτικής πολιτικής εκφοβιστικά. Τι θα συμβεί με τη μετανάστευση; Θα συνεχιστεί με μεγαλύτερη ένταση το ρεύμα των προσφύγων από τον παλιό στον πλούσιο κόσμο; Πώς θα έπρεπε οι κοινωνίες μας να αντιδράσουν; Αλλά η μετανάστευση δεν είναι τυφλό ρεύμα. Αν η ανεργία γενικευθεί στις πλούσιες χώρες, το ρεύμα θα συγκρατηθεί. Αν όμως διωχθούν οι μετανάστες από τις πλούσιες χώρες και εκμηδενιστούν τα εμβάσματά τους στην οικονομία των φτωχών χωρών, τότε η καταστροφή των χωρών αυτών θα δημιουργήσει μεταναστευτικά κύματα απελπισίας που θα είναι δύσκολο να αναχαιτισθούν. Η διαφορά της σημερινής οικονομικής κρίσης από τις προηγούμενες βρίσκεται στο γεγονός ότι η παγκοσμιοποίηση δεν μπορεί να ακυρωθεί. Κάθε κοινωνία είναι πλέον δικτυωμένη σε ένα σύστημα διαύλων όπου ό,τι νομίζεις πως γλιτώνεις από ’δώ το χάνεις από ’κεί.
Και κάτι άλλο. Δεν είναι μια θεμελιακή αρχή του κοινοβουλευτισμού και της φιλελεύθερης δημοκρατίας ότι όποιος πληρώνει φόρους πρέπει να έχει το δικαίωμα να ψηφίζει για να επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο διατίθενται τα χρήματά του; Παλιά και αυτονόητη αρχή. Επομένως δεν θα έπρεπε κάθε μετανάστης μαζί με το ΑΦΜ να παίρνει και εκλογικό βιβλιάριο;