Άγγελος, Λευτέρης, Νικήτας. Το κόμμα των Αγγέλων

Αντώνης Ανηψητάκης, Δημοσιευμένο: 2009-04-17

anapsitakisMini
Άγγελος Ελεφάντης, 1936. Λευτέρης Παπαγιαννάκης, 1944. Νικήτας Λιοναράκης, 1950. Με τη σειρά που ήρθαν. Νικήτας Λιοναράκης, 10-10-2007. Άγγελος Ελεφάντης, 29-5-2008. Λευτέρης Παπαγιαννάκης, 16-12-2008. Με τη σειρά που “έφυγαν”.

Δεν τους έζησα, δεν ήταν φίλοι μου, ήταν όμως πνευματικοί μου δάσκαλοι, εν αγνοία τους. Ελάχιστες ήταν οι φυσικές επαφές μου μαζί τους. Συνοπτικά τις αναφέρω.

Άγγελος Ελεφάντης. Νοέμβρης 2006. Χτυπάει το κινητό μου. “Είμαι ο Άγγελος Ελεφάντης, μου μίλησε για σας ο Δραγασάκης και σας ζητώ να γράψετε ένα άρθρο στα Ενθέματα της Αυγής για το θέμα του Κάβο Σίδερο, 3000-3500 λέξεις. Προθεσμία μια βδομάδα. Μπορείτε;” Τρελή χαρά, αλλά και κάποια αμηχανία, ένεκα του πληθυντικού. “Ο Άγγελος Ελεφάντης! Πόσο χαίρομαι. Άγγελε, δεν ξέρεις τι πνευματικές απολαύσεις μου χαρίζεις επί τρεις συναπτές δεκαετίες, τα κείμενά σου έπρεπε να διδάσκονται στα σχολειά, να μαθαίνουν τα παιδιά να σκέφτονται και να γράφουν...” Με έκοψε, έκοψε και τον πληθυντικό. Κλείσαμε κι έμεινα αμφίθυμος, κορδωμένος απ’ τη τιμή και κυρτωμένος απ’ την ευθύνη. Δεν μ’ άφησε να του πω για την σχεδόν ηδονική προσμονή μου να περιμένω τον “Πολίτη”, την “Εποχή”, την “Αυγή” να τον διαβάσω. Και οποία απογοήτευση αν συνέβαινε, και συνέβη μερικές φορές, “Πολίτης” χωρίς Ελεφάντη. Τι μ’ άρεσε πέρα απ’ το απαράμιλλο ύφος. Η καθαρότητα, ως απόσταγμα επίπονης σκέψης, πλατιάς μόρφωσης. Η δυνατότητα να μυεί χωρίς να παρασύρει. Πάντοτε έδινε στον αναγνώστη τη δυνατότητα, αλλά και την ευθύνη να διαφωνήσει, να αναστοχαστεί, να πάει παραπέρα. Σαρώνοντας συνεχώς τα αυτονόητα για δικούς και αντιπάλους, έχτιζε και ανανέωνε συνεχώς την ταυτότητα της Αριστεράς, διεκδικώντας την ηγεμονία των ιδεών της σε ιδιαίτερα χαλεπούς καιρούς.

Έκτοτε ανταλλάξαμε e-mail, τηλέφωνα, μου ξανάβαλε στα “ενθέματα” ένα αρθράκι για το Οροπέδιο του Καθαρού στο Λασίθι, τον ευχαρίστησα με κάποια ποιήματα, “δεν είμαι αρμόδιος να τα κρίνω, αλλά σου προτείνω να είσαι ο ανθολόγος του μήνα στην Αυγή, τον Απρίλιο του 2007. Βάλε και κρητικά αν θες”. Έβαλα Κορνάρο και Κωστή Φραγκούλη. Τελευταία επαφή ένα μακρύ τηλέφωνο, συζήτηση για το βιβλίο Ιστορίας της Μαρίας Ρεπούση, για να ‘ρθει να μιλήσει στη Σητεία. Θα ‘ρθω μου λέει αλλά θέλω να μιλήσω για την Αντίσταση. Δεν το έτρεξα, βιάστηκε κι αυτός να “φύγει”, δεν έγινε.

“...Επιθυμία της οικογένειας είναι αντί στεφάνου να κατατεθούν χρήματα για την ενίσχυση του περιοδικού "ο Πολίτης", έγραφαν οι εφημερίδες την ημέρα της κηδείας του Άγγελου.

Λευτέρης Παπαγιαννάκης. Άλλο ίνδαλμα αυτός. Δεν ξέρω πόσες δεκάδες φορές, τον έχω αναφέρει γραπτά και προφορικά για την εργασία του, μαζί με τον Αρθούρο Ζερβό, για το ενεργειακό της Κρήτης. Μέσα δεκαετίας του 1990, προσπαθούν να μας καρφώσουν στον Αθερινόλακκο, πέραν πάσης λογικής, οικονομικής, περιβαλλοντικής ένα μαζουτοφόρο εργοστάσιο. Αντιστεκόμαστε και βρήκαμε στο Λευτέρη, το μάννα των επιχειρημάτων. Η Κρήτη μπορεί, συνδυάζοντας ΑΠΕ και αποθήκευση της ενέργειας σε αντλησιοταμιευτήρες νερού αναστρέψιμης λειτουργίας, να απεξαρτηθεί σταδιακά απ’ τα ορυκτά καύσιμα. Η μέθοδος έχει εφαρμοστεί και αλλού μπορεί και στην Κρήτη. Πρότειναν τρία σενάρια. Ένα αισιόδοξο χωρίς νέο συμβατικό εργοστάσιο, ένα ρεαλιστικό μ’ ένα νέο συμβατικό εργοστάσιο, κι ένα απαισιόδοξο με δυο συμβατικά εργοστάσια. Όλα τα σενάρια πάντως είχαν ως στόχο την απεξάρτηση. Κάναμε κόμπο την εργασία του Λευτέρη και του Αρθούρου διεκδικήσαμε το αισιόδοξο σενάριο. Παλέψαμε, χάσαμε. 13 χρόνια μετά τα πράγματα είναι πιο άσχημα κι απ’ το απαισιόδοξο σενάριο. Ας όψεται το εγχώριο πετρελαϊκό λόμπι μα κυρίως η κατηφορική αδράνεια του πολιτικού συστήματος κεντρικού και αυτοδιοικητικού, που κατά τα άλλα ομνύει στην αειφορία...

2006 συναντώ το Λευτέρη στις προκαταρκτικές συνάξεις του ομίλου που τελικά ονομάστηκε ΑΡΣΗ, με φιλοδοξία να “σηκώσει” την ΑΡιστερά ΣΗμερα. Μέσα απ’ την ΑΡΣΗ παρουσιάζει μια ολοκληρωμένη πρόταση για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, ένα νομοσχέδιο, όπλο για μια αριστερά που την ενδιαφέρει να αλλάξει τον κόσμο σήμερα και που γι αυτό το λόγο την ενδιαφέρει η εξουσία. Βλέπω στο Λευτέρη το πρότυπο του τι σημαίνει να είσαι αριστερός σήμερα. Δυστυχώς όμως η Αριστερά που θα αξιοποιούσε τέτοιες προγραμματικές επεξεργασίες και τέτοιους ανθρώπους δεν υπάρχει. Υπάρχει η αριστερά της καταγγελίας, η αριστερά της πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης με κινήματα και ποσοστά, η Αριστερά της Δευτέρας Παρουσίας, αλλά όχι η αριστερά των λύσεων. Ο Λευτέρης αντιμετωπίστηκε εχθρικά απ’ την πλειοψηφία του Συνασπισμού.

Σε κάποια συνάντηση πήρα το τηλέφωνό του, για να έρθει κι αυτός στο Λασίθι να μιλήσει για την παιδεία.

Πάλι δεν το έτρεξα, πάλι βιάστηκε κι εκείνος... Δεν έγινε.

“...Επιθυμία της οικογένειάς του είναι αντί στεφάνων να κατατεθούν χρήματα στον λογαριασμό της Διεύθυνσης Φοιτητικής Μέριμνας του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου”, έγραφαν οι εφημερίδες την ημέρα της κηδείας του Λευτέρη.

Νικήτας Λιοναράκης. Φοιτητής, άκουγα το όνομα του στο Ρήγα. 5 χρόνια μεγαλύτερος εκείνος, δεν συναντηθήκαμε. Χρόνια μετά, τη δεκαετία του ’80, προσπαθούσα να τον ακούσω στο κρατικό ραδιόφωνο, δεν έπιανε τότε καλά στη Σητεία, να πάρω ιδέες απ’ την άλλη φωνή της επαρχίας, που αυτός πρωτοπόρος είχε βαλθεί να αναδείξει. Το “Ελλάδα δεν είναι μόνο η Αθήνα” δεν ήταν γι αυτόν σύνθημα. Ως δημοσιογράφος, στην εκπομπή του «Στις γειτονιές της Ελλάδας», είχε βαλθεί να αντιστρέψει την ιεραρχία κέντρου - περιφέρειας, αναδεικνύοντας προβλήματα, αλλά και παραδειγματικές προσπάθειες που συνέβαιναν μακριά απ’ το κέντρο. Προσπάθειες της αυτοδιοίκησης αρχικά και αργότερα της κοινωνίας των πολιτών, των μη κυβερνητικών οργανώσεων. Άνθρωπος της δράσης, άφησε ως τελευταίο εκβάν το συντονισμό 800 μη κυβερνητικών οργανώσεων για να περάσουν στο Σύνταγμα τα δικαιώματα της κοινωνίας των πολιτών, της μοναδικής ίσως ελπίδας ανανέωσης του πολιτικού συστήματος.

Σ’ αυτή την τελευταία προσπάθεια συναντηθήκαμε. Η Οικολογική Ομάδα Σητείας ήταν μια απ’ τις οργανώσεις που τον έκαμαν να καμαρώνει “απ’ τη Σητεία ως τον Έβρο...”. Ψάχνοντας τα mail μου βρήκα το τελευταίο με ημερομηνία 2.10.2006:

“Αγαπητέ Ανηψητάκη Αντώνη

Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Γιώργος Παπανδρέου και οι οργανωτές της Ημερίδας με θέμα "Κοινωνία Πολιτών-Σύνταγμα-ΜΚΟ", προχώρησαν σε μια ενδιαφέρουσα καινοτομία. Ζήτησαν από στελέχη των ΜΚΟ και της "Καμπάνιας των 700 ΜΚΟ για την Συνταγματική αναβάθμιση της Κοινωνίας των πολιτών και των οργανώσεών της", να αναλάβουν να οργανώσουν και να διευθύνουν τις εργασίες των workshops που θα γίνουν στα πλαίσια της Ημερίδας. Τα στελέχη αυτά ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΩΣ και στελέχη του ΠΑΣΟΚ! Ούτε, φυσικά, όσοι θα προσκληθούν ως εισηγητές.

Στα πλαίσια αυτά σου ζητώ να συμμετάσχεις, ως εισηγητής, στο παρακάτω workshop.

Έχει τον τίτλο, "ΜΚΟ κόμματα και πολιτική. Διακριτοί ρόλοι". Υπεύθυνος είναι ο Γιώργος Βερνίκος.

Στην Ημερίδα θα παρευρεθούν εκατοντάδες εκπρόσωποι ΜΚΟ, άλλοι ειδικοί και τεχνοκράτες και τα αρμόδια για την εκπόνηση του "κυβερνητικού προγράμματος" του ΠΑΣΟΚ στελέχη.

Την ίδια συμμετοχή θα έχει η Καμπάνια και στις ανάλογες εκδηλώσεις που θα πραγματοποιήσουν και τα υπόλοιπα κόμματα που θα θελήσουν να προβληματιστούν για τις θεσμικές αλλαγές υπέρ της κοινωνίας των πολιτών που θα πρέπει να περιλάβουν στα "κυβερνητικά προγράμματά" τους.

φιλικά

Νικήτας Λιοναράκης

Υ.Γ. Απάντησέ μου με μέιλ για να οριστικοποιήσουμε την συμμετοχή.”

Δεν απάντησα. Δεν τόλμησα την υπέρβαση, μέλος τότε της ΚΠΕ του ΣΥΝ. Διάλογος θα ΄ταν, δεν θά ‘ταν προσχώρηση...

“...Παράκληση της οικογένειας αντί στεφάνων να προσφερθούν δωρεές στην Greenpeace” έγραφαν οι εφημερίδες την ημέρα της κηδείας του Νικήτα.

Τρεις συναντήσεις που δεν έγιναν και δεν θα γίνουν ποτέ, έγιναν τύψεις και λέξεις, δωρεά στο κόμμα των Αγγέλων. Αντί στεφάνου.

Τα ονόματά τους, Άγγελος, Λευτέρης, Νικήτας σηματοδοτούν μια Αριστερά με ήθος, ελεύθερη, νικηφόρα. Με αρχές, με πρόγραμμα, ακτιβίστρια. Με έγνοια να κάνει τη θεωρία κυβερνητικό πρόγραμμα και κινηματική δράση. Πόσος καιρός θα μας πάρει άραγε ακόμη για να φτιάξουμε ένα κόμμα της πληθυντικής αριστεράς που θα συστεγάζει τέτοιους ανθρώπους για να απολαμβάνουμε το διάλογο, τη διαφωνία και να συνθέτουμε εν τέλει τον πλούτο ιδεών σ’ ένα σχέδιο που θα το μετρήσουμε δοκιμάζοντας το; Μακάρι ένας τέτοιος σχηματισμός να ήταν απ’ τα ζητούμενα της προγραμματικής συζήτησης που διεξάγεται σήμερα στην Αριστερά. Δυστυχώς δεν είναι.

Στον άλλο κόσμο που βιάστηκαν να πάνε, μακάρι να μην έγιναν σύννεφο. Τους φαντάζομαι να ‘χουν συστήσει αυτό το κόμμα των Αγγέλων. Κι έχω ενδείξεις πως ήδη συμμετέχουν σε κυβέρνηση. Υπουργός Πολιτισμού ο Άγγελος, Παιδείας ο Λευτέρης, Τύπου & Μέσων Ενημέρωσης ο Νικήτας. Αλλιώς δεν εξηγείται η σπουδή του Χρήστου Παπουτσάκη (1934, 9-3-2009) να κλείσει εδώ το ΑΝΤΙ. Πήγε κοντά τους για να το εκδώσει εκεί. Γιατί η δημοκρατική αριστερά, έστω κι αν κυβερνά με κόμμα Αγγέλων, χρειάζεται απαραιτήτως την ΑΝΤΙπολίτευση της.

Σητεία, Απρίλιος 2009

Άρθρα/ Κίνηση Ιδεών

Το Zeigeitst της τελετής

Πάσχος Μανδραβέλης, 2024-08-01

Εμείς οι παλιότεροι, ως εραστές της γραμμικής αφήγησης...

Το Είναι και το Φαίνεσθαι

Κώστας Κωστής, 2023-12-24

...Δεν έχω τίποτε εναντίον των ιδιωτικών πανεπιστημίων,...

Αυτοκίνητο που μαρσάρει μέσα στη λάσπη

Τάσος Τσακίρογλου, 2023-09-29

Ένας ακμαίος πολιτισμός αντιλαμβάνεται έγκαιρα τα προβλήματά...

Η διάκριση Δεξιάς - Αριστεράς

Θανάσης Γιαλκέτσης, 2023-07-08

Αρθρο του Μάρκο Ρεβέλι που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα...

Γιώργος Γιαννουλόπουλος

Το ύφος και το βάθος

Γιώργος Γιαννουλόπουλος, 2023-07-08

Ο Ελύτης έγραψε κάποτε ότι ο Σολωμός είναι «ένας από τους...

Ορντολιμπεραλισμός, κοινωνική οικονομία της αγοράς και σοσιαλδημοκρατία

Θεόδωρος Ν. Τσέκος, 2023-06-20

Υπάρχει τα τελευταία χρόνια διάχυτη σε κύκλους της Κεντροαριστεράς...

Αντώνης Λιάκος

Η Δικαιοσύνη και το βάρος της Ιστορίας

Αντώνης Λιάκος, 2023-06-13

Υπάρχει μια υπόθεση που έχει γαγγραινιάσει εκεί στη Θεσσαλονίκη,...

Το ήθος ως αίσθημα

Ευάγγελος Αυδίκος, 2023-06-13

Ζούμε στην εποχή της εντύπωσης. Ολα στην υπηρεσία του φευγαλέου....

Γιώργος Σιακαντάρης

Πότε αποτυγχάνουν οι δημοκρατίες;

Γιώργος Σιακαντάρης, 2023-04-26

Η συζήτηση που γίνεται στη χώρα μας από πλευράς ορισμένων...

Πράσινες, μπλε και κόκκινες γραμμές

Τάσος Παππάς, 2023-03-01

Τι χωρίζει τον ΣΥΡΙΖΑ από τη Νέα Δημοκρατία; Αβυσσος, λένε...

Συνηγορία υπέρ των διαπραγματεύσεων

Γιούργκεν Χάμπερμας, 2023-02-19

Αρθρο του κορυφαίου πολιτικού φιλοσόφου της εποχής μας...

Με δόλωμα τον φόβο, όπως πάντα

Τάσος Παππάς, 2023-01-24

Τα ολοκληρωτικά καθεστώτα έχουν ανάγκη από εσωτερικούς...

×
×