Αριστερά χωρίς δημοκρατία

Γιώργος Ν. Οικονόμου, Ελευθεροτυπία, Δημοσιευμένο: 2009-08-03

Τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών 2009 δείχνουν με τον εναργέστερο τρόπο τις καταγωγικές αδυναμίες της λεγόμενης «Ανανεωτικής Αριστεράς».

Ενώ το έτος 2008 η δημοσκοπική εικόνα της για πρώτη φορά στην ιστορία της ήταν γύρω στο 18% και θα μπορούσε να την αξιοποιήσει με κατάλληλες και σοβαρές κινήσεις, εν τούτοις κατάφερε να συλλέξει ένα ποσοστό κατώτερο και από αυτό των εκλογών του 2007. Οι λόγοι για την αποτυχία αυτή είναι ποικίλοι: εμφάνιση μιας σχετικής αλαζονείας, λάθη και ανωριμότητα της ηγεσίας, αδυναμία χειρισμού των γεγονότων του Δεκεμβρίου 2008 και των επιθέσεων των άλλων κομμάτων, απουσία προγράμματος και θέσεων και έλλειψη σαφούς θεωρητικού και πολιτικού στίγματος. Δείγματα της τελευταίας είναι η αμφίσημη στάση της τόσο έναντι της Ευρωπαϊκής Ενωσης (από τη μια μιλάει για μια «Ευρώπη των λαών και των εργαζομένων» και από την άλλη ζητάει την έξοδο από αυτήν) όσο και έναντι του ΚΚΕ (από τη μια διακόπτει την τάση συνεργασίας μαζί του και το καταγγέλλει για την επίθεση που δέχθηκε για το θέμα των κουκουλοφόρων και από την άλλη ξαναπροτείνει συνεργασία με αυτό).

Η έλλειψη του πολιτικού στίγματος γίνεται προσπάθεια να αντισταθμιστεί από την αναφορά σε αγώνες, δικαιώματα και μετανάστες, από τις κορόνες κατά του δικομματισμού και την αγκίστρωση στην αόριστη και γενική ιδέα της «Αριστεράς». Σε όλα τα κείμενα υπάρχει η επίκληση στην «ανανεωτική», «ριζοσπαστική» ή «ενωτική» Αριστερά. Αυτή η έννοια έχει μια αμφισβητούμενη ή τουλάχιστον συζητήσιμη σχέση με την πραγματικότητα και απηχεί ιδεοληψίες του αμαρτωλού παρελθόντος. Πρόκειται περί όρου χωρίς γείωση στην πραγματικότητα, περί «πολιτικού νομιναλισμού», ο οποίος θεωρεί ως δεδομένο κάτι που θα έπρεπε να προκύψει ως αποτέλεσμα προσπαθειών πολιτικής αυτοσυγκρότησης και θεωρητικού προβληματισμού. Η αόριστη αναφορά σε μια «Αριστερά» αφ’ ενός αφαιρεί αυτόν τον θεωρητικό προβληματισμό και αφ’ ετέρου δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από όσα λύνει. Δημιουργεί λ.χ. πρόβλημα με τις συνιστώσες αυτής της «Αριστεράς». Ποιες δυνάμεις και κόμματα ανήκουν σ’ αυτήν; Το σταλινικό και αντιδημοκρατικό ΚΚΕ; Το ΠΑΣΟΚ της νεοφιλελεύθερης διαπλοκής και διαφθοράς; Τα μαοϊκά σταλινικά κομματίδια ή οι εξωπραγματικοί αντιεξουσιαστές; Πλήρης σύγχυση, προϊόν παλαιοκομματικής νοοτροπίας, αφού είναι γνωστό ότι τα περισσότερα στελέχη προέρχονται από την ΚΝΕ και το ΚΚΕ, τα οποία κουβαλούν μεταξύ άλλων την μπολσεβίκικη νοοτροπία ότι κατέχουν την απόλυτη αλήθεια.

Στο σημείο αυτό βρίσκεται η καταγωγική αντινομία της «Αριστεράς»: αδυνατεί να κόψει τον ομφάλιο λώρο με την παλαιοκομματική νοοτροπία και ιδεολογία, αδυνατεί να σταματήσει να αναφέρεται γενικώς και αορίστως στον παρωχημένο και αναξιόπιστο όρο «σοσιαλισμός», ο οποίος αποκρύπτει τα σημαντικά κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά προβλήματα. Επίσης το σλόγκαν «σοσιαλισμός με δημοκρατία και ελευθερία» δημιουργεί συγχύσεις τόσο για τον σοσιαλισμό όσο και για τη δημοκρατία και την ελευθερία. Με τον όρο «δημοκρατία» ασχολούμαι στο τέλος του κειμένου. Οσον αφορά τον όρο «σοσιαλισμός», τίθεται το βασικό ερώτημα: για ποιον σοσιαλισμό πρόκειται; Του ΚΚΕ, του ΠΑΣΟΚ, των μαοϊκών, των τροτσκιστών, των σοσιαλδημοκρατών; Συναφή σύγχυση δηλώνει και ο όρος «υπαρκτός σοσιαλισμός» για τα καθεστώτα του πρώην ανατολικού στρατοπέδου, όρος που αποκρύπτει την τερατώδη και αυταρχική φύση αυτών των καθεστώτων. Θα έπρεπε να γίνεται λόγος καλύτερα για «υπαρκτό ολοκληρωτισμό».

Η καταγωγική αυτή αντινομία είναι πλέον εμφανής και στον ΣΥΡΙΖΑ, του οποίου αρκετές συνιστώσες δηλώνουν πιστές στην ιδεολογία του κομμουνισμού. Χαρακτηριστικό δείγμα είναι το γεγονός ότι το δεύτερο πρόσωπο στη λίστα για την Ευρωβουλή ανήκει σε κομμουνιστική μαοϊκή οργάνωση. Επί πλέον, από τα συνεργαζόμενα κόμματα και οργανώσεις της Ευρώπης που παραθέτει στο εκλογικό του πρόγραμμα τα δεκατέσσερα είναι κομμουνιστικά. Εδώ βρίσκεται ένας ανοικτός λογαριασμός της «Ανανεωτικής Αριστεράς» με το αμαρτωλό παρελθόν της. Διστάζει να εξοφλήσει αυτόν τον λογαριασμό, να παραδεχθεί και να ομολογήσει την αποτυχία της κομμουνιστικής ιδεολογίας. Ο κομμουνισμός έχει πεθάνει. Πρέπει η «Ανανεωτική Αριστερά» να το πάρει απόφαση, να τον πενθήσει και να τον κηδέψει άπαξ διά παντός. Οι νεκραναστάσεις ταιριάζουν μάλλον στη χριστιανική θρησκεία. Εξάλλου ο νόμιμος και ιστορικός αντιπρόσωπος του κομμουνισμού είναι το ΚΚΕ («ένα είναι...»). Οποιος θέλει κομμουνισμό έχει πού να πάει, στον γνήσιο φορέα, όχι σε απομιμήσεις, καλές ή κακές. Οι σημερινές συνθήκες απαιτούν άλλες αντιλήψεις και πρακτικές, ο κόσμος θέλει άλλες ιδέες και οράματα, που να μην έχουν σχέση με απαρχαιωμένα κόμματα, αποτυχημένες ιδεολογίες, αυταρχικές νοοτροπίες και σταλινικές συμπεριφορές. Πρόσφατο παράδειγμα οι Οικολόγοι-Πράσινοι, οι οποίοι, απαλλαγμένοι από ιστορικές αμαρτίες και ιδεολογικές αγκυλώσεις, συναγωνίζονται πλέον απειλητικά τον ΣΥΡΙΖΑ.

Ενα άλλο βασικό πρόβλημα που έχει η «Ανανεωτική Αριστερά» είναι το δημοκρατικό έλλειμμα. Ουδέποτε ασχολήθηκε σοβαρά με το ζήτημα της δημοκρατίας: τι σημαίνει δημοκρατία, ποιες είναι οι αρχές της και τα χαρακτηριστικά της, οι καταβολές και οι εμφανίσεις της και ποιες οι προϋποθέσεις της. Αντιθέτως, έχει υιοθετήσει ακρίτως την αστική κυρίαρχη θέση ότι το σημερινό σύστημα είναι «αντιπροσωπευτική», «κοινοβουλευτική» ή «αστική» δημοκρατία και κινείται αυτάρεσκα εντός αυτής της ιδεολογίας. Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται παντού κατά κόρον από τους διανοουμένους και πολιτικούς εκφραστές του χώρου.

Ομως τα σημερινά πολιτεύματα ουδεμία σχέση έχουν με τη δημοκρατία. Δημοκρατία είναι η κυριαρχία του δήμου και όχι των κομμάτων, η κυριαρχία των πολιτών και όχι των πολιτικών. Είναι το πολίτευμα στο οποίο οι πολλοί, το πλήθος, συμμετέχουν σε όλες τις μορφές της εξουσίας, άμεσα, χωρίς αντιπροσώπους. Ενώ στα σημερινά πολιτεύματα οι ολίγοι λαμβάνουν τις αποφάσεις, θεσπίζουν τους νόμους, ασκούν τη δικαστική εξουσία προς όφελος των ολίγων οικονομικώς ισχυρών. Τελευταία απόδειξη, η εύνοια που έδειξαν προς αυτούς κατά την παγκόσμια οικονομική κρίση. Επομένως, τα κοινοβουλευτικά πολιτεύματα είναι καθαρές ολιγαρχίες. Οποιος τα αποκαλεί «αντιπροσωπευτικές», «κοινοβουλευτικές» ή «αστικές» δημοκρατίες απατά ή απατάται, τρίτος δρόμος δεν υπάρχει.

Πρέπει λοιπόν να αρχίσει επιτέλους συζήτηση για το βασικό ζήτημα της δημοκρατίας, το οποίο η «Αριστερά», όλες οι «Αριστερές» έχουν απωθήσει. Αφετηρία για τη συζήτηση αυτή είναι οι αναλύσεις για τη δημοκρατία και την αυτονομία του Κορνήλιου Καστοριάδη, τον οποίο η «Αριστερά», όλες οι «Αριστερές» έχουν επίσης απωθήσει.

* Δρ Φιλοσοφίας

Θέματα επικαιρότητας: Μετά τις ευρωεκλογές 2009

Κώστας Ζαχαριάδης

Κλινικά νεκρός, πολιτικά αναγκαίος!

Κώστας Ζαχαριάδης, 2009-09-11

Ναι αυτός είναι ο χώρος μας με το brand name ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ κατ...

Περισσότερα
Κώστας Χαϊνάς

Επανίδρυση της δημοκρατικής αριστεράς ΤΩΡΑ!

Κώστας Χαϊνάς, 2009-09-04

Φτάσαμε στο παραπέντε των εκλογών και ο χώρος της δημοκρατικής...

Περισσότερα
Βασίλης Καρδάσης

ΣΥΝ: Πορεία προς το ΚΚΕ;

Βασίλης Καρδάσης, 2009-09-02

Η κρίση που έχει ξεσπάσει ανάμεσα σε μερίδα του ΣΥΝ και...

Περισσότερα
Σάκης Κουρουζίδης

Ποιο είναι το μείζον πρόβλημα του χώρου σήμερα;

Σάκης Κουρουζίδης, 2009-09-01

Με όλα αυτά που συμβαίνουν μετά τις ευρωεκλογές, αναρωτιέμαι...

Περισσότερα
Δημήτρης Χατζησωκράτης

Κίνδυνοι πόλωσης

Δημήτρης Χατζησωκράτης, 2009-08-30

Την ώρα που διαβάζονται οι γραμμές αυτές η Κεντρική Πολιτική...

Περισσότερα
Μιχάλης Σαμπατακάκης

Παρακμή του χώρου

Μιχάλης Σαμπατακάκης, 2009-08-30

Η διαχείριση του ΣΥΝ από τη σημερινή πλειοψηφία με τη λεγόμενη...

Περισσότερα
Δημήτρης Παπαδημούλης

Θα δημιουργηθούν περισσότερα προβλήματα

Δημήτρης Παπαδημούλης, 2009-08-30

Ο ΣΥΝ χρειάζεται επειγόντως συσπείρωση, με σύνθεση απόψεων,...

Περισσότερα
Κώστας Ζαχαριάδης

3 μήνες χωρίς τον Μιχάλη Παπαγιαννάκη

Κώστας Ζαχαριάδης, 2009-08-29

Σχόλιο : Η πολιτική κατάσταση στον ΣΥΝ είναι οριακή, δυστυχώς...

Περισσότερα

Άρθρα/ Κίνηση Ιδεών

Το Zeigeitst της τελετής

Πάσχος Μανδραβέλης, 2024-08-01

Εμείς οι παλιότεροι, ως εραστές της γραμμικής αφήγησης...

Το Είναι και το Φαίνεσθαι

Κώστας Κωστής, 2023-12-24

...Δεν έχω τίποτε εναντίον των ιδιωτικών πανεπιστημίων,...

Αυτοκίνητο που μαρσάρει μέσα στη λάσπη

Τάσος Τσακίρογλου, 2023-09-29

Ένας ακμαίος πολιτισμός αντιλαμβάνεται έγκαιρα τα προβλήματά...

Η διάκριση Δεξιάς - Αριστεράς

Θανάσης Γιαλκέτσης, 2023-07-08

Αρθρο του Μάρκο Ρεβέλι που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα...

Γιώργος Γιαννουλόπουλος

Το ύφος και το βάθος

Γιώργος Γιαννουλόπουλος, 2023-07-08

Ο Ελύτης έγραψε κάποτε ότι ο Σολωμός είναι «ένας από τους...

Ορντολιμπεραλισμός, κοινωνική οικονομία της αγοράς και σοσιαλδημοκρατία

Θεόδωρος Ν. Τσέκος, 2023-06-20

Υπάρχει τα τελευταία χρόνια διάχυτη σε κύκλους της Κεντροαριστεράς...

Αντώνης Λιάκος

Η Δικαιοσύνη και το βάρος της Ιστορίας

Αντώνης Λιάκος, 2023-06-13

Υπάρχει μια υπόθεση που έχει γαγγραινιάσει εκεί στη Θεσσαλονίκη,...

Το ήθος ως αίσθημα

Ευάγγελος Αυδίκος, 2023-06-13

Ζούμε στην εποχή της εντύπωσης. Ολα στην υπηρεσία του φευγαλέου....

Γιώργος Σιακαντάρης

Πότε αποτυγχάνουν οι δημοκρατίες;

Γιώργος Σιακαντάρης, 2023-04-26

Η συζήτηση που γίνεται στη χώρα μας από πλευράς ορισμένων...

Πράσινες, μπλε και κόκκινες γραμμές

Τάσος Παππάς, 2023-03-01

Τι χωρίζει τον ΣΥΡΙΖΑ από τη Νέα Δημοκρατία; Αβυσσος, λένε...

Συνηγορία υπέρ των διαπραγματεύσεων

Γιούργκεν Χάμπερμας, 2023-02-19

Αρθρο του κορυφαίου πολιτικού φιλοσόφου της εποχής μας...

Με δόλωμα τον φόβο, όπως πάντα

Τάσος Παππάς, 2023-01-24

Τα ολοκληρωτικά καθεστώτα έχουν ανάγκη από εσωτερικούς...

×
×