3 μήνες χωρίς τον Μιχάλη Παπαγιαννάκη

Σχόλιο : Η πολιτική κατάσταση στον ΣΥΝ είναι οριακή, δυστυχώς αντί να συζητάμε πολιτικές συζητάμε για πρόσωπα, αντί να κοιτάμε προς τα έξω κοιτάμε προς τα μέσα, αντί να ενημερωνόμαστε για τις διεθνείς εξελίξεις για τα νέα ρεύματα στην προοδευτική διανόηση παγκοσμίως ασχολούμαστε με τις κινήσεις της κάθε φράξιας σε κάθε τάση, αντί να αξιοποιούμε τις ευκαιρίες στο κεντρικό πολιτικό σκηνικό βάζουμε τα χέρια μας και βγάζουμε τα μάτια μας με ανακριβείς δηλώσεις και με λασπολογία εναντίον των συντρόφων μας. Η αριστερά για άλλη μια φόρα μοιάζει όχι μόνο εκτός πολιτικής αλλά εκτός πραγματικότητας. Είναι κρίσημες οι στιγμές για το μέλλον της δικής μας αριστεράς και σε αυτές τις δύσκολες ώρες η ψύχραιμη και ώριμη οπτική του Παπαγιαννάκη λείπει.

Το κείμενο από το τεύχος 43 της ΕΝΕΔΡΑΣ (περιοδικό της Νεολαίας ΣΥΝ): Αν κάποιος επιχειρήσει να σκιαγραφήσει με τρείς λέξεις το προφίλ του Παπαγιαννάκη ως πολιτικού και αγωνιστή της αριστεράς δεν θα έβρισκε καταλληλότερες απ τις οικολογία, Ευρώπη και δημοκρατία. Αναντίρρητα η οικογένεια της ευρύτερης ανανεωτικής αριστεράς έμεινε αν όχι ορφανή, σίγουρα πολύ φτωχότερη .

Δεν ήταν ο μόνος, αλλά ήταν σίγουρα καθοριστικός, που έβαλε ένα ολόκληρο ρεύμα της αριστεράς σε σύγχρονη ρότα με πολεμική στον λαϊκισμό, με οικολογικό προσανατολισμό, με προγραμματική συγκρότηση, με δημοκρατική λειτουργία και προοπτική, με ευρωπαϊκό προσανατολισμό.

Δημοκρατία-τοπική αυτοδιοίκηση

Για τον Μ.Π. Η δημοκρατία δεν ήταν μια λεπτομέρεια στα πρόθυρα του σοσιαλισμού, η δημοκρατία είναι μέσον και σκοπός ταυτόχρονα. “Βασικό της πρόβλημα είναι ότι πρέπει να διευρύνεται” . “Διαφορετικά κέντρα εξουσίας που να αλληλοελέγχονται, αυτή είναι η βασική αρχή της δημοκρατίας , κόντρα στην συγκεντροποίηση των εξουσιών”. “Η αποκέντρωση των εξουσιών πρέπει να γίνει με τρόπο θεσμικό”. έλεγε χαρακτηριστικά.

“Δεν υπάρχει θεωρεία για το ποια είναι και ποια θα πρέπει να είναι τα όρια της τοπικής αυτοδιοίκησης σε σχέση με το κεντρικό κράτος” “Όπου υπάρχει αυτοδιοίκηση ανεπτυγμένη, υπάρχουν σχέσεις ανάμεσα στην αυτοδιοίκηση και το κεντρικό κράτος, σχέσεις αντιφατικές που είναι διαμορφωμένες ιστορικά.”. “Τοπική αυτοδιοίκηση χωρίς πόρους και χωρίς αρμοδιότητες δεν υπάρχει”. Λόγος σύντομος, περιεκτικός, καθαρός, παρουσίαζε στον συνομιλητή ή στον αναγνώστη με σαφήνεια και απλότητα αυτό που ήθελε να εκφράσει .

Οικολογία

Η αξία της οικολογίας για την αριστερά δεν ήταν γι αυτόν απλή και αυτονόητη προέκταση της ταξικής πάλης σε νέα πεδία κερδοσκοπίας του κεφαλαίου, αλλά μια νέα οπτική για την κατανόηση νέων αντιθέσεων σε ένα όλο και πιο σύνθετο παγκόσμιο τοπίο. Η αριστερά δεν είναι κατ’ ανάγκη και οικολογική αλλά η σύμπραξη αριστεράς και οικολογίας είναι ενδεχομένως μια πρόκληση που παραμένει ανοιχτή και επίκαιρη μέχρι και σήμερα.

Ευρώπη

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 όταν και το ΠΑΣΟΚ άρθρωνε λόγο αντιευρωπαϊκό ο Μ.Π. επέμενε ότι η αριστερά πρέπει να παρέμβει δυναμικά και να διαμορφώσει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα σε κατεύθυνση δημοκρατική, οικολογική, για τους λαούς και τους εργαζομένους της ΕΕ. Ήταν φανατικά αντίθετος στο ενδεχόμενο να περιοριστεί η «πορεία ολοκλήρωσης» σε εμπορικές και οικονομικές σχέσεις μεταξύ των κρατών μελών.

Το πιο γοητευτικό δεν ήταν να συμφωνείς μαζί του. Ήταν πολύ πιο ενδιαφέρον να διαφωνείς. Ο “πολιτικός τσακωμός” με τον ΜΠ ήταν εμπειρία γοητευτική και κυρίως διδακτική. Συζητούσε με πάθος, με γνώμη ισχυρή και τεκμηριωμένη αλλά ποτέ με παρωπίδες, πάντα ανοιχτός στο νέο, το διαφορετικό, το καινοτόμο, το αιρετικό.

Η παρακαταθήκη που αφήνει ο Παπαγιαννάκης μεταξύ άλλων είναι

· Η συντροφικότητα και η συλλογική αντίληψη που τον χαρακτήριζαν καθ όλη του την πολιτική σταδιοδρομία.

· Το ανήσυχο πνεύμα που επερωτούσε, αναθεωρούσε, αμφισβητούσε διαρκώς τα πάντα.

· Η κουλτούρα του δημοκράτη που σεβόταν πάντα τον συνομιλητή, τον άκουγε απ’ όπου και αν προερχόταν και δεν υποτιμούσε την άποψή του.

· Η οικολογία όχι ως συμπληρωματικό στοιχείο μιας πρότασης, ως σάλτσα ή γαρνιτούρα σε προοδευτικές-αριστερές πολιτικές αλλά ως συστατικό στοιχείο κάθε πτυχής του πολιτικού λόγου, των αναλύσεων και των προτάσεων που αφορούν την κοινωνική οργάνωση συνολικά.