Το πρόβλημα Τάσσου και η στάση του ΑΚΕΛ
Μακάριος Δρουσιώτης, Ελευθεροτυπία, Δημοσιευμένο: 2004-12-31
Ο πρόεδρος Παπαδόπουλος ανοίγει σιγά σιγά τα χαρτιά του για τη στρατηγική που θα ακολουθήσει μετά τη 17η Δεκεμβρίου. Από τις συνεντεύξεις και τις δηλώσεις του δεν φαίνεται διατεθειμένος να ενθαρρύνει οποιαδήποτε πρωτοβουλία στο Κυπριακό και παραμένει πιστός στην παρελκυστική τακτική, με στόχο την αναζήτηση λύσης σε βάθος χρόνου.
Παρά τα απογοητευτικά για την Κύπρο αποτελέσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η κυπριακή κυβέρνηση παραμένει προσκολλημένη στον στόχο της αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας, έστω και ντε φάκτο, διά της υπογραφής του πρωτοκόλλου προσαρμογής της Συμφωνίας της Αγκυρας από την Τουρκία. Ο πρόεδρος, καθώς και το ΑΚΕΛ που τον στηρίζει, δεν θεωρεί ότι η 3η Οκτωβρίου, όταν θα αρχίσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία, είναι ημερομηνία-σταθμός για τη λύση του Κυπριακού.
Στην τελευταία συνεδρία του Εθνικού Συμβουλίου ο κ. Παπαδόπουλος είπε ότι δεν είναι πρόθυμος να διευκολύνει την Τουρκία, επιταχύνοντας τις διαδικασίες για τη λύση πριν από την ημερομηνία αυτή. Ο πρόεδρος με τις δηλώσεις και τις συνεντεύξεις του προσπαθεί να αποθαρρύνει οποιαδήποτε νέα πρωτοβουλία.
Μιλώντας προχθές σε δημοσιογράφους, απάντησε με απορία στο ερώτημα κατά πόσο θα αποστείλει επιστολή στον γενικό γραμματέα ζητώντας του να δραστηριοποιηθεί στο Κυπριακό. «Να του γράψω τι; Καλές γιορτές;», ήταν η απάντησή του. Ο πρώτος στόχος του είναι να υπογράψει η Τουρκία το πρωτόκολλο και ο επόμενος η πλήρης διπλωματική αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Μόνο όταν επιτευχθεί αυτός ο στόχος πιστεύει πως θα διαπραγματευτεί τη λύση από θέσεως ισχύος. Αυτό ήταν το μήνυμα που έδωσε στις δηλώσεις που έκανε την Τρίτη, λέγοντας: «Το ερώτημα που τίθεται δεν είναι η λύση, αλλά ποια θα είναι η λύση. Αυτοί επιδιώκουν λύση που να διαλύει την Κυπριακή Δημοκρατία και να την υποκαθιστά με ένα νέο μόρφωμα για να μην αναγκαστούν να αναγνωρίσουν την Κυπριακή Δημοκρατία».
Το πρόβλημα που αντιμετωπίζει η πολιτική του κ. Παπαδόπουλου είναι ο παράγοντας χρόνος. Η Τουρκία μπορεί να υπογράψει το πρωτόκολλο μέχρι τον Οκτώβριο, αλλά για να ισχύει θα πρέπει να επικυρωθεί από 26 Κοινοβούλια, περιλαμβανομένης της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης. Επίσης, υπάρχει ο κίνδυνος, στις διαπραγματεύσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με την Τουρκία για τη διαμόρφωση του τελικού κειμένου του πρωτοκόλλου, να περιληφθούν τέτοιες πρόνοιες, που να αφορά μόνο τη μισή Κύπρο, καθώς και την ντε φάκτο αναγνώριση των κατεχομένων.
Ο κ. Παπαδόπουλος επικαλείται ως δικλίδα ασφαλείας τα 62 βέτο που θα έχει από την έναρξη μέχρι και την ολοκλήρωση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Ομως, όπως ο ίδιος δήλωσε, δεν άσκησε το δικαίωμα του βέτο στις Βρυξέλλες, διότι σε μια τέτοια περίπτωση «θα πρόσφερε πρόσθετα προσχήματα στην Τουρκία να συνεχίσει την πολιτική της για παγίωση των τετελεσμένων της εισβολής και της κατοχής». Οι ίδιες και χειρότερες θα είναι οι συνέπειες εάν το κάνει τον Οκτώβριο.
Η προσπάθεια του κ. Παπαδόπουλου να ροκανίσει τον χρόνο δίνει το πλεονέκτημα στην Αγκυρα να προβάλλει με συστηματικό τρόπο την προσήλωσή της στη λύση του προβλήματος. Η τουρκική διπλωματία έχει τη δυνατότητα και τις απαραίτητες συμμαχίες να προκαλέσει μια νέα πρωτοβουλία, με στόχο τη λύση ή ένα δεύτερο όχι των Ελληνοκυπρίων, το οποίο θα την απαλλάξει εντελώς από κάθε ευθύνη στο Κυπριακό.
Προς το παρόν ο κ. Παπαδόπουλος δεν δίνει σημασία στην τουρκική διπλωματική δραστηριότητα και της αποδίδει -ακριβώς όπως και πέρσι τέτοια εποχή- επικοινωνιακή χροιά. Σχολιάζοντας τη δήλωση του Τούρκου πρωθυπουργού Ταγίπ Ερντογάν ότι είναι έτοιμος να συζητήσει και αναθεώρηση του σχεδίου Ανάν, είπε ότι ο κ. Ερντογάν έχει προβεί σε πολλές δηλώσεις, «αντιφατικές και αβέβαιες», οι οποίες «είτε εξυπηρετούν σκοπούς εσωτερικής κατανάλωσης είτε απευθύνονται σε άλλα αυτιά εκτός των δικών μας».
Κλειδί στους παραπέρα χειρισμούς είναι η στάση του ΑΚΕΛ. Αμέσως μετά τις Βρυξέλλες το ΑΚΕΛ έδειξε σημεία κλονισμού στην πολιτική συμπόρευσης με τον Παπαδόπουλο. Το κόμμα πήρε θέσεις για πρωτοβουλία το συντομότερο δυνατόν και λύση στη βάση του σχεδίου Ανάν με μικρές αλλά ουσιαστικές αλλαγές που δεν θα αφαιρούν από τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων. Μάλιστα, το ΑΚΕΛ ήρθε σε μετωπική σύγκρουση με τον πρόεδρο του μικρού κόμματος Νέοι Ορίζοντες, Νίκο Κουτσού, ο οποίος υποστηρίζει επιστροφή στην Κυπριακή Δημοκρατία, όχι όπως ιδρύθηκε το 1960 ως δικοινοτικό κράτος, αλλά όπως προέκυψε μετά την αποσκίρτηση των Τουρκοκυπρίων το 1963. Η σύγκρουση Χριστόφια - Κουτσού ερμηνεύτηκε ως προπομπός μιας νέας πολιτικής προσέγγισης από το ΑΚΕΛ, το οποίο προσπαθούσε να ρυμουλκήσει και τον κ. Παπαδόπουλο στη λογική της γρήγορης λύσης. Ωστόσο, πίσω από τις λέξεις των δηλώσεων του κ. Παπαδόπουλου, καθώς και από τη στρατηγική που ακολουθεί, διακρίνει κανείς την πολιτική των Νέων Οριζόντων.
Τις τελευταίες ημέρες το ΑΚΕΛ υιοθέτησε ξανά τη ρητορική που ακολουθούσε πριν από τις 17 Δεκεμβρίου, η οποία μπορεί να συνοψιστεί ως εξής: Στήριξη στον Παπαδόπουλο με παράλληλη κριτική στα μικρά κόμματα που ακολουθούν την ίδια με αυτόν πολιτική. Φραστικές επιθέσεις στον αγγλοαμερικανικό παράγοντα και στον Ταλάτ, αλλά και επαφές με τουρκοκυπριακά κόμματα. Διακήρυξη της πολιτικής βούλησης του κόμματος για λύση στη βάση του σχεδίου Ανάν, αλλά και στήριξη στην παρελκυστική τακτική του προέδρου Παπαδόπουλου.
Συμπερασματικά, όπως έχουν σήμερα τα πράγματα, μόνο ο ΔΗΣΥ ζητεί την ανάληψη πρωτοβουλιών από την ελληνοκυπριακή πλευρά. Η δυστοκία ή και η αδυναμία του ΑΚΕΛ να πιέσει τον Παπαδόπουλο αποκλείει εντελώς τη πιθανότητα οποιασδήποτε πρωτοβουλίας από τη Λευκωσία. Η κινητικότητα που αναμένεται ότι θα υπάρξει το 2005 θα προέλθει από τα έξω, με την Αγκυρα να έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων.
Παρά τα απογοητευτικά για την Κύπρο αποτελέσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η κυπριακή κυβέρνηση παραμένει προσκολλημένη στον στόχο της αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας, έστω και ντε φάκτο, διά της υπογραφής του πρωτοκόλλου προσαρμογής της Συμφωνίας της Αγκυρας από την Τουρκία. Ο πρόεδρος, καθώς και το ΑΚΕΛ που τον στηρίζει, δεν θεωρεί ότι η 3η Οκτωβρίου, όταν θα αρχίσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία, είναι ημερομηνία-σταθμός για τη λύση του Κυπριακού.
Στην τελευταία συνεδρία του Εθνικού Συμβουλίου ο κ. Παπαδόπουλος είπε ότι δεν είναι πρόθυμος να διευκολύνει την Τουρκία, επιταχύνοντας τις διαδικασίες για τη λύση πριν από την ημερομηνία αυτή. Ο πρόεδρος με τις δηλώσεις και τις συνεντεύξεις του προσπαθεί να αποθαρρύνει οποιαδήποτε νέα πρωτοβουλία.
Μιλώντας προχθές σε δημοσιογράφους, απάντησε με απορία στο ερώτημα κατά πόσο θα αποστείλει επιστολή στον γενικό γραμματέα ζητώντας του να δραστηριοποιηθεί στο Κυπριακό. «Να του γράψω τι; Καλές γιορτές;», ήταν η απάντησή του. Ο πρώτος στόχος του είναι να υπογράψει η Τουρκία το πρωτόκολλο και ο επόμενος η πλήρης διπλωματική αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Μόνο όταν επιτευχθεί αυτός ο στόχος πιστεύει πως θα διαπραγματευτεί τη λύση από θέσεως ισχύος. Αυτό ήταν το μήνυμα που έδωσε στις δηλώσεις που έκανε την Τρίτη, λέγοντας: «Το ερώτημα που τίθεται δεν είναι η λύση, αλλά ποια θα είναι η λύση. Αυτοί επιδιώκουν λύση που να διαλύει την Κυπριακή Δημοκρατία και να την υποκαθιστά με ένα νέο μόρφωμα για να μην αναγκαστούν να αναγνωρίσουν την Κυπριακή Δημοκρατία».
Το πρόβλημα που αντιμετωπίζει η πολιτική του κ. Παπαδόπουλου είναι ο παράγοντας χρόνος. Η Τουρκία μπορεί να υπογράψει το πρωτόκολλο μέχρι τον Οκτώβριο, αλλά για να ισχύει θα πρέπει να επικυρωθεί από 26 Κοινοβούλια, περιλαμβανομένης της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης. Επίσης, υπάρχει ο κίνδυνος, στις διαπραγματεύσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με την Τουρκία για τη διαμόρφωση του τελικού κειμένου του πρωτοκόλλου, να περιληφθούν τέτοιες πρόνοιες, που να αφορά μόνο τη μισή Κύπρο, καθώς και την ντε φάκτο αναγνώριση των κατεχομένων.
Ο κ. Παπαδόπουλος επικαλείται ως δικλίδα ασφαλείας τα 62 βέτο που θα έχει από την έναρξη μέχρι και την ολοκλήρωση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Ομως, όπως ο ίδιος δήλωσε, δεν άσκησε το δικαίωμα του βέτο στις Βρυξέλλες, διότι σε μια τέτοια περίπτωση «θα πρόσφερε πρόσθετα προσχήματα στην Τουρκία να συνεχίσει την πολιτική της για παγίωση των τετελεσμένων της εισβολής και της κατοχής». Οι ίδιες και χειρότερες θα είναι οι συνέπειες εάν το κάνει τον Οκτώβριο.
Η προσπάθεια του κ. Παπαδόπουλου να ροκανίσει τον χρόνο δίνει το πλεονέκτημα στην Αγκυρα να προβάλλει με συστηματικό τρόπο την προσήλωσή της στη λύση του προβλήματος. Η τουρκική διπλωματία έχει τη δυνατότητα και τις απαραίτητες συμμαχίες να προκαλέσει μια νέα πρωτοβουλία, με στόχο τη λύση ή ένα δεύτερο όχι των Ελληνοκυπρίων, το οποίο θα την απαλλάξει εντελώς από κάθε ευθύνη στο Κυπριακό.
Προς το παρόν ο κ. Παπαδόπουλος δεν δίνει σημασία στην τουρκική διπλωματική δραστηριότητα και της αποδίδει -ακριβώς όπως και πέρσι τέτοια εποχή- επικοινωνιακή χροιά. Σχολιάζοντας τη δήλωση του Τούρκου πρωθυπουργού Ταγίπ Ερντογάν ότι είναι έτοιμος να συζητήσει και αναθεώρηση του σχεδίου Ανάν, είπε ότι ο κ. Ερντογάν έχει προβεί σε πολλές δηλώσεις, «αντιφατικές και αβέβαιες», οι οποίες «είτε εξυπηρετούν σκοπούς εσωτερικής κατανάλωσης είτε απευθύνονται σε άλλα αυτιά εκτός των δικών μας».
Κλειδί στους παραπέρα χειρισμούς είναι η στάση του ΑΚΕΛ. Αμέσως μετά τις Βρυξέλλες το ΑΚΕΛ έδειξε σημεία κλονισμού στην πολιτική συμπόρευσης με τον Παπαδόπουλο. Το κόμμα πήρε θέσεις για πρωτοβουλία το συντομότερο δυνατόν και λύση στη βάση του σχεδίου Ανάν με μικρές αλλά ουσιαστικές αλλαγές που δεν θα αφαιρούν από τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων. Μάλιστα, το ΑΚΕΛ ήρθε σε μετωπική σύγκρουση με τον πρόεδρο του μικρού κόμματος Νέοι Ορίζοντες, Νίκο Κουτσού, ο οποίος υποστηρίζει επιστροφή στην Κυπριακή Δημοκρατία, όχι όπως ιδρύθηκε το 1960 ως δικοινοτικό κράτος, αλλά όπως προέκυψε μετά την αποσκίρτηση των Τουρκοκυπρίων το 1963. Η σύγκρουση Χριστόφια - Κουτσού ερμηνεύτηκε ως προπομπός μιας νέας πολιτικής προσέγγισης από το ΑΚΕΛ, το οποίο προσπαθούσε να ρυμουλκήσει και τον κ. Παπαδόπουλο στη λογική της γρήγορης λύσης. Ωστόσο, πίσω από τις λέξεις των δηλώσεων του κ. Παπαδόπουλου, καθώς και από τη στρατηγική που ακολουθεί, διακρίνει κανείς την πολιτική των Νέων Οριζόντων.
Τις τελευταίες ημέρες το ΑΚΕΛ υιοθέτησε ξανά τη ρητορική που ακολουθούσε πριν από τις 17 Δεκεμβρίου, η οποία μπορεί να συνοψιστεί ως εξής: Στήριξη στον Παπαδόπουλο με παράλληλη κριτική στα μικρά κόμματα που ακολουθούν την ίδια με αυτόν πολιτική. Φραστικές επιθέσεις στον αγγλοαμερικανικό παράγοντα και στον Ταλάτ, αλλά και επαφές με τουρκοκυπριακά κόμματα. Διακήρυξη της πολιτικής βούλησης του κόμματος για λύση στη βάση του σχεδίου Ανάν, αλλά και στήριξη στην παρελκυστική τακτική του προέδρου Παπαδόπουλου.
Συμπερασματικά, όπως έχουν σήμερα τα πράγματα, μόνο ο ΔΗΣΥ ζητεί την ανάληψη πρωτοβουλιών από την ελληνοκυπριακή πλευρά. Η δυστοκία ή και η αδυναμία του ΑΚΕΛ να πιέσει τον Παπαδόπουλο αποκλείει εντελώς τη πιθανότητα οποιασδήποτε πρωτοβουλίας από τη Λευκωσία. Η κινητικότητα που αναμένεται ότι θα υπάρξει το 2005 θα προέλθει από τα έξω, με την Αγκυρα να έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων.
