Προϋπολογισµός λιτότητας

Μπορούµε να πούµε ότι η παγκόσµια οικονοµία αφήνει πια πίσω της την κρίση; Στην εξαµηνιαία έκθεση που δίνει σήµερα στη δηµοσιότητα, το Διεθνές Νοµισµατικό Ταµείο ενδέχεται να αναθεωρεί προς τα κάτω τις προβλέψεις του για την παγκόσµια µεγέθυνση. Το πιθανολογούσε χθες η «Le Μonde», επικαλούµενη πρόσφατες δηλώσεις του επικεφαλής του Ταµείου Ντοµινίκ Στρος-Καν, ο οποίος έβλεπε «πολύ εύθραυστη» την αποκατάσταση της παγκόσµιας οικονοµίας προειδοποιώντας για τον κίνδυνο µιας «ανάκαµψης χωρίς θέσεις εργασίας». Επίκαιρη παραµένει, έτσι, στη νέα σύνοδο του ΔΝΤ και της Παγκόσµιας Τράπεζας αυτό το Σαββατοκύριακο η διαµάχη που πάνω από έναν χρόνο τώρα αντιπαραθέτει τις ηγεσί ες της ευρωζώνης και των ΗΠΑ: Από τη µία πλευρά, οι υποστηρικτές αυστηρής δηµοσιονοµικής λιτότητας ευθύς αµέσως, ώστε να τεθούν υπό έλεγχο τα τερά στια ελλείµµατα και χρέη που φορτώθηκαν τα κράτη καθώς έσωζαν τις τράπεζες και αντιµε τώπιζαν τη βαθιά, πολύµηνη ύφεση που εκεί νες προκάλεσαν µε την κατάρρευσή τους. Από την άλλη, όσοι πιστεύουν στην ανάγκη να συ νεχιστεί η δηµόσια στήριξη της οικονοµικής δραστηριότητας, διατηρώντας έστω λίγο ακό µα τα ελλείµµατα, για να αποτραπεί µια δεύτερη βουτιά στην ύφεση. Επιχειρήµατα στους δεύτερους προσφέρει µια έρευνα του ίδιου του ΔΝΤ, που περιλαµβάνεται στην έκθεσή του και προδηµοσιεύθηκε την περασµένη εβδοµάδα.

Οπως εκτιµάται εκεί, η αρνητική επίπτωση στο ΑΕΠ και στην απασχόληση από τη µείωση των ελλειµµάτων θα είναι τώρα διπλάσια από όσο υπέθεταν βάσει επιµέρους παλαιότερων εµπειριών οι οικονοµολόγοι. Αυτό συµβαίνει επειδή αυτή τη φορά η προσαρµογή επιχειρείται σε πολλές χώρες ταυτόχρονα, ενώ τα επιτόκια είναι ήδη πολύ χαµηλά για να συµβάλουν µε περαιτέρω µείωση.

Η αντιπαράθεση µάς ενδιαφέρει, θα επη ρεάσει κι εµάς στον βαθµό που θα επη ρεάσει την παγκόσµια ανάπτυξη. Λάθος θα κάναµε όµως αν σε αυτήν εντάσσαµε σχη µατικά το προσχέδιο για τον ελληνικό προϋπολογισµό του 2011. Πράγµατι, η οικονοµία µας βρίσκεται σε ύφεση – το ΑΕΠ µειώνεται κατά 4% φέτος – και όταν ο νέος προϋπολογισµός εξακολουθεί να κόβει δαπάνες και να επιδιώ κει αύξηση των φορολογικών εσόδων, δεν την βοηθάει να ανακάµψει, την σπρώχνει προς τα κάτω. Υφεση έχει και η Ιρλανδία που εξαναγκάζεται σε τέταρτο προϋπολογισµό δραστικών περικοπών, ανεργία 20% η Ισπανία που κόβει τώρα τις δηµόσιες επενδύσεις κατά 28%, µόλις ξεκινούσε µια ανάκαµψη την πνίγει µε περικοπές και πρόσθετους φόρους η Πορτογαλία. Τη δική µας περίπτωση διαφοροποιούν όµως τα πολύ υψηλότερα επίπεδα ελλειµµάτων και χρέους έως το 2009, σε δυναµική διόγκωσης που απείλησε πλέον και το ευρώ, µαζί µε το γεγο νός ότι ο δηµοσιονοµικός εκτροχιασµός εδώ δεν προήλθε από τη διεθνή τραπεζική κερδο σκοπία και τις φούσκες στην αγορά ακινήτων, ήταν αποτέλεσµα ανεύθυνης πελατειακής πο λιτικής διαχείρισης των δηµοσίων πόρων επί χρόνια ενόσω παράλληλα αποδυναµωνόταν ο παραγωγικός ιστός: καθώς δανειζόµασταν φτηνά, καταναλώναµε όλο και περισσότερα εισαγόµενα, εγχώριες µονάδες έκλειναν, καλές και παραγωγικές θέσεις εργασίας δεν δη µιουργούνταν. Αυτό θα τελείωνε, συνέβη να τελειώσει µέσα στη διεθνή κρίση. Εχοντας να καλύψουµε υπέρογκες ανάγκες χρηµατοδότησης µόνο εµείς µέχρι στιγµής, αναγκαστήκαµε έτσι να προσφύγουµε στον µηχανισµό Ε.Ε. - ΔΝΤ και να αποδεχθούµε τους όρους που µας τέθηκαν για να πάρουµε το δάνειο.

Εκεί που είχαµε φτάσει όµως, είτε η τρόι κα τους υπαγόρευε, είτε µόνοι µας τους αναζητούσαµε, χωρίς πολυετείς, σοβαρές αναδιανοµές και αναδιαρθρώσεις, δεν θα µπορούσαµε να προχωρήσουµε. Με όλες τις περι κοπές δαπανών και αυξήσεις εσόδων που επιχειρούνται στο προσχέδιο, και πάλι το χρέος προβλέπεται να αυξηθεί του χρόνου κατά 10 µονάδες του ΑΕΠ, στο 142%. Χωρίς, θα κάλπαζε πάνω από το 150%. Για τους τόκους του φτάνουµε να πληρώνουµε 6,8% του ΑΕΠ: 15,8 δισ. περισσότερα από τα 14,8 δισ. που δίνονται για ασφάλιση, περίθαλψη και κοινωνική προστασία, περισσότερα από τα 15 δισ. φόροι εισοδήµατος που προσδοκώνται από φυσικά πρόσωπα και εταιρείες. Δεν θα ήταν εδώ λογική η ίδια κριτική στη λιτότητα όπως π.χ.

στην Ισπανία µε το µισό χρέος (67% του ΑΕΠ). Καλή πρόθεση υποδηλώνει η επιδίωξη, η προσαρµογή το 2011 να προέλθει στη χώρα της φοροδιαφυγής κατά 2,3 µονάδες του ΑΕΠ από τα έσοδα, κατά 0,6 της µονάδας από τις δαπά νες, όπου οι ανάγκες, κοινωνικές και αναπτυ ξιακές, είναι µεγάλες. Αντιβαίνει στην επικρατούσα ορθοδοξία, που θεωρεί τις περικοπές αποτελεσµατικότερες, και πάει να διασώσει τη δηµόσια διάσταση. Το µεγάλο πρόβληµα στο προσχέδιο είναι ότι συντηρεί πλήρη αοριστία ως προς τις κατανοµές των εσόδων (τι θα γίνει µε τον ΦΠΑ;) και των δαπανών (πόσα θα πάρει η παιδεία;), τρέφοντας τις υποψίες για αδικί ες, παλιές και καινούργιες, για την όλη διαδι κασία µε την οποία λαµβάνονται οι αποφάσεις.