Η ρητορική Κακλαµάνη - Σαµαρά

Γεράσιμος Μοσχονάς, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2010-11-11

«Αρες, µάρες κουκουνάρες», αυτό είναι το υψηλής αισθητικής αγαπηµένο σλόγκαν του Ν. Κακλαµάνη, απερχόµενου δηµάρχου της πόλης της Αθήνας. Το χρησιµοποιεί συστηµατικά, ως ακροτελεύτια διατύπωση, στις τηλεµαχίες του µε τον Γ. Καµίνη για να απαξιώσει την πολιτική του αντιπάλου του (βλ. εκποµπή «Ανατροπή» στο Mega, δελτίο ειδήσεων του Alter). Χοντροκοµµένη και α-πνευµατική ρητορεία, αλαζονεία, επαρχιωτισµός, ευρωσκεπτικισµός, απουσία οράµατος και, φυσικά, αντιµνηµονιακές κορόνες συγκροτούν τον µίτο της αφήγησης που προτείνει ο κ. Κακλαµάνης στους πολίτες του µεγαλύτερου δήµου της χώρας.

Ο κ. Κακλαµάνης, συµπεριφερόµενος ως «δηµαρχαίος» ξεχασµένης από την ιστορία επαρχιακής πόλης, θα µπορούσε να θεωρηθεί, εάν εκπροσωπούσε µόνο τον εαυτό του, µια κλασική περίπτωση ενσάρκωσης του χρεοκοπηµένου «πνεύµατος του έθνους». Φοβόµαστε, όµως, ότι άθελά του εκφράζει κάτι πιο βαθύ.

Κάτι που κατατρώει έσωθεν τη Ν.∆. και συνιστά τη µεγαλύτερη αποτυχία της νέας ηγεσίας της.

Ο Αντ. Σαµαράς είναι δεξιοτέχνης της αµφισηµίας. Οποιος διαβάσει προσεκτικά τα κείµενά του θα το διαπιστώσει. Το πολιτικό µήνυµά του, αν και στρατηγικά δοµηµένο και µε κεντρικές αιχµές, είναι πάντα «διπλό»: και καραµανλικός και αβερωφικός, και δύσπιστος απέναντι στον νεοφιλελευθερισµό και νεοφιλελεύθερος, και ευρωπαϊστής και υπέρ της «Ευρώπης των πατρίδων», και ιδεολόγος και πραγµατιστής, και µε το Μνηµόνιο και εναντίον του. Ο λόγος του, όπως έχουµε τονίσει σε αυτές τις στήλες (Νοέµβριος 2009), είναι εξαιρετικά ευέλικτος και πολυσυλλεκτικός. Είναι δε εµφατικά πιο πολυσυλλεκτικός από εκείνον του Κώστα Καραµανλή, του οποίου η στρατηγική ήταν µονοµερώς στραµµένη στον µεσαίο χώρο. Φυσικά, το ζητούµενο κάθε προωθηµένης πολυσυλλεκτικής στρατηγικής είναι η σύνθεση, το «χαρµάνι». Η επιτυχής πολυσυλλεκτική στρατηγική προϋποθέτει την ικανοποίηση δύο όρων: α) τον σιδερένιο έλεγχο της δοσολογίας µεταξύ αντιφατικών πολιτικών επιλογών και β) τη συνοχή και τον αυτοέλεγχο του κεντρικού επιτελείου. Η ηγεσία Σαµαρά απέτυχε να ικανοποιήσει τους δύο αυτούς όρους.

Ετσι, σταδιακά, ο αντιµνηµονιακός πυρήνας του προγραµµατικού λόγου κυριάρχησε θεµατικά και προκάλεσε, σε επίπεδο ανώτερων και µεσαίων στελεχών, όπως και σε επίπεδο αυτοδιοικητικών υποψηφίων, ένα παραλήρηµα αντιπολιτευτικού λόγου. Η ενεργοποίηση της βαθιάς παράταξης (ηγεσία, στελέχη, προσκείµενες εφηµερίδες), όπως και η αποκέντρωση της αντιµνηµονιακής στρατηγικής (λόγω των αυτοδιοικητικών εκλογών) παρήγαγαν, κατ’ εικόνα και οµοίωσιν του λόγου Κακλαµάνη, έναν ανεπεξέργαστο λόγο, µε επαρχιώτικα και, εν µέρει, εθνικιστικά χαρακτηριστικά (υποτέλεια κ.λπ.), µε ισχυρά στοιχεία ενστικτώδους ευρωσκεπτικισµού αλλά και οικονοµικού ανορθολογισµού.

Σταδιακά, λοιπόν, η αντιµνηµονιακή επιλογή καθυπόταξε τις άλλες, σκέπασε τις πιο σύνθετες αναλύσεις του επιτελείου της Ν.∆., ώθησε σε σιωπή τα πιο µετριοπαθή στελέχη, αποµάκρυνε το κόµµα από τον «αστικό» κόσµο – και από τον κοινό νου. Ελάχιστη σηµασία έχει το αν η αντιµνηµονιακή παράνοια που παρήγαγε η «σύνολη» παράταξη υπερέβη, όπως υποθέτω, τις προθέσεις και τους στόχους του επιτελείου Σαµαρά. Αυτό που έχει σηµασία είναι ότι η αρχική αντιµνηµονιακή επιλογή της ηγεσίας αναδιοργάνωσε σε βάθος το ρητορικό πεδίο της παράταξης, ενεργοποίησε παλαιές πολιτικές τάσεις (λαϊκή ∆εξιά, οπισθοδροµικά στελέχη) και εξασθένησε άλλες, εξίσου παλαιές, όπως η πολιτική της ευθύνης και µετριοπάθειας ή ο ευρωπαϊσµός. Η προσδοκία ρήξης που εισήγαγε ηισχυρή πράξη καταψήφισης του Μνηµονίου κατέστησε πιο δύσκολο τον έλεγχο της δοσολογίας του στρατηγικού µείγµατος. Ετσι, το δηµαγωγικό – για ένα κόµµα σαν τη Ν.∆. – αίτηµα απελευθέρωσης από το Μνηµόνιο ακύρωσε τη σωστή για ένα αντιπολιτευτικό κόµµα στρατηγική επικέντρωσης στις ηχηρές αδυναµίες της κυβερνητικής δράσης.

Ο Αντ. Σαµαράς δεν αντελήφθη επαρκώς ότι η αντιµνηµονιακή πολιτική σε µια χώρα που πτώχευσε στα χέρια της Ν.∆. συνιστά ύβρι προς την κοινωνία. Επίσης, δεν αντελήφθη επαρκώς ότι µια τέτοια πολιτική εγείρει δικαιολογηµένες αµφιβολίες ως προς την ειλικρίνειά της, αµφιβολίες που µεγεθύνθηκαν από την αντίδραση στη «ζαριά» Παπανδρέου. Και δεν αναφέροµαι στο αναµενόµενο «µούδιασµα» µιας παράταξης που γνωρίζει ότι δεν είναι έτοιµη να κερδίσει εκλογές. Αναφέροµαι σε κάτι πιο εντυπωσιακό, που αφορά την πολιτική και ιδεολογική ψυχή του κόµµατος. Ξαφνικά, οι αντιµνηµονιακοί τόνοι των στελεχών έπεσαν κατακόρυφα, ξαφνικά η Ν.∆. έγινε µετριοπαθής, ξαφνικά «οι µάγκες λούφαξαν». Για να επανέλθουν δριµύτεροι, µετά την απόφαση του Πρωθυπουργού να µην προχωρήσει σε πρόωρες εκλογές.

Ο Αντ. Σαµαράς δεν έχει προσωπικές ευθύνες για τη χρεοκοπία της χώρας. Θα µπορούσε, συνεπώς, να συµβάλει στη διαµόρφωση ενός άλλου πολιτικού λόγου, συµβατού µε την ηθική της ευθύνης και τη λογική «το δηµόσιο συµφέρον υπέρτερο όλων». Αυτό θα προσέδιδε βάθος, έρµα και, σταδιακά, ακτινοβολία σε µια παράταξη βαριά τραυµατισµένη και ηθικά απαξιωµένη. Επέλεξε µια πιο ιδιοτελή και φαινοµενικά πιο αποδοτική στρατηγική. Προς το παρόν, όπως έδειξε και η εκλογική της επίδοση, η σηµερινή Ν.∆., αντί να γίνει τµήµα της λύσης, παραµένει, µε δική της επιλογή, τµήµα του προβλήµατος.

Θέματα επικαιρότητας: Περιφερειακή συγκρότηση-Αυτοδιοικητικές εκλογές 2010

Δημήτρης Χατζησωκράτης

Να αφουγκρασθούμε το λευκό, άκυρο και την αποχή.

Δημήτρης Χατζησωκράτης, 2010-11-21

...Οφείλουμε να αφουγκραστούμε την κοινωνία, πρωταρχικά...

Περισσότερα
Αλέξης Οικονομίδης

Οι 9½ εβδομάδες του Γιώργου Καμίνη

Αλέξης Οικονομίδης, 2010-11-19

Ο Γιώργος Καμίνης πέτυχε το αδιανόητο. Αυτό, που ακόμη και...

Περισσότερα

Τα όρια του αντιμνημονιακού λαϊκισμού

Ανδρέας Παππάς, 2010-11-17

Πρώτα συμπεράσματα, με την ολοκλήρωση και του δεύτερου...

Περισσότερα

Ένα τόσο δα χαμόγελο

Νίκος Γεωργιάδης, 2010-11-17

Θεός παίζει περίεργα παιγνίδια, όπως εξηγεί και ο μακαρίτης...

Περισσότερα

edito324

Φώτης Γεωργελές, 2010-11-17

Αν στη Θεσσαλονίκη είχε αρχίσει πριν μερικά χρόνια, στην...

Περισσότερα
Γεράσιμος Γεωργάτος

Η επιτυχία της δημοκρατικής αριστεράς είναι νίκη της λογικής και του πολιτισμού

Γεράσιμος Γεωργάτος, 2010-11-17

Από το αποτέλεσμα των αυτοδιοικητικών εκλογών συνάγονται...

Περισσότερα

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ Οργάνωση Θεσσαλονίκης: H εκλογική νίκη είναι μονό η αρχή

2010-11-17

Η εκλογική επιτυχία του συνδυασμού «Πρωτοβουλία για τη...

Περισσότερα

Αναζητώντας την έλλογη Αριστερά

Ηλίας Μαγκλίνης, 2010-11-17

Εκτός από την οικονομική κρίση, η Ελλάδα έχει «κι ένα άλλο...

Περισσότερα

Άρθρα/ Πολιτική

Ζητούμενο η ποιότητα  της ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Ζητούμενο η ποιότητα της ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

2024-09-28

Αν την ευθύνη για την χρεοκοπία και την πολυεπίπεδη κρίση...

Πάμε ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ

Πάμε ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ

2024-09-26

Πιστεύω ότι η ελληνική κοινωνία χρειάζεται έναν ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ...

Θόδωρος Τσίκας

Κρίσιμο όριο ο χειμώνας για το ουκρανικό μέτωπο

Θόδωρος Τσίκας, 2024-09-29

Ο χειμώνας αλλάζει τις συνθήκες του πολέμου στην περιοχή...

Γεράσιμος Μοσχονάς

Λάμψη, ταλέντο και μετά κενό

Γεράσιμος Μοσχονάς, 2024-09-22

Εν αρχή ην το γνωστικό κενό. Η μη καλή γνώση της χώρας, του...

Γιάννης Δρόσος

Η καθαίρεση

Γιάννης Δρόσος, 2024-09-16

Για ζητήματα κρίνει αποφασιστικά το ίδιο το κόμμα, μέσω...

Στέργιος Καλπάκης

3 σημεία για την επόμενη ημέρα στον ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ

Στέργιος Καλπάκης, 2024-09-12

Η διχαστική ομιλία Κασσελάκη στην έναρξη των εργασιών της...

Ελληνοτουρκικά, εξαΰλωση του ρεαλισμού

Κώστας Κωστής, 2024-09-22

Δεν είμαι ειδικός στις διεθνείς σχέσεις, πολύ περισσότερο...

Καταστατικό ΣΥΡΙΖΑ: Από την άγνοια, στη διαστρέβλωσή του

Τρύφων Αλεξιάδης, 2024-09-14

Οι πρόσφατες εξελίξεις στον ΣΥΡΙΖΑ, έφεραν ξανά στη δημοσιότητα...

Μαρία Ρεπούση

Η μεγάλη περιπέτεια του ΣΥΡΙΖΑ

Μαρία Ρεπούση, 2024-09-14

Μετά τη διπλή ήττα του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία στις...

Θανάσης Θεοχαρόπουλος

H δημοκρατία έχει κανόνες, ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. προχωρά μπροστά

Θανάσης Θεοχαρόπουλος, 2024-09-11

Πριν από περίπου έναν χρόνο εκλέχθηκε πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική...

Κώστας Καλλίτσης

Καθημερινότητα και μεταρρυθμίσεις

Κώστας Καλλίτσης, 2024-09-08

Μεταρρυθμίσεις ή φροντίδα για την καθημερινότητα; Συνήθως...

Στέργιος Καλπάκης

Καθαρή λύση τώρα

Στέργιος Καλπάκης, 2024-09-02

...Ο Στέφανος Κασσελάκης τον τελευταίο καιρό συνηθίζει να...

×
×