Ο Λεωνίδας Κύρκος, τα ΑΣΚΙ και η ιστορία της αριστεράς

Για τον βίο και την πολιτεία του Λεωνίδα Κύρκου θα είχα να πω πολλά, μολονότι ο ίδιος μας έχει δώσει τις γραπτές του καταθέσεις. Πέρα από τις καταθέσεις υπάρχει η πολιτική πράξη που αρχίζει από την εποχή της «δρακογενιάς» που «ανεβαίνει η ματωμένη σκάλα του ουρανού», όπως έγραψε ο Γιώργος Βαλέττας και τελειώνει με τους θεωρητικούς και τακτικούς υπολογισμούς για το μέλλον της κομμουνιστικής αλλά πάντα μαρξογενούς επαναστατικής αριστεράς. Για αυτά μίλησε ο ίδιος, μίλησαν και πολλοί άλλοι, συμφωνώντας ή αντιδικώντας, και κάποια στιγμή η ιστορία όπως πια θέλουμε να την εννοούμε, θα δοκιμαστεί χωρίς ψόγους και επαίνους.

Η δική μου κατάθεση θα περιοριστεί στη συμβολή του Λεωνίδα Κύρκου αλλά και της ΕΑΡ, απόρροιας του ΚΚΕ εσωτερικού, στην ίδρυση των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ). Η έμπνευση ανήκει, όπως ο ίδιος ο Λεωνίδας Κύρκος, έχει υπομνήσει, στον Φίλιππο Ηλιού. Η απόφαση για την ίδρυση των ΑΣΚΙ που ως κύριο έδρασμα είχε το τμήμα του αρχείου του ΚΚΕ που περιήλθε στο ΚΚΕ εσωτερικού, ήταν μια συνειδητή και υπεύθυνη στάση όχι μόνο ιστορική αλλά και πολιτική, της οποίας ο Λεωνίδας υπήρξε από τους πρωτεργάτες. Τα κομματικά αρχεία έπαυαν να είναι οργανικά, γιατί ήδη είχε γίνει η διάσπαση του 1968 που άνοιγε καινούργιους θεωρητικούς και πολιτικούς ορίζοντες: το κομμουνιστικό παρελθόν ανήκε πλέον στην ιστορία.

Στα χρόνια που πέρασαν από την ίδρυσή τους τα ΑΣΚΙ επεκτάθηκαν στο εύρος που καθορίζει η ονομασία τους: σε όλο το ανάπτυγμα της σύγχρονης κοινωνικής ιστορίας που φτάνει ως την τρέχουσα ιστορία. Ο Λεωνίδας Κύρκος όχι μόνο αποδέχθηκε τη λογική που ενεχόταν στο εγχείρημα της ίδρυσης των ΑΣΚΙ και στις εγγενείς διαδρομές τους αλλά τα στήριξε εμπράκτως για μια ολόκληρη δεκαετία ως μέλος του Διοικητικού τους Συμβουλίου μαζί με τον Γρηγόρη Γιάνναρο και τον Κώστα Φιλίνη. Έθεσε σε ενέργεια, όπως και ο Γρηγόρης Γιάνναρος το προσωπικό του κύρος για την ενίσχυση και την εδραίωση ενός εγχειρήματος που πλέον κανείς καλοθέλητος άνθρωπος δεν είναι δυνατόν να παραγνωρίσει τη σημασία του.

Η ώρα τούτη δεν είναι η ώρα των αποτιμήσεων??? είναι η ώρα της απότισης όχι τιμής αλλά σεβασμού. Σεβόμαστε όλοι τον Λεωνίδα Κύρκο, υποκείμενο της ιστορίας και αντικείμενο πλέον της ιστοριογραφίας. Οι καταθέσεις είναι πολλαπλές ακόμη και για την ψυχική του ιδιοσυστασία: ο περίφημος θείος της αδικοχαμένης Λευκής Μολφέση??? ο άνθρωπος επίσης με τα ατομικά δράματα, την περιπέτεια της Καλής Σμπαρούνη που το επίθετό της συνέλκει τον έντιμο δημοκράτη πατέρα της για τον οποίον ανάμεσα σε πολλές μαρτυρίες θα ήθελα να αναφέρω εκείνη του Μίκη Θεοδωράκη όταν αναζητούσε να ανασάνει από το μετεμφυλιακό άγχος. Ο Λεωνίδας Κύρκος ήταν γεμάτος από όλες τις ατομικές και συλλογικές εμπειρίες του επαναστατικού κινήματος, του οποίου υπήρξε πρωταγωνιστής. Ίσως, θα πρέπει να ξαναθυμηθούμε τον Αντόνιο Γκράμσι όταν έλεγε ότι τα μικρά ατομικά πάθη μπορούν να αναχθούν σε μια παγκόσμια συμφωνία. Τέλος, θα πρέπει να υπενθυμίσω τον κοινό τόπο ότι η εθιμοτυπία που αναδύεται με το θάνατο προβάλλει τα πρόσωπα χωρίς αυτό να σημαίνει ότι γίνεται και προβολή των ιδεών τους: δε θα έπρεπε να επαφιόμαστε στην ευφροσύνη του εθιμικού και ισοπεδωτικού λόγου.