Η πόρτα του φρενοκομείου

Η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα στον κόσμο που δοκιμάζεται από οικονομική κρίση ή που αντιμετωπίζει κρίση χρέους. Δεν είναι ούτε η μοναδική χώρα στην Ευρώπη που βρίσκεται υποχρεωμένη να πίνει αυτό το δηλητηριώδες κοκτέιλ καταστροφικής λιτότητας και ταπεινωτικού διεθνούς οικονομικού ελέγχου. Αλλά είναι η μόνη χώρα στην οποία η κρίση χρέους έχει μετατραπεί σε κρίση Δημοκρατίας. Οπου η συνταγή της λιτότητας έχει προκαλέσει όχι απλώς μια δυσαρέσκεια απέναντι στην κυβέρνηση που την εφαρμόζει ή μια πολιτική αναταραχή, αλλά μια καθολική δυσπιστία και δυσανεξία απέναντι στους θεσμούς που συγκροτούν την Πολιτεία και τους ανθρώπους που κατοικούν τους θεσμούς αυτούς.

Το ένα ερώτημα είναι: γιατί αυτό συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα; Γιατί η Ιρλανδία ή η Πορτογαλία υφίστανται την ίδια ακριβώς ποινή, την ίδια και χειρότερη λιτότητα και τον ίδιο εξευτελιστικό διεθνή έλεγχο, δίχως εκεί να εμφανίζονται αντίστοιχα σημάδια διάρρηξης της κοινωνικής συνοχής, πολιτικής παράλυσης και θεσμικής εξουθένωσης;Το δεύτερο ερώτημα είναι: αν η κρίση Δημοκρατίας, τελικά, οδηγήσει την Ελλάδα σε μια μοιραία καταστροφή, ποιος και τι θα εμποδίσει τη μετάδοσή της σε ευρύτερες περιοχές της Ευρώπης - όπως ακριβώς η ελληνική κρίση χρέους μεταδόθηκε ταχύτατα σε τέτοια έκταση, ώστε να απειλεί τώρα τον πυρήνα του ευρώ;

Το πρώτο ερώτημα αφορά εμάς. Και μας φέρνει αντιμέτωπους με την ατροφία των θεσμών που συνθέτουν και τη χαμηλή ποιότητα του πολιτικού προσωπικού που υπηρετεί την ελληνική δημόσια σφαίρα. Μας φέρνει αντιμέτωπους με την απλή και καίρια παρατήρηση που είχε, πριν από χρόνια, διατυπώσει ο Γιάννης Βούλγαρης - πως η Ελλάδα μπήκε στο ευρώ αλλά το πολιτικό της σύστημα δεν την ακολούθησε. Πως ήμασταν μια χώρα του ευρώ αλλά με κόμματα «της δραχμής», με κόμματα που εξακολουθούν να αναπαράγουν, σε όλο και χαμηλότερο επίπεδο, τους παραδοσιακούς ανταγωνισμούς για την καταλαφυραγώγηση μιας (πτωχευμένης πια) εξουσίας και παραμένουν δέσμια των διεφθαρμένων και αυτιστικών μηχανισμών τους.

Δύο χρόνια τώρα παρακολουθούμε την προσπάθεια των «κομμάτων της δραχμής» να διαχειριστούν την υπαρξιακή κρίση της Ελλάδας του ευρώ και να μην τα καταφέρνουν, να μην καταφέρνουν καν να βρουν πεδία συνεννόησης και συνευθύνης μεταξύ τους - όπως συνέβη σε όλες τις άλλες χώρες που δοκιμάζουν παρόμοια κρίση -, να μην καταφέρνουν, πολύ περισσότερο, να εμπνεύσουν στοιχειώδη εμπιστοσύνη στο κοινό. Και τις τελευταίες ώρες παρατηρούμε με αγωνία τα «κόμματα της δραχμής» να απειλούν να πάρουν στον λαιμό τους, για πάντα, την Ελλάδα του ευρώ και να την καταλύσουν.Το δεύτερο ερώτημα αφορά την ευρωπαϊκή ηγεσία συνολικά. Πολιτεύθηκαν με την αυταπάτη πως η κρίση χρέους, όταν χτύπησε την πόρτα της Αθήνας, θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί ως τοπικό φαινόμενο, συνέπεια μιας ελληνικής ιδιομορφίας, αμαρτίας ή υπανάπτυξης - για την οποία θα έπρεπε η Ελλάδα να τιμωρηθεί προς παραδειγματισμό. Και πλήρωσαν την αυταπάτη αυτή πανάκριβα - με την πτώση της Πορτογαλίας και της Ιρλανδίας και την απειλή των αγορών να στρέφεται ήδη κατά της Ιταλίας.

Επαναλαμβάνουν όμως τώρα το ίδιο λάθος, δεύτερη φορά. Παρατηρούν ατάραχοι την Ελλάδα να γλιστρά προς την άβυσσο μιας πολιτικής και κοινωνικής διάλυσης και αυταπατώνται ότι αυτό είναι μια ακόμη εκδήλωση της ελληνικής «υπανάπτυξης», κουσούρι μιας χώρας που «κακώς μπήκε στη ζώνη ευρώ, δεν ανήκε εκεί και μακάρι να μας αδειάζει την γωνιά»...

Δεν υποψιάζονται, ίσως, πως αν η Αθήνα υποκύψει στο μοιραίο θα χρειαστούν ώρες, μέρες ή εβδομάδες πριν το κακό μεταδοθεί και σε άλλες γειτονιές του Νότου, και πέρα από τα σύνορά του. Μα είναι δυνατόν να μην τους περνά από το μυαλό πως η πόρτα της εξόδου που άνοιξαν, προχτές στις Κάννες, για την Ελλάδα - η επίσημη δήλωση των Μερκεζί πως το αδιανόητο (η έξοδος μιας χώρας από την ευρωζώνη) μπορεί και να είναι επιθυμητό και πως το αμετάκλητο (το κοινό νόμισμα) μπορεί και να είναι διαπραγματεύσιμο - μπορεί να μετατραπεί σε πόρτα του φρενοκομείου για την ευρωζώνη ολόκληρη;