Βεβαιότητες που κατέρρευσαν

Τα ζωτικά ψεύδη της Μεταπολίτευσης και η ανάγκη μιας νέας αυτογνωσίας

Π.Κ. Ιωακειμίδης, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2013-01-11

Με την έναρξη του νέου έτους όλοι θα πρέπει να είμαστε κάπως σοφότεροι. Τουλάχιστον τώρα ξέρουμε: δεν υπάρχουν ακλόνητες βεβαιότητες. Κάθε κρίση βεβαίως αναδεικνύει ανασφάλειες και αβεβαιότητες. Και η ελληνική κρίση έχει διαλύσει πίστεις με τις οποίες πορευτήκαμε αμέριμνοι για δεκαετίες, όπως:

1 «Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει». Το τραγουδήσαμε και σχεδόν το είχαμε πιστέψει. Η κρίση όμως έδειξε ότι η Ελλάδα περιέπεσε σχεδόν σε κώμα και διασώθηκε - εάν διασώθηκε - την τελευταία στιγμή. Το χρέος και το έλλειμμα αποδείχθηκαν δυνητικώς θανατηφόροι ιοί για τη χώρα. Λέγαμε επίσης ότι «του Ελληνος ο τράχηλος ζυγόν δεν υπομένει», αλλά υπομένει «τον ζυγόν της τρόικας», καθώς έχει θεραπευτικές ιδιότητες ως φαίνεται. Εν πάση περιπτώσει, είμαστε πλέον σε θέση να γνωρίζουμε ορισμένες προϋποθέσεις αναγκαίες για «να μην πεθάνει η Ελλάδα». Καλό είναι να τις σεβαστούμε.

2«Η κυριαρχία μας απειλείται από την Τουρκία». Τελικώς αποδείχθηκε ότι χάσαμε μέρος της κυριαρχίας μας όχι από την Τουρκία αλλά από δικές μας άφρονες επιλογές, πράξεις και παραλείψεις - από το χρέος, το έλλειμμα, τη διαφθορά, την αναποτελεσματικότητα, την κομματοκρατία, την αναξιοκρατία, την αδιαφάνεια. Η Τουρκία, στην προκειμένη περίπτωση, δεν ευθύνεται για τίποτα. Επειδή όμως εστιάσαμε κυρίως στην «τουρκική απειλή» δαπανούσαμε ή σπαταλούσαμε άφθονο χρήμα σε εξοπλισμούς, ενώ χρεωνόμασταν.

3«Το καλύτερο αύριο». Η βεβαιότητα της γραμμικής προόδου και της βελτίωσης της ευημερίας κατέρρευσε. Τώρα ξέρουμε ότι «το αύριο δεν θα είναι οπωσδήποτε καλύτερο». Θα είναι μάλλον χειρότερο, τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα. Βεβαίως, εξαρτάται πάντοτε ποιο είναι το σημείο αφετηρίας βάσης. Αλλά για τα τελευταία τρία χρόνια το «κάθε αύριο» υπήρξε χειρότερο από το χθες. Το κατά κεφαλήν εισόδημα της Ελλάδας ως ποσοστό του μέσου εισοδήματος της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) έπεσε από το 94% το 2009 στο 79% το 2011, πήγαμε δηλαδή πίσω είκοσι χρόνια, σχεδόν στο 1992. Και μία σειρά άλλοι δείκτες (απασχόληση, κατανάλωση, κοινωνική προστασία) ακολούθησαν την κατιούσα. Η διαδικασία σύγκλισης αντιστράφηκε σε διαδικασία απόκλισης. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε και δεν πρέπει να εργαστούμε για να κάνουμε καλύτερο το αύριο - και κυρίως να οικοδομήσουμε μια σύγχρονη, κανονική, ευρωπαϊκή Ελλάδα.

4«Το κράτος-προστάτης». Η σταθερά της Μεταπολίτευσης που τελείωσε οριστικά. Βλέπαμε το κράτος στον ρόλο του προστάτη διά «πάσαν νόσον» - για γνήσια προβλήματα έως κατασκευασμένα, για την προσφορά απασχόλησης (μέσω του πελατειακού συστήματος) έως τη χορήγηση κάθε είδους επιδομάτων - σε γνήσιους ή δήθεν κουτσούς, τυφλούς, ζωντανούς ή πεθαμένους. Δημιουργήσαμε την «επιδοτούμενη δημοκρατία». Ο ρόλος αυτός του κράτους τελείωσε. Το κράτος ασφαλώς οφείλει να προστατεύει. Αλλά να προστατεύει αυτούς που έχουν γνήσια ανάγκη προστασίας ως «κράτος πρόνοιας», όχι ως κράτος σπατάλης και διαφθοράς. Μαζί με τον θάνατο του στρεβλού «κράτους-προστάτη» ας ελπίσουμε ότι θα πεθάνει και η αντίληψη ότι άμα έχεις «τα μέσα» και τα χρήματα (και λαδώσεις) τα πάντα γίνονται σε αυτή τη χώρα, ότι θα πεθάνει δηλαδή και η πολιτιστική αντίληψη που εξέθρεψε το κράτος της διαφθοράς.

5«Η Αριστερά, προοδευτική δύναμη». Ακόμα μία βεβαιότητα της μεταπολίτευσης που έδειξε τα όριά της. Η κρίση πιστοποίησε ότι η Αριστερά δεν σημαίνει πάντοτε αγώνας για το καινούργιο, την πρόοδο, την ισότητα, τους ανοιχτούς ορίζοντες. Για τμήματα της Αριστεράς μπορεί να σημαίνει πράγματα που βρίσκονται στον αντίποδα αυτών των αξιών - την υπεράσπιση του παλιού και φθαρμένου, της αδράνειας, της συντήρησης των προνομιούχων... Υπάρχει βεβαίως και η Αριστερά της προόδου, όπως οφείλει να είναι η (γνήσια) Αριστερά.

6«Οι Ελληνες είναι αντιφασίστες». Ε, δεν είναι και τόσο βέβαιο ότι όλοι οι Ελληνες είναι αντιφασίστες. Γιατί η κρίση μπορεί να δικαιολογεί πολλά, αλλά δεν μπορεί να δικαιολογεί την άνοδο ενός φασιστικού, νεοναζιστικού κόμματος στην τρίτη θέση των δημοσκοπήσεων με διψήφια ποσοστά αποδοχής.

Ο Φρ. Ρούσβελτ, νομίζω, έλεγε ότι υπάρχουν δύο βεβαιότητες: ο θάνατος και η... φορολογία. Στην Ελλάδα, η φορολογία εξακολουθεί να παραμένει αβεβαιότητα, υπό την έννοια ότι μπορεί κάποιοι να έχουν περάσει από τη ζωή χωρίς να έχουν πληρώσει ευρώ για φόρους. Η φοροδιαφυγή παραμένει η διαχρονική σταθερή βεβαιότητα. Δυστυχώς...

Θέματα επικαιρότητας: Οικονομική κρίση

Δημήτρης Λιάκος

Σκέψεις, με αφορμή το βιβλίο της Άνγκελα Μέρκελ

Δημήτρης Λιάκος, 2024-12-01

Η έκδοση των απομνημονευμάτων της Άνγκ. Μέρκελ και οι αναφορές...

Περισσότερα
Φίλιππος Σαχινίδης

Προοδευτικές προτάσεις για την οικονομία σε συνθήκες permcrisis

Φίλιππος Σαχινίδης, 2022-11-21

H λέξη της χρονιάς για το 2022 σύμφωνα με το λεξικό Collins είναι...

Περισσότερα
Θανάσης Θεοχαρόπουλος

Η αδιέξοδη οικονομική πολιτική θα φέρει λουκέτα και ανεργία

Θανάσης Θεοχαρόπουλος, 2021-02-02

Η πανδημία του Covid19 άλλαξε ριζικά τα δεδομένα παγκοσμίως...

Περισσότερα
Γιάννης Βούλγαρης

Τι μαθαίνουμε από την τριπλή κρίση;

Γιάννης Βούλγαρης, 2020-09-12

Λίγες ήταν ευτυχώς οι φορές που η μεταπολιτευτική Ελλάδα...

Περισσότερα

Εικόνα δύσβατης πορείας

Αντώνης Παπαγιαννίδης, 2020-06-25

Είναι αλήθεια πως στην Ελληνική πραγματικότητα συχνά υπάρχει...

Περισσότερα
Κώστας Καλλίτσης

Από τη χαμένη 10ετία, μην πάμε στη χαμένη γενιά

Κώστας Καλλίτσης, 2020-05-10

Η καταιγίδα έχει όνομα, λέγεται ανεργία. Και θα είναι σφοδρή....

Περισσότερα
Αντώνης Λιάκος

Πλοήγηση μέσω κρίσεων

Αντώνης Λιάκος, 2020-05-03

Η τωρινή κρίση της πανδημίας, και η οικονομική που σέρνει...

Περισσότερα

Μειώστε τους φόρους στους μισθωτούς

Αντώνης Καρακούσης, 2019-10-20

Η μακρόχρονη κρίση και το πλήθος των μέτρων, μνημονιακών...

Περισσότερα

Άρθρα/ Κίνηση Ιδεών

Μια μάλλον απαισιόδοξη ματιά στο σήμερα

Κώστας Κωστής, 2025-03-23

Η θεματική μας είναι «Η Ελλάδα και ο καταιγισμός των νέων...

Ο ΑΝΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ως ΜΑΤΑΙΟΤΗΤΑ

Λευτέρης Κουσούλης, 2025-03-17

’Δεν έχει καμία πρωτοτυπία να επιδιώκει κανείς με έναν...

Δυσπιστία και πολιτική κρίση

Λευτέρης Κουσούλης, 2025-03-09

Η πολιτική κριση της δυσπιστίας όλων προς όλους οδυνηρά...

Αντώνης Λιάκος

Μήπως ζούμε σε μια εποχή που τείνει να εξαντληθεί η ηθική και νομική δύναμη του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου;

Αντώνης Λιάκος, 2025-02-09

Ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών σε απρόσμενα,...

Γιάννης Βούλγαρης

Πολιτικές νοσταλγίες σε σκληρούς καιρούς

Γιάννης Βούλγαρης, 2024-10-12

Το ότι το κομματικό μας σύστημα εμφανίζει «ασυμμετρία»...

Το Zeigeitst της τελετής

Πάσχος Μανδραβέλης, 2024-08-01

Εμείς οι παλιότεροι, ως εραστές της γραμμικής αφήγησης...

Το Είναι και το Φαίνεσθαι

Κώστας Κωστής, 2023-12-24

...Δεν έχω τίποτε εναντίον των ιδιωτικών πανεπιστημίων,...

Αυτοκίνητο που μαρσάρει μέσα στη λάσπη

Τάσος Τσακίρογλου, 2023-09-29

Ένας ακμαίος πολιτισμός αντιλαμβάνεται έγκαιρα τα προβλήματά...

Η διάκριση Δεξιάς - Αριστεράς

Θανάσης Γιαλκέτσης, 2023-07-08

Αρθρο του Μάρκο Ρεβέλι που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα...

Γιώργος Γιαννουλόπουλος

Το ύφος και το βάθος

Γιώργος Γιαννουλόπουλος, 2023-07-08

Ο Ελύτης έγραψε κάποτε ότι ο Σολωμός είναι «ένας από τους...

Ορντολιμπεραλισμός, κοινωνική οικονομία της αγοράς και σοσιαλδημοκρατία

Θεόδωρος Ν. Τσέκος, 2023-06-20

Υπάρχει τα τελευταία χρόνια διάχυτη σε κύκλους της Κεντροαριστεράς...

Αντώνης Λιάκος

Η Δικαιοσύνη και το βάρος της Ιστορίας

Αντώνης Λιάκος, 2023-06-13

Υπάρχει μια υπόθεση που έχει γαγγραινιάσει εκεί στη Θεσσαλονίκη,...

×
×