Ο μύθος της αναβολής

Τον τελευταίο καιρό καλλιεργείται ένας μύθος στο Κυπριακό: ότι, δηλαδή, λύση του Κυπριακού μετά την 1η Μαΐου εξυπηρετεί καλύτερα τα συμφέροντα του κυπριακού ελληνισμού.

Κι αυτό διότι η ολοκλήρωση της ένταξης της Κύπρου στην Ε.Ε. θα αλλάξει, υποτίθεται, τα δεδομένα προς όφελος της ελληνοκυπριακής πλευράς. Η προσέγγιση αυτή πηγάζει από μια μυθοποίηση του ευρωπαϊκού κεκτημένου, σε σημείο που να παραγνωρίζονται οι πραγματικοί πολιτικοί συσχετισμοί στην Ευρώπη. Αγνοείται, κυρίως, το γεγονός ότι το ευρωπαϊκό κεκτημένο είναι κατά κύριο λόγο το προϊόν πολιτικών και όχι νομικών αποφάσεων, και βρίσκεται σε συνεχή μεταλλαγή και συμπλήρωση.

* Σύμφωνα με το νέο μύθο μετά την ένταξη οι Ελληνοκύπριοι θα είναι σε πλεονεκτική θέση έτσι ώστε (α) να αποδομήσουν το σχέδιο Ανάν ή ακόμα και να αποδεσμευτούν από αυτό, (β) να «εκβιάσουν» την Τουρκία και τους Τουρκοκύπριους σε μια λύση στα μέτρα τους και (γ) να αποφύγουν όλες τις μεταβατικές παρεκκλίσεις που προνοούνται στο σχέδιο εφαρμόζοντας αυστηρά το ευρωπαϊκό κεκτημένο.

Η συλλογιστική αυτή οδηγεί σε μια τακτική κωλυσιεργίας, δημιουργώντας, ταυτόχρονα, και ουσιαστικό πρόβλημα αξιοπιστίας στην ελληνοκυπριακή πλευρά ως προς τις προθέσεις της. Η σχολή της κωλυσιεργίας καθοδηγείται από μια στενά νομικίστικη αντίληψη η οποία παραγνωρίζει το γεγονός ότι η Ε.Ε. είναι κατ’ εξοχήν πολιτική ένωση και όχι νομικός οργανισμός. Ούτως ή άλλως το Κυπριακό είναι πρόβλημα πολιτικό και δεν θα λυθεί μέσα από νομικές αποφάσεις και προσεγγίσεις.

* Η Ε.Ε. έχει ήδη υιοθετήσει το σχέδιο Ανάν ως τη βάση λύσης του Κυπριακού. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήταν άμεσα εμπλεγμένη στη προετοιμασία των σχεδίων που υποβλήθηκαν τον τελευταίο χρόνο. Συμμετέχει και σήμερα ενεργά στη διαμόρφωση του τελικού σχεδίου που θα παρουσιαστεί μέσα στα επόμενα 24ωρα στους ηγέτες των δύο κοινοτήτων. Ως εκ τούτου, το σχέδιο που θα προκύψει μέσα από τη διαδικασία αυτή θα έχει ευρωπαϊκή σφραγίδα.

* Το κρίσιμο ερώτημα, λοιπόν, που πρέπει να απαντηθεί είναι: τι θα αλλάξει στους συσχετισμούς δυνάμεων μέσα στην Ευρώπη μετά την 1η Μαΐου έτσι ώστε η Ε.Ε. να αναθεωρήσει τη στάση της; Η απάντηση είναι απλή: τίποτα ουσιαστικά δεν θα αλλάξει.

Θα δημιουργηθούν, όμως, νέα δεδομένα, τα οποία μάλλον θα περιπλέξουν την κατάσταση εις βάρος και των δύο κοινοτήτων της Κύπρου και ειδικότερα των Ελληνοκυπρίων. Ποια είναι αυτά τα δεδομένα;

1. Η Τουρκία φαίνεται να έχει αποφασίσει να λύσει το Κυπριακό. Επομένως, η ευθύνη της απόρριψης της λύσης (ειδικά μετά από ένα δημοψήφισμα όπου οι Τουρκοκύπριοι θα απαντήσουν θετικά) θα βαρύνει αποκλειστικά την ελληνοκυπριακή πλευρά, η οποία θα κληθεί να πληρώσει το λογαριασμό.

Η Κυπριακή Δημοκρατία θα ενταχθεί μεν στην Ε.Ε. αλλά θα βρεθεί αντιμέτωπη με μια Ενωση η οποία θα τη θεωρεί υπεύθυνη για το ότι της κληροδότησε ένα άλυτο πρόβλημα, με όλες τις συνέπειες που μια τέτοια κατάσταση συνεπάγεται.

2. Για τον διεθνή παράγοντα αυτή είναι, ίσως, η τελευταία πραγματική ευκαιρία για λύση του Κυπριακού. Αποτυχία, ειδικά με ευθύνη των Ελληνοκυπρίων, θα οδηγήσει Ευρωπαίους και Αμερικανούς σε αναθεώρηση της στάσης τους και στην προώθηση άλλων «λύσεων», που θα αποκλίνουν κατά πολύ από το επιθυμητό, δηλαδή την επανένωση της Κύπρου, οδηγώντας ακόμα και στη νομιμοποίηση της διχοτόμησης.

3. Μετά την 1η Μαΐου χωρίς λύση η Τουρκία, αναπροσαρμόζοντας την πολιτική της, θα προσπαθήσει και πάλι να ταυτίσει τη λύση του Κυπριακού με τη δική της προοπτική ένταξης. Ετσι, η λύση θα γίνει όμηρος της αβέβαιης ενταξιακής πορείας της Τουρκίας.

4. Ο χρόνος δεν εργάζεται υπέρ των συμφερόντων των Ελληνοκυπρίων. Η πιθανότητα ενός νέου εποικισμού θα αυξηθεί, έτσι ώστε την επόμενη φορά που θα δημιουργηθούν συνθήκες λύσης ο αριθμός των εποίκων θα έχει ήδη πολλαπλασιαστεί.

5. Η μη λύση μέχρι την 1η Μαΐου θα αναγκάσει ένα μεγάλο αριθμό Τουρκοκυπρίων να αναζητήσει καλύτερες συνθήκες διαβίωσης στο εξωτερικό ή ακόμα και στα εδάφη που θα ελέγχονται από τη νόμιμη κυβέρνηση της Κύπρου. Ως πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας θα έχουν και τη δυνατότητα να ζητήσουν εφαρμογή των κοινοτικών δικαιωμάτων που προβλέπονται στο σύνταγμα του 1960.

6. Η μη λύση θα έχει αρνητικές επιπτώσεις και στις προσπάθειες εξομάλυνσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Το Κυπριακό θα συνεχίσει να παραμένει «βαρίδι» για την ελληνική εξωτερική πολιτική. Ετσι, οι ελπίδες για διευθέτηση των θεμάτων που απασχολούν Αθήνα και Αγκυρα θα εξανεμιστούν, αυξάνοντας τον κίνδυνο μιας κρίσης στη διάρκεια ενός σημαντικού εξαμήνου για την Ελλάδα.

**Ολόκληρη η πολιτική ηγεσία της Ελλάδας, απελευθερωμένη από τα σύνδρομα του 1959 και του 1974, πρέπει να στηρίξει τις δυνάμεις εκείνες στην Κύπρο που εργάζονται για λύση τώρα. Οφείλει να στείλει καθαρό το μήνυμα ότι ανησυχεί έντονα για τις επιπτώσεις από ενδεχόμενη απόρριψη της λύσης. Οι κίνδυνοι από τη μη λύση είναι μεγάλοι, και οι συνέπειες θα είναι ακόμα μεγαλύτερες.

* Ο ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΣΑΒΒΙΔΗΣ είναι διεθνολόγος και επιστημονικός συνεργάτης του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ).