Αρχίζει το ματς

Παύλος Τσίμας, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2014-06-14

Το Μουντιάλ άρχισε, ο Νεϊμάρ σκόραρε, η Εθνική δίνει σήμερα το πρώτο της παιχνίδι. Ο ρυθμός του κόσμου άλλαξε, εντός και γύρω μας.

Ο «Εκόνομιστ» υπολογίζει ότι ένας στους δύο κατοίκους του πλανήτη θα δει, έστω και για λίγο, κάτι από Μουντιάλ. Οι «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» προσπαθούν να μετρήσουν τον συνολικό τζίρο της γιορτής - εισιτήρια, τηλεοπτική διαφήμιση, στοίχημα, νόμιμο και παράνομο, και συναφής καταναλωτική δαπάνη. Οι οίκοι αξιολόγησης και οι μεγάλες επενδυτικές τράπεζες υπολογίζουν τις επιπτώσεις της διοργάνωσης στην παγκόσμια οικονομία και τα χρηματιστήρια. Αλλά για τους περισσότερους από εμάς αυτές οι μετρήσεις δεν λένε και πολλά. Αυτό που μετράει είναι αυτό που έγραφε ο Πατρίκ Μπονιφάς, δαφνοστεφής γάλλος πανεπιστημιακός και πρόεδρος του βαρυσήμαντου ινστιτούτου διεθνών και στρατηγικών σχέσεων: «Στις 12 Ιουνίου γίνομαι δέκα ετών». Ο καθένας μας, μία φορά στα τέσσερα χρόνια, ψάχνει το παιδί που ήταν την πρώτη φορά που είδε Μουντιάλ.

Είναι η μία από τις εξηγήσεις της ακαταμάχητης γοητείας του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Υπάρχουν κι άλλες, πολλές.

Κοινωνιολόγοι και λογοτέχνες, ανθρωπολόγοι και φιλόσοφοι έχουν τυπώσει τόνους αμέτρητους χαρτιού για να αναλύσουν, από κάθε πιθανή ή απίθανη οπτική γωνία, τη δύναμη αυτού του σπορ και της κορυφαίας στιγμής του. Ολοι όσοι αγαπάμε την μπάλα έχουμε αποστηθίσει τα τσιτάτα του Καμύ («ό,τι ξέρω περί ηθικής και καθήκοντος το οφείλω στο ποδόσφαιρο») ή του Γκράμσι («το ποδόσφαιρο, ένα διάλειμμα ελευθερίας σε έναν κόσμο αναγκαιότητας»), για να υπερασπιζόμαστε το πάθος μας απέναντι σε ξινούς διανοούμενους ή απορούσες ξανθές. Για να αποδεικνύουμε ότι εμείς οι παθιασμένοι με την μπάλα δεν είμαστε «πολιτιστικά ηλίθιοι». Ή πως το ποδόσφαιρο δεν είναι ένα απολίτικο «όπιο του λαού». Η δύναμή του οφείλεται, αντίθετα, στην ιδιότητά του να συμπυκνώνει, σαν απομίμηση αρχαίου δράματος διάρκειας 90 λεπτών, μέσα στις τέσσερις γραμμές του γηπέδου μια αναπαράσταση της αβέβαιης ανθρώπινης μοίρας, αλλά και να ενσωματώνει ένα δημοκρατικό ιδανικό, όπου όλοι ανταγωνίζονται επί ίσοις όροις και «ο καθένας μπορεί να γίνει κάποιος».

Ο ιστορικός Ερικ Χόπσμπαουμ το έχει πει αλλιώς. Πως μια φαντασιακή κοινότητα στην οποία μετέχουν εκατομμύρια ανθρώπων - όπως ένα έθνος, για παράδειγμα - αποκτά περισσότερο πραγματικές διαστάσεις όταν παίρνει τη μορφή ένδεκα αθλητών που φορούν το ίδιο χρώμα φανέλας. Αλλοι σοφοί έχουν μελετήσει τη δύναμη του ποδοσφαίρου να δημιουργεί μια αίσθηση κοινότητας και αδελφοσύνης ανάμεσα σε αγνώστους, πολύτιμη σε μια εποχή στην οποία οι συμβάσεις εργασίας τείνουν να γίνονται μηδενικού χρόνου, οι φιλίες εικονικές και η κατανάλωση ενημέρωσης και ψυχαγωγίας κατακερματισμένη, μετά την παρακμή των μεγάλων εφημερίδων ή των μεγάλων, πολυσυλλεκτικών τηλεοπτικών σταθμών. Κάπως έτσι, το ποδόσφαιρο, αυτή η lingua franca της παγκοσμιοποίησης, γίνεται κάτι σαν πύργος νοσταλγίας της συλλογικότητας της ζωής στον προπαγκοσμιοποιημένο κόσμο. Ιδίως τις ημέρες του Μουντιάλ.

Τέλος πάντων, έτσι ή αλλιώς, για τούτο ή για εκείνο, για έναν μήνα, για εκατομμύρια ανθρώπους στη Γη ο ρυθμός της ζωής, η ιεράρχηση των καθημερινών πραγμάτων, των σημαντικών και των ασήμαντων, αλλάζει. Και όλες οι αδικίες, όλη η βία και η διαφθορά του κόσμου, ακόμη και εκείνη εναντίον της οποίας διαδηλώνουν οι Βραζιλιάνοι έξω από τα γήπεδα είναι αδύνατον να μας αποσπάσουν από τη συγκίνηση του ματς.

Καλό ή κακό; Θα το εκτιμήσουμε όταν το χάσουμε. Γιατί όπως λέει ο Εδουάρδο Γκαλεάνο «η ιστορία του ποδοσφαίρου είναι ένα θλιβερό ταξίδι από την ομορφιά στο καθήκον», όπου όμως η ομορφιά κατορθώνει να αντιστέκεται στην ομογενοποίηση των συστημάτων, την ακραία εμπορευματοποίηση του θεάματος, τη βαριά σκιά των διεφθαρμένων μετριοτήτων που κυβερνούν το παγκόσμιο σπορ και των μαφιών που το εκμεταλλεύονται τοπικά. Αλλά ώς πότε θα κρατάει αυτή η αντίσταση; Αναλογίζομαι με τρόμο, την ημέρα που το Μουντιάλ θα κάνει πρεμιέρα στη Ρωσία του Πούτιν ή - ακόμη χειρότερα - στην κλιματιζόμενη έρημο του Κατάρ. Θα μπορώ ακόμη να πείθω τον εαυτό μου να χαρεί το ματς ή θα πετάξω οριστικά στα σκουπίδια τη συλλογή μου από αναμνηστικές φανέλες και καπέλα;

Άρθρα/ Κίνηση Ιδεών

Γιάννης Βούλγαρης

Πολιτικές νοσταλγίες σε σκληρούς καιρούς

Γιάννης Βούλγαρης, 2024-10-12

Το ότι το κομματικό μας σύστημα εμφανίζει «ασυμμετρία»...

Το Zeigeitst της τελετής

Πάσχος Μανδραβέλης, 2024-08-01

Εμείς οι παλιότεροι, ως εραστές της γραμμικής αφήγησης...

Το Είναι και το Φαίνεσθαι

Κώστας Κωστής, 2023-12-24

...Δεν έχω τίποτε εναντίον των ιδιωτικών πανεπιστημίων,...

Αυτοκίνητο που μαρσάρει μέσα στη λάσπη

Τάσος Τσακίρογλου, 2023-09-29

Ένας ακμαίος πολιτισμός αντιλαμβάνεται έγκαιρα τα προβλήματά...

Η διάκριση Δεξιάς - Αριστεράς

Θανάσης Γιαλκέτσης, 2023-07-08

Αρθρο του Μάρκο Ρεβέλι που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα...

Γιώργος Γιαννουλόπουλος

Το ύφος και το βάθος

Γιώργος Γιαννουλόπουλος, 2023-07-08

Ο Ελύτης έγραψε κάποτε ότι ο Σολωμός είναι «ένας από τους...

Ορντολιμπεραλισμός, κοινωνική οικονομία της αγοράς και σοσιαλδημοκρατία

Θεόδωρος Ν. Τσέκος, 2023-06-20

Υπάρχει τα τελευταία χρόνια διάχυτη σε κύκλους της Κεντροαριστεράς...

Αντώνης Λιάκος

Η Δικαιοσύνη και το βάρος της Ιστορίας

Αντώνης Λιάκος, 2023-06-13

Υπάρχει μια υπόθεση που έχει γαγγραινιάσει εκεί στη Θεσσαλονίκη,...

Το ήθος ως αίσθημα

Ευάγγελος Αυδίκος, 2023-06-13

Ζούμε στην εποχή της εντύπωσης. Ολα στην υπηρεσία του φευγαλέου....

Γιώργος Σιακαντάρης

Πότε αποτυγχάνουν οι δημοκρατίες;

Γιώργος Σιακαντάρης, 2023-04-26

Η συζήτηση που γίνεται στη χώρα μας από πλευράς ορισμένων...

Πράσινες, μπλε και κόκκινες γραμμές

Τάσος Παππάς, 2023-03-01

Τι χωρίζει τον ΣΥΡΙΖΑ από τη Νέα Δημοκρατία; Αβυσσος, λένε...

Συνηγορία υπέρ των διαπραγματεύσεων

Γιούργκεν Χάμπερμας, 2023-02-19

Αρθρο του κορυφαίου πολιτικού φιλοσόφου της εποχής μας...

×
×