Η κόκκινη γραμμή των ιδεοληψιών
Χρήστος Μαχαίρας, Η Εφημερίδα των Συντακτών, Δημοσιευμένο: 2015-04-23
Τι είναι πολιτική; Μήπως δεν είναι ο οργανωμένος τρόπος να επιδράσεις στα πράγματα και να επηρεάσεις τις εξελίξεις; Και αριστερή πολιτική; Μα, τι άλλο από το να επηρεάσεις τις εξελίξεις σε αριστερή και προοδευτική κατεύθυνση. Αντιρρήσεις πάντα θα υπάρχουν… Αν συμϕωνήσουμε, ωστόσο, ότι η πολιτική ήταν και παραμένει ένα εγχείρημα που κινείται μεταξύ επιθυμιών και πραγματισμού, δεν μπορεί παρά να εκϕράζει μια διαρκή άσκηση ισορροπίας πάνω στο τεντωμένο σχοινί της πραγματικότητας. Μια αέναη μάχη ανάμεσα στο εϕικτό και στο αναγκαίο, από την έκβαση της οποίας κρίνεται αν η πολιτική είναι συνώνυμη του ρεαλισμού ή συγγενής ϕαντασιώσεων.
Μια αναγκαία επισήμανση: ο ρεαλισμός δεν υπήρξε ποτέ ουδέτερος. Στην πρόσϕατη και παλαιότερη πολιτική Ιστορία υπήρξε ρεαλισμός δεξιός και ρεαλισμός αριστερός. Υπήρξαν, με άλλα λόγια, συντηρητικές πολιτικές που χαράχτηκαν πάνω σε υποτιθέμενους μονόδρομους, ακριβώς για να κρατήσουν τα πράγματα ανέπαϕα και τις κοινωνίες ακίνητες, και άλλες, που πρόταξαν το εϕικτό έναντι του αναγκαίου, όχι για να το ακυρώσουν, αλλά για να το προσεγγίσουν. Όπως υπήρξαν και περιπτώσεις, όπου η πολιτική, εγκλωβισμένη στον κόσμο των ψευδαισθήσεων, βρέθηκε αιχμάλωτη, δέσμια ρωμαλέων μαξιμαλισμών και ιδεοληψιών, αδύναμων να επηρεάσουν την πραγματικότητα.
Αλλά ας προσγειωθούμε… Ούτως ή άλλως, ο τόπος είναι μικρός και γνωριζόμαστε. Τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ που κατέλαβαν μια σειρά κυβερνητικών πόστων, δεν είναι ούτε χθεσινοί ούτε «είδαν ϕως και μπήκαν». Αν και σε κάθε κυβέρνηση ευδοκιμεί και το είδος των πάσης ϕύσεως «αλεξιπτωτιστών», οι περισσότερες και οι περισσότεροι από τους σημερινούς υπουργούς είναι άνθρωποι που εκπαιδεύτηκαν στους κοινωνικούς αγώνες της μεταπολίτευσης, που βρέθηκαν στο πλευρό των κοινωνικών κινημάτων, που διαμόρϕωσαν μια στέρεη αντίληψη αλληλεγγύης σε διωκόμενους, διαϕορετικούς, απόκληρους.
Τώρα, όμως, οι ανάγκες άλλαξαν… Τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ και όσοι τους πήραν από κοντά, μπορεί να έσπασαν το κλασικό dress code της πολιτικής, αλλά – θες δεν θες, με γραβάτα ή χωρίς – ο υπουργός είναι υπουργός. Για να το πούμε διαϕορετικά, είναι το πρόσωπο της πράξης. Ούτε της θεωρίας, ούτε των ιδεολογικών ενατενίσεων, ούτε της ϕαντασίας. Πόσω, μάλλον, της ιδεοληψίας… Είναι ϕορέας κρατικής εξουσίας, που στο χέρι του είναι να την κάνει ανθρώπινη, προοδευτική και ανοιχτή στις απαιτήσεις της κοινωνίας, αλλά που δεν μπορεί να τη μετατρέψει σε αξίωμα περιορισμένης ευθύνης.
Η σημερινή διακυβέρνηση βρίσκεται απέναντι σε πολλά διακυβεύματα. Ένα από αυτά είναι να διαψεύσει την ευρύτατα διαδεδομένη άποψη ότι «η Αριστερά κάνει μόνο για την αντιπολίτευση». Να πείσει ότι η Αριστερά μπορεί και ξέρει να κυβερνά. Για να το πετύχει, όμως, δεν μπορεί να πειραματίζεται εν θερμώ, αλλού να διστάζει κι αλλού να σπεύδει ως μη όϕειλε, ούτε να αυτοπαγιδεύεται σε αντιλήψεις που βλέπουν τη χώρα ως σοσιαλιστική νησίδα στο κέντρο της Ευρώπης και οι οποίες, αν επικρατήσουν, μαθηματικά θα απομακρύνουν τα μεσαία στρώματα που στήριξαν την κυβέρνηση.
Με μια κουβέντα, η κυβερνώσα Αριστερά δεν μπορεί να είναι… μη κυβερνητική οργάνωση. Όσοι πιστεύουν ότι μπορεί να αξιοποιήσουν την πολιτική ευρεσιτεχνία του ΠΑΣΟΚ, που ανακάλυψε από την αρχή της αναρρίχησής του στην εξουσία τον τρόπο να κυβερνά και ταυτοχρόνως να αντιπολιτεύεται τον εαυτό του, κάνουν το γνωστό, επώδυνο λάθος: η ιστορία όταν επαναλαμβάνεται, επαναλαμβάνεται είτε ως ϕάρσα είτε ως τραγωδία. Πόσω, μάλλον, όταν μία μερίδα του ΣΥΡΙΖΑ, σεβαστή για τις απόψεις, τη συνέπεια και την ακεραιότητα όσων την απαρτίζουν, επιχειρεί να επαναλάβει αυτή την τακτική σε συνθήκες δημοσιονομικής εξαέρωσης, υϕεσιακής έξαρσης και συντηρητικής αναδίπλωσης της κοινωνίας.
Και είναι κρίσιμο η κυβέρνηση αυτή να μην αποτύχει. Όχι γιατί δεν της πρέπει ή γιατί είναι προορισμένη από τη μοίρα να βάλει τη χώρα στις ράγες του ενός και μοναδικού τρένου – ας ελπίσουμε όχι αυτού που δοκίμαζε να τροχιοδρομήσει στα προεκλογικά σποτ ο Καμμένος – αλλά γιατί, αν βυθιστεί είτε στη διαπραγμάτευση με τους εταίρους είτε στη διαχείριση των κρίσιμων εσωτερικών ζητημάτων, στην παιδεία, στη μετανάστευση, στην ασϕάλεια, στη Δικαιοσύνη, δεν πρόκειται να κερδίσει καμία κεντροαριστερά και κανένα ΠΑΣΟΚ ή Ποτάμι. Αυτός που θα επωϕεληθεί θα είναι μόνο ο πιο σκληρός συντηρητισμός, με κουστούμι ή και σβάστικα. Ούτε καν η κεντροδεξιά, που ζει τη δική της περιπέτεια και το δικό της υπαρξιακό δράμα.
Υπό αυτή την έννοια, κάνουν λάθος όσοι από την ανανεωτική Αριστερά αντιμετωπίζουν την επικαιρότητα ως το κυνήγι του θησαυρού, όπου ο παίκτης καιροϕυλακτεί στη γωνία για να στηλιτεύσει τα μικρά ή τα μεγάλα λάθη του ΣΥΡΙΖΑ, με τέτοιο πάθος, που αν αντίστοιχο επεδείκνυαν και για τα πεπραγμένα της κυβέρνησης Σαμαρά – Βενιζέλου, άλλη θα ήταν πιθανά η τύχη του ανανεωτικού χώρου.
Εν πάση περιπτώσει, σε μία εποχή όπου οι «κόκκινες γραμμές» έχουν… ζήτηση, ο ΣΥΡΙΖΑ – και μαζί του όσοι στηρίζουν κριτικά το εγχείρημα της σημερινής διακυβέρνησης – οϕείλουν να πατήσουν ϕρένο μπροστά στην «κόκκινη γραμμή» των ιδεοληψιών και των ψευδαισθήσεων. Αερόσακος δεν υπάρχει. Αν το καταλάβουμε, το καταλάβαμε…