Η ευκαιρία και η πρόκληση
Π.Κ. Ιωακειμίδης, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2016-06-27
Ορισμένα απ’ όσα πρέπει να γίνουν εμφανίζονται λίγο πολύ ως αυτονόητα. Η Ενωση χρειάζεται ένα νέο Ευρωπαϊκό Συμβόλαιο ως νέο project, με άξονες την ενίσχυση της κοινωνικής διάστασης που θα καθιστά την Ενωση θεσμό - παράγοντα μεγιστοποίησης της κοινωνικής ευημερίας, ασφάλειας, επιπέδου διαβίωσης, με ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας στους τομείς ανάπτυξης, απασχόλησης, καταπολέμησης των νέων ανισοτήτων. Παράλληλα όμως πρέπει να γεφυρώσει το πολιτικό χάσμα που την χωρίζει από την ευρωπαϊκή κοινωνία. Η «αποβρυξελλοποίηση» του συστήματος είναι σε κάποιο βαθμό αναγκαία. Η υπερσυγκέντρωση θεσμών και δραστηριοτήτων στις Βρυξέλλες αποξενώνει την Ενωση από την κοινωνία. Ορισμένοι θεσμοί και δραστηριότητες πρέπει να επιστρέψουν στις χώρες-μέλη. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, π.χ., τουλάχιστον μια φορά ανά εξάμηνο χρειάζεται να συνεδριάζει στις εθνικές πρωτεύουσες, όπως συνέβαινε στο παρελθόν. Η ιδιοκτησία της ευρωπαϊκής ενοποίησης πρέπει να επανέλθει στην ευρωπαϊκή κοινωνία.
Το θεμελιώδες πρόβλημα, ωστόσο, βρίσκεται στο ότι, ενώ μιλάμε για την Ευρώπη ως συλλογική οντότητα, δεν έχουμε Ευρωπαίους. Αλλά Ευρώπη χωρίς Ευρωπαίους δεν μπορεί να υπάρξει. Το πώς μπορεί να δημιουργηθεί ο ευρωπαίος πολίτης που να ταυτίζεται με το σύστημα, τους θεσμούς, τις πολιτικές, τα σύμβολα, την αφήγηση της ευρωπαϊκής ενοποίησης είναι περίπλοκο πρόβλημα. Οπωσδήποτε δεν θα δημιουργηθεί με κηρύγματα και διαλέξεις για τη σημασία της ενοποίησης. Η ευρωπαϊκή ταυτότητα θα έχει λειτουργικό χαρακτήρα, πράγμα που σημαίνει ότι ο ευρωπαίος πολίτης θα ταυτισθεί, θα αποδεχθεί και θα στηρίξει το εγχείρημα της ενοποίησης και το σύστημα της ΕΕ εάν κατανοήσει και κυρίως αισθανθεί ότι το σύστημα αυτό συμβάλλει στη μεγιστοποίηση της ευημερίας του την εποχή της παγκοσμιοποίησης. Αυτή είναι η πρόκληση για την ΕΕ μετά το Brexit: να βγει πιο ενωμένη, ισχυρή και δημοκρατική. Δύσκολο, αλλά όχι ανέφικτο - για να μην έχουμε κάποιο Frexit ή οποιοδήποτε άλλο exit τελικά στο χάος.