Η ανεργία ανεβαίνει, ανακατανομή και εδώ!
Ελίζα Παπαδάκη, Κυριακάτικη Αυγή, Δημοσιευμένο: 2009-09-20
Στο 8,9% του εργατικού δυναμικού υπολόγισε η Στατιστική Υπηρεσία την ανεργία το δεύτερο τρίμηνο φέτος, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 443.000 ανέργους, 88.000 περισσότερους από πέρυσι το ίδιο διάστημα. Η Ελλάδα βρέθηκε έτσι ελαφρά πάνω από τη μέση ανεργία στις χώρες του ΟΟΣΑ - 8,3% - που ανακοίνωσε την Τετάρτη ο Οργανισμός, επισημαίνοντας τον κίνδυνο μακροχρόνιας κρίσης αν δεν παρθούν αποφασιστικά μέτρα.
Είναι αλήθεια ότι αλλού ο αριθμός των ανέργων παίρνει εκρηκτικές διαστάσεις, στην Ισπανία πλησιάζει τ ron; 20%. Σε σύγκριση με άλλες χώρες όμως έχουμε παγιώσει πολύ δυσμενέστερη διάρθρωση τόσο στην ανεργία, όσο και στην απασχόληση, ενώ είμαστε πολύ πίσω στις πολιτικές για τη στήριξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας, ακόμα περισσότερο στην κοινωνική προστασία των ανέργων, απολυομένων και φτωχών. Η άμεση ανάπτυξη τέτοιων πολιτικών προβάλλει έτσι σʼ εμάς ακόμα πιο επιτακτική.
Δουλεύουμε περισσότερο από όλους!
Το πιο θεαματικό στοιχείο που μπορούμε να δούμε στις στατιστικές συγκρίσεις της φετινής έκθεσης τ n;υ ΟΟΣΑ είναι ότι όσοι έχουν δουλειά στη χώρα μας δουλεύουν κατά μέσο όρο πολύ περισσότερο. Ερχόμαστε πρώτοι στις ετήσιες ώρες εργασίας ανά απασχολούμενο, και μάλιστα με απόσταση: 2120 ώρες έναντι 1766 κατά μέσο όρο στις τριάντα χώρες μέλη του Οργανισμού! Ακολουθούν η Τσεχία με 1992 ώρες, η Ουγγαρία με 1988, η Πολωνία με 1969, ενώ η Ιταλία, για παράδειγμα έχει 1802 ώρες, η Ιρλανδία 1601, εκεί γύρω ή και χαμηλότερα κυμαίνονται οι περισσότερες δυτικοευρωπαϊκές χώρες (στοιχεία 2008).
Το ελληνικό ρεκόρ σχετίζεται με τον υψηλό αριθμό των αυταπασχολουμένων στη χώρα μας: στο 35,5% του συνόλου των απασχολουμένων τους υπολογίζει η Στατιστική Υπηρεσία, και όλοι ξέρουμε τις ατελείωτες ώρες που δουλεύουν πολλοί ελεύθεροι επαγγελματίες και μικροεπιχειρηματίες, κάποιοι από επιλογή τους, για να κερδίσουν περισσότερα, πάρα πολλοί όμως από ανάγκη, για να τα φέρουν βόλτα ή απλώς για να σταθούν στον ανταγωνισμό. Πρέπει να σχετίζεται επίσης με ένα σημαντικό αριθμό ατόμων με δύο ή περισσότερες δουλειές, για τον οποίο δεν διαθέτουμε στατιστικές.
Αλλά και ειδικά στους μισθωτούς η Ελλάδα, με 1803 μέσες ετήσιες ώρες εργασίας, καταλαμβάνει από τις υψηλότερες θέσεις. Μόνο το Μεξικό, η Τσεχία και η Πολωνία μας ξεπερνούν. Εδώ πάλι οι πολλές ώρες σχετίζονται και με το χαμηλό αριθμό των εργαζομένων σε μερική απασχόληση στη χώρα μας, 7,8% έναντι 15,5% του μέσου όρου των τριάντα χωρών κατά τον ΟΟΣΑ, 6% κατά την τελευταία έρευνα εργατικού δυναμικού της ΕΣΥΕ. Όμως όχι μόνο. Αν υπολογίσουμε τη νόμιμη εβδομαδιαία 40ωρη απασχόληση, τέσσερις εβδομάδες άδεια και πέντε αργίες ακόμα το χρόνο, προκύπτουν 1640 ώρες, δηλαδή 163 ώρες λιγότερες ανά εργαζόμενο από τις μετρούμενες.
Αυτό σημαίνει έναν παράλογα υψηλό αριθμό υπερωριών, πιθανότατα και τον εξαναγκασμό πολλών εργαζομένων από τους εργοδότες τους να δουλεύουν πολύ παραπάνω από όσο ορίζουν οι συλλογικές συμβάσεις. Στατιστικές δεν διαθέτουμε ούτε εδώ, οι εκτιμήσεις αυτές δικαιώνουν όμως την παλιά συνδικαλιστική και αριστερή θέση για τον ανακαταμερισμό του εργάσιμου χρόνου στην κοινωνία, ώστε να οδηγηθούμε σε περισσότερες θέσεις εργασίας. Η εμπειρία δείχνει ότι για να κατακτηθεί δεν αρκεί η διεκδίκηση να μειωθεί ο νόμιμος/συμβατικός χρόνος εργασίας. Χρειάζεται αλληλέγγυα συλλογική δράση των εργαζομένων, για να μειωθούν οι ανισότητες μεταξύ τους στους όρους εργασίας και στην απασχόληση, συνδικαλιστικές και πολιτικές παρεμβάσεις που θα εκφράζουν αυτήν την αλληλεγγύη.
Χωρίς πολιτικές ως τώρα
Την επιτακτική ανάγκη πολιτικών για την απασχόληση και για την κοινωνική προστασία αναδεικνύει η διάρθρωση της ανεργίας στη χώρα μας:
Η ανεργία των νέων - από 15 έως 24 ετών - ξεπερνά σʼ εμάς όλα τα τελευταία χρόνια σταθερά το 20%, άνεργοι δηλαδή είναι ο ένας στους πέντε, ενώ στον ΟΟΣΑ κατά μέσο όρο έφτανε πέρυσι το 12,5%. Συνυπολογίζοντας και τις αμέσως επόμενες ηλικίες μέχρι 29 ετών, η έρευνα της ΕΣΥΕ τη μετρά 17,7% το β΄ τρίμηνο φέτος, μόνο μετά τα τριάντα η ανεργία έπεφτε κάτω από το 10%. Και σε όσους πρωτομπαίνουν στην αγορά εργασίας τη μετρά σε 29,3%, σχεδόν ο ένας στους τρεις δεν βρίσκει δουλειά.
Πάρα πολύ υψηλό είναι σʼ εμάς όμως και το ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων, επί δώδεκα μήνες και περισσότερο, καθώς φτάνουν στο μισό σχεδόν του συνόλου των ανέργων: 49,6% κατά τον ΟΟΣΑ, διπλάσιο σχεδόν από το μέσο όρο των τριάντα χωρών που ήταν 25,9% το 2008. Κάπως χαμηλότερο, 43%, το μετρούσε το β΄ τρίμηνο η έρευνα της Στατιστικής. Σε κάθε περίπτωση δείχνει την απελπιστική κατάσταση ενός μεγάλου μέρους των ανθρώπων που χάνουν τη δουλειά τους και δεν μπορούν να βρουν άλλη. Στην Ισπανία για παράδειγμα, τη χώρα με τη μεγαλύτερη ανεργία από όλες, πάνω από 12 μήνες χωρίς δουλειά βρισκόταν πέρυσι το 23,8% των ανέργων. Ένα συγκριτικά μικρότερο ποσοστό μακροχρόνια ανέργων θα υποδήλωνε ότι όσοι απολύονται έχουν εκεί καλύτερες πιθανότητες να βρουν ξανά δουλειά, προοπτική που σήμερα βέβαια έχει ανατρέψει η κρίση.
Αλλά ενώ έχουμε σοβαρό πρόβλημα ανεργίας γενικά, και ιδίως επίμονα υψηλή μακροχρόνια ανεργία, διατηρούμε από τα χαμηλότερα επιδόματα για τη στήριξη των ανέργων, όπως δείχνει ο πίνακας που αντλούμε από την έκθεση του ΟΟΣΑ: μόλις στο 33% ενός μέσου μισθού και μόνο για ένα έτος.
Ταυτόχρονα, ερχόμαστε τελευταίοι στη στήριξη φτωχών νοικοκυριών με κοινωνικά επιδόματα.
Δημοσιονομικό πρόβλημα έχουμε, πολύ οξύτερο από το έλλειμμα 6% του ΑΕΠ που παραδέχθηκε ξαφνικά (στο πρακτορείο Bloomberg, όχι στην κλειστή Βουλή ούτε μπροστά στην ελληνική κοινή γνώμη) ο υπουργός Οικονομίας Γιάννης Παπαθανασίου. Το ταμειακό έλλειμμα της κεντρικής κυβέρνησης είχε φτάσει τον Αύγουστο τα 20 δισ. ευρώ σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, μέσα στους πρώτους οκτώ μήνες δηλαδή βρισκόταν ήδη στο 7,7% του ΑΕΠ. Οπότε για να αντιμετωπίσουμε την ανερχόμενη ανεργία και την κοινωνική κρίση δίνοντας προτεραιότητα στην απασχόληση, επιβάλλεται ριζική ανακατανομή πόρων, εισοδημάτων και πλούτου στη χώρα.
1ο έτος
2ο έτος
3ο έτος
4ο έτος
5ο έτος
Μ.Ο. 5ετίας
Βέλγιο
65
63
63
63
63
63
Αυστρία
61
58
58
58
58
59
Δανία
68
68
68
68
9
56
Ιρλανδία
50
50
50
50
50
50
Πορτογαλία
79
79
56
24
3
48
Γερμανία
64
48
42
36
36
45
Γαλλία
67
64
31
31
31
45
Φινλανδία
60
58
33
33
33
43
Ισπανία
69
65
25
25
13
39
Σουηδία
66
63
41
8
8
37
Ην. Βασίλειο
28
28
28
28
28
28
Ολλανδία
71
59
3
3
3
28
Ουγγαρία
48
13
13
13
13
20
Πολωνία
42
16
8
8
8
16
Τσεχία
33
11
11
11
11
15
Τουρκία
46
0
0
0
0
9
Ελλάδα
33
5
1
1
1
8
Ιταλία
37
0
0
0
0
7
ΗΠΑ
28
0
0
0
0
6
Πηγή ΟΟΣΑ, Employment Outlook 2009, επιλεγμένες χώρες κατά φθίνουσα γενναιοδωρία για το μέσο όρο πενταετίας.
Είναι αλήθεια ότι αλλού ο αριθμός των ανέργων παίρνει εκρηκτικές διαστάσεις, στην Ισπανία πλησιάζει τ ron; 20%. Σε σύγκριση με άλλες χώρες όμως έχουμε παγιώσει πολύ δυσμενέστερη διάρθρωση τόσο στην ανεργία, όσο και στην απασχόληση, ενώ είμαστε πολύ πίσω στις πολιτικές για τη στήριξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας, ακόμα περισσότερο στην κοινωνική προστασία των ανέργων, απολυομένων και φτωχών. Η άμεση ανάπτυξη τέτοιων πολιτικών προβάλλει έτσι σʼ εμάς ακόμα πιο επιτακτική.
Δουλεύουμε περισσότερο από όλους!
Το πιο θεαματικό στοιχείο που μπορούμε να δούμε στις στατιστικές συγκρίσεις της φετινής έκθεσης τ n;υ ΟΟΣΑ είναι ότι όσοι έχουν δουλειά στη χώρα μας δουλεύουν κατά μέσο όρο πολύ περισσότερο. Ερχόμαστε πρώτοι στις ετήσιες ώρες εργασίας ανά απασχολούμενο, και μάλιστα με απόσταση: 2120 ώρες έναντι 1766 κατά μέσο όρο στις τριάντα χώρες μέλη του Οργανισμού! Ακολουθούν η Τσεχία με 1992 ώρες, η Ουγγαρία με 1988, η Πολωνία με 1969, ενώ η Ιταλία, για παράδειγμα έχει 1802 ώρες, η Ιρλανδία 1601, εκεί γύρω ή και χαμηλότερα κυμαίνονται οι περισσότερες δυτικοευρωπαϊκές χώρες (στοιχεία 2008).
Το ελληνικό ρεκόρ σχετίζεται με τον υψηλό αριθμό των αυταπασχολουμένων στη χώρα μας: στο 35,5% του συνόλου των απασχολουμένων τους υπολογίζει η Στατιστική Υπηρεσία, και όλοι ξέρουμε τις ατελείωτες ώρες που δουλεύουν πολλοί ελεύθεροι επαγγελματίες και μικροεπιχειρηματίες, κάποιοι από επιλογή τους, για να κερδίσουν περισσότερα, πάρα πολλοί όμως από ανάγκη, για να τα φέρουν βόλτα ή απλώς για να σταθούν στον ανταγωνισμό. Πρέπει να σχετίζεται επίσης με ένα σημαντικό αριθμό ατόμων με δύο ή περισσότερες δουλειές, για τον οποίο δεν διαθέτουμε στατιστικές.
Αλλά και ειδικά στους μισθωτούς η Ελλάδα, με 1803 μέσες ετήσιες ώρες εργασίας, καταλαμβάνει από τις υψηλότερες θέσεις. Μόνο το Μεξικό, η Τσεχία και η Πολωνία μας ξεπερνούν. Εδώ πάλι οι πολλές ώρες σχετίζονται και με το χαμηλό αριθμό των εργαζομένων σε μερική απασχόληση στη χώρα μας, 7,8% έναντι 15,5% του μέσου όρου των τριάντα χωρών κατά τον ΟΟΣΑ, 6% κατά την τελευταία έρευνα εργατικού δυναμικού της ΕΣΥΕ. Όμως όχι μόνο. Αν υπολογίσουμε τη νόμιμη εβδομαδιαία 40ωρη απασχόληση, τέσσερις εβδομάδες άδεια και πέντε αργίες ακόμα το χρόνο, προκύπτουν 1640 ώρες, δηλαδή 163 ώρες λιγότερες ανά εργαζόμενο από τις μετρούμενες.
Αυτό σημαίνει έναν παράλογα υψηλό αριθμό υπερωριών, πιθανότατα και τον εξαναγκασμό πολλών εργαζομένων από τους εργοδότες τους να δουλεύουν πολύ παραπάνω από όσο ορίζουν οι συλλογικές συμβάσεις. Στατιστικές δεν διαθέτουμε ούτε εδώ, οι εκτιμήσεις αυτές δικαιώνουν όμως την παλιά συνδικαλιστική και αριστερή θέση για τον ανακαταμερισμό του εργάσιμου χρόνου στην κοινωνία, ώστε να οδηγηθούμε σε περισσότερες θέσεις εργασίας. Η εμπειρία δείχνει ότι για να κατακτηθεί δεν αρκεί η διεκδίκηση να μειωθεί ο νόμιμος/συμβατικός χρόνος εργασίας. Χρειάζεται αλληλέγγυα συλλογική δράση των εργαζομένων, για να μειωθούν οι ανισότητες μεταξύ τους στους όρους εργασίας και στην απασχόληση, συνδικαλιστικές και πολιτικές παρεμβάσεις που θα εκφράζουν αυτήν την αλληλεγγύη.
Χωρίς πολιτικές ως τώρα
Την επιτακτική ανάγκη πολιτικών για την απασχόληση και για την κοινωνική προστασία αναδεικνύει η διάρθρωση της ανεργίας στη χώρα μας:
Η ανεργία των νέων - από 15 έως 24 ετών - ξεπερνά σʼ εμάς όλα τα τελευταία χρόνια σταθερά το 20%, άνεργοι δηλαδή είναι ο ένας στους πέντε, ενώ στον ΟΟΣΑ κατά μέσο όρο έφτανε πέρυσι το 12,5%. Συνυπολογίζοντας και τις αμέσως επόμενες ηλικίες μέχρι 29 ετών, η έρευνα της ΕΣΥΕ τη μετρά 17,7% το β΄ τρίμηνο φέτος, μόνο μετά τα τριάντα η ανεργία έπεφτε κάτω από το 10%. Και σε όσους πρωτομπαίνουν στην αγορά εργασίας τη μετρά σε 29,3%, σχεδόν ο ένας στους τρεις δεν βρίσκει δουλειά.
Πάρα πολύ υψηλό είναι σʼ εμάς όμως και το ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων, επί δώδεκα μήνες και περισσότερο, καθώς φτάνουν στο μισό σχεδόν του συνόλου των ανέργων: 49,6% κατά τον ΟΟΣΑ, διπλάσιο σχεδόν από το μέσο όρο των τριάντα χωρών που ήταν 25,9% το 2008. Κάπως χαμηλότερο, 43%, το μετρούσε το β΄ τρίμηνο η έρευνα της Στατιστικής. Σε κάθε περίπτωση δείχνει την απελπιστική κατάσταση ενός μεγάλου μέρους των ανθρώπων που χάνουν τη δουλειά τους και δεν μπορούν να βρουν άλλη. Στην Ισπανία για παράδειγμα, τη χώρα με τη μεγαλύτερη ανεργία από όλες, πάνω από 12 μήνες χωρίς δουλειά βρισκόταν πέρυσι το 23,8% των ανέργων. Ένα συγκριτικά μικρότερο ποσοστό μακροχρόνια ανέργων θα υποδήλωνε ότι όσοι απολύονται έχουν εκεί καλύτερες πιθανότητες να βρουν ξανά δουλειά, προοπτική που σήμερα βέβαια έχει ανατρέψει η κρίση.
Αλλά ενώ έχουμε σοβαρό πρόβλημα ανεργίας γενικά, και ιδίως επίμονα υψηλή μακροχρόνια ανεργία, διατηρούμε από τα χαμηλότερα επιδόματα για τη στήριξη των ανέργων, όπως δείχνει ο πίνακας που αντλούμε από την έκθεση του ΟΟΣΑ: μόλις στο 33% ενός μέσου μισθού και μόνο για ένα έτος.
Ταυτόχρονα, ερχόμαστε τελευταίοι στη στήριξη φτωχών νοικοκυριών με κοινωνικά επιδόματα.
Δημοσιονομικό πρόβλημα έχουμε, πολύ οξύτερο από το έλλειμμα 6% του ΑΕΠ που παραδέχθηκε ξαφνικά (στο πρακτορείο Bloomberg, όχι στην κλειστή Βουλή ούτε μπροστά στην ελληνική κοινή γνώμη) ο υπουργός Οικονομίας Γιάννης Παπαθανασίου. Το ταμειακό έλλειμμα της κεντρικής κυβέρνησης είχε φτάσει τον Αύγουστο τα 20 δισ. ευρώ σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, μέσα στους πρώτους οκτώ μήνες δηλαδή βρισκόταν ήδη στο 7,7% του ΑΕΠ. Οπότε για να αντιμετωπίσουμε την ανερχόμενη ανεργία και την κοινωνική κρίση δίνοντας προτεραιότητα στην απασχόληση, επιβάλλεται ριζική ανακατανομή πόρων, εισοδημάτων και πλούτου στη χώρα.
1ο έτος
2ο έτος
3ο έτος
4ο έτος
5ο έτος
Μ.Ο. 5ετίας
Βέλγιο
65
63
63
63
63
63
Αυστρία
61
58
58
58
58
59
Δανία
68
68
68
68
9
56
Ιρλανδία
50
50
50
50
50
50
Πορτογαλία
79
79
56
24
3
48
Γερμανία
64
48
42
36
36
45
Γαλλία
67
64
31
31
31
45
Φινλανδία
60
58
33
33
33
43
Ισπανία
69
65
25
25
13
39
Σουηδία
66
63
41
8
8
37
Ην. Βασίλειο
28
28
28
28
28
28
Ολλανδία
71
59
3
3
3
28
Ουγγαρία
48
13
13
13
13
20
Πολωνία
42
16
8
8
8
16
Τσεχία
33
11
11
11
11
15
Τουρκία
46
0
0
0
0
9
Ελλάδα
33
5
1
1
1
8
Ιταλία
37
0
0
0
0
7
ΗΠΑ
28
0
0
0
0
6
Πηγή ΟΟΣΑ, Employment Outlook 2009, επιλεγμένες χώρες κατά φθίνουσα γενναιοδωρία για το μέσο όρο πενταετίας.
