Γιατί μέτρα 14,3 δισ. μονοκοπανιά;

Πολύ πιο σκληρός από όσο σχεδιαζόταν αρχικά είναι ο προϋπολογισμός που κατέθεσε την Πέμπτη στη Βουλή ο υπουργός Οικονομικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου. Τετραπλάσια από όση είχε προβλεφθεί στο Μνημόνιο για το 2011 είναι η «δημοσιονομική προσαρμογή», δηλαδή η μείωση του ελλείμματος, που επιδιώκεται τώρα: 2% του ΑΕΠ αντί 0,5%, 5 δισ. ευρώ αντί 1,5 δισ.. Και αυτό με την προϋπόθεση ότι θα επαληθευθεί η κυβερνητική εκτίμηση για το φετεινό έλλειμμα στο 9,4% του ΑΕΠ.

Σε κάθε περίπτωση η προσαρμογή που επιβάλλεται το 2011 συνεπάγεται πιο παρατεταμένη και βαθύτερη ύφεση: μετά τις 4,2 ποσοστιαίες μονάδες που μειώνεται φέτος, το ΑΕΠ θα μειωθεί άλλες 3 μονάδες του χρόνου, σύμφωνα με τις επίσημες προβλέψεις, μπορεί και περισσότερο, επιφέροντας μεγαλύτερη συμπίεση εισοδημάτων και ανεβάζοντας την ανεργία κοντά στο 15%. Οι δημόσιες επενδύσεις απλώς διατηρούνται στα περικομμένα φετεινά επίπεδα (8,5 δισ.), η μείωση των δημοσίων δαπανών και η προσπάθεια να αυξηθούν τα δημόσια έσοδα συμπιέζουν κι άλλο τη ζήτηση απομακρύνοντας την ανάκαμψη. Με βάση τα δημοσιευόμενα τώρα στοιχεία προκύπτει ότι μέσα στην τριετία 2009-2011 χάνουμε το ένα δέκατο από το εθνικό μας εισόδημα του 2008. Και επειδή ακριβώς δύσκολα θα επιτευχθούν τόσο προωθημένοι στόχοι, δεν είναι διασφαλισμένη μια βελτίωση από το 2012.

Ο λόγος που τετραπλασιάστηκαν οι στόχοι του προϋπολογισμού ήταν η αναθεώρηση του ελλείμματος του 2009 στα 36,2 δισ. ευρώ (15,4% του ΑΕΠ), καθώς και των προηγουμένων ετών, η οποία επιβαρύνει και το 2010 με ένα έλλειμμα κοντά στα 22 δισ. ευρώ (9,4% του ΑΕΠ) αντί 18,5 δισ. (8,1% του ΑΕΠ) που είχε προβλεφθεί. Μεγαλώνει έτσι η απόσταση που πρέπει να διανυθεί μέχρις ότου μηδενιστεί το έλλειμμα. Θα έπρεπε τότε ενδεχομένως η εξάλειψη της επιβάρυνσης από το 2009 να μοιραστεί στα επόμενα δυόμισι χρόνια ως τη λήξη του Μνημονίου; Μια τέτοια συζήτηση είχε ανοίξει στη χώρα μας όταν έγιναν γνωστά τα δυσμενέστερα στοιχεία, ώσπου την έκοψε ρητά μετά το Γιουρογκρούπ της Τρίτης ο Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ, αποκλείοντας οποιαδήποτε τροποποίηση των ποσοτικών στόχων που έχουν τεθεί στο Μνημόνιο, δηλαδή για το 2011 έλλειμμα 17 δισ. ευρώ.

«Ποτέ η ελληνική κυβέρνηση δεν ζήτησε επιμερισμό της προσπάθειας σε παραπάνω από ένα χρόνο», δήλωνε εξάλλου κατηγορηματικά δύο μέρες αργότερα ο κ. Παπακωνσταντίνου, καθώς παρουσίαζε τον προϋπολογισμό στους δημοσιογράφους. Και την αιτία την έδειξε στο διάγραμμα για την εξέλιξη του χρέους που αναδημοσιεύουμε εδώ: εκτινάχθηκε στο 142,7% του ΑΕΠ φέτος και η πορεία του επιβάλλει το ταχύτερο δυνατό να έχουμε πρωτογενή πλεονάσματα (μεγαλύτερα δηλαδή έσοδα από δαπάνες εξαιρώντας τους τόκους) εξήγησε ο υπουργός. Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση πρωτογενές πλεόνασμα 0,9% του ΑΕΠ θα πρέπει να έχουμε ήδη το 2012 και όλο και μεγαλύτερο τα επόμενα χρόνια, καθώς οι δαπάνες για τους τόκους του χρέους θα ανεβαίνουν συνεχώς και από 6,1% του ΑΕΠ φέτος θα φτάσουν να απορροφούν το 8,2% του ΑΕΠ το 2014. Και η πρόβλεψη αυτή αναφέρεται σε σημερινά, ευνοϊκά ακόμα δεδομένα.

Τα μέτρα (περικοπές δαπανών και αυξήσεις φόρων) συνολικού ύψους 14,3 δισ. ευρώ που περιλαμβάνει ο νέος προϋπολογισμός αποσκοπούν να διασφαλίσουν τη μείωση του ελλείμματος στα 17 δισ. το 2011. Φαίνονται πολύ μεγαλύτερα από την απαιτούμενη μείωση (μόνο 5 δισ. διαγράφεται στα δημοσιευμένα στοιχεία) επειδή συνυπολογίζονται ενδεχόμενα να αυξηθούν περισσότερο οι τόκοι, να είναι μικρότερες οι εισφορές λόγω της ύφεσης, να αυξηθούν οι κοινωνικές δαπάνες, αναφέρει το ενημερωτικό κείμενο του υπουργείου, να αποδειχθεί υψηλότερο το φετεινό έλλειμμα θα προσθέταμε εμείς, επειδή, γενικότερα, η αβεβαιότητα γύρω από τα δημόσια οικονομικά είναι πολύ μεγάλη, η κατάσταση απέχει από το να είναι ελεγχόμενη.