Είναι η Αμμόχωστος το ξυπνητήρι;

Οι πιο απρόσμενες εποχές, τα πιο αναπάντεχα γεγονότα έρχονται συνήθως όταν σχεδόν κανείς δεν τα περιμένει. Το γεγονός καταφτάνει όταν κανείς δεν μιλάει γι’ αυτό. Δυστυχώς ή και όχι, δεν είναι αυτό που μας συμβαίνει σήμερα στην Κύπρο. Ολοι αισθανόμαστε πως κάτι δεν πάει καλά. Η Τουρκία μάς γυροφέρνει, για να πω το ελάχιστο. Και το ερώτημα λοιπόν είναι τούτο: Μπορεί να πάει για πολύ ακόμα η κατάσταση όπως την ξέρουμε;

Η λέξη «στάτους» δίνει την αίσθηση του μόνιμου. Είναι όμως έτσι; Οι εξελίξεις στην Αμμόχωστο με επιβεβαιώνουν. Και από την άλλη, μήπως πιθανή λύση θα μας περιπλέξει σε απρόβλεπτα προβλήματα; Κάθε νουνεχής άνθρωπος πρέπει να έχει μπροστά του αυτά τα ζητήματα. Οταν δε αναφέρομαι σε λύση, να το ξεκαθαρίσουμε ότι μιλώ για τη διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία, χωρίς εγγυητικά δικαιώματα τρίτων, χωρίς κατοχικό στρατό, με αίσθημα ασφάλειας για τους κατοίκους.

Πιστεύω πως μια τέτοια λύση θα πάρει καιρό για να παράξει τα συνολικά της αποτελέσματα. Εννοώ πως η λύση θα προβλέπει μεν τη δυνατότητα του καθενός να κατοικεί όπου θέλει, όμως λίγοι θεωρώ ότι θα το κάνουν άμεσα. Θα χρειαστεί χρόνος λειτουργίας της λύσης για να αρχίσουν οι αριθμοί να μεγαλώνουν. Ισως μάλιστα να μην είναι αρκετά τολμηρό να πω πως κατά τον πρώτο καιρό, μπορεί και τίποτα να μην αλλάξει στη ζωή όσων τίποτα δεν θα θέλουν να αλλάξει.

Αν θέλει κάποιος να συνεχίσει να ζει όπως και σήμερα, κανείς δεν θα τον υποχρεώσει για κάτι άλλο. Εδώ θα συνεχίσει να κατοικεί, εδώ θα παίρνει τα παιδιά του σχολείο, στο ίδιο νοσοκομείο θα αποτείνεται όταν το χρειάζεται, στις ίδιες περιοχές θα πηγαίνει εκδρομή. Στις ίδιες εκλογές θα συμμετέχει, ή στις ίδιες ή και άλλες εκλογές δεν θα συμμετέχει. Το λέω αυτό γιατί κάποιοι νομίζουν πως η λύση θα φέρει τη ζωή τους ανάποδα. Δεν είναι αλήθεια.

Το Κυπριακό δεν θα λυθεί με τη λύση, θα λυθεί διά της λύσης. Οσα χρόνια πέρασαν για να παράξει η διχοτόμηση όσα παρήγαγε, θα χρειαστούν πολλά άλλα για να μπούμε διά της λύσης σε μια νέα εποχή ενός πιο βιώσιμου, ασφαλούς και ειρηνικού μέλλοντος. Τα ερωτήματα όμως που μου βάζουν διάφοροι φίλοι περιέχουν μια ανησυχία για το μέλλον μετά τη λύση. Για το μέλλον χωρίς λύση ανησυχούν λιγότερο γιατί είναι πιο εύκολο για τον καθένα μας να θεωρούμε πως είναι η μετακίνηση που φέρνει τις αλλαγές. Αγνοούμε έτσι πως συνήθως η ακινησία είναι εξίσου ή και περισσότερο επικίνδυνη από την κίνηση.

Η λύση θα έχει λοιπόν τις δυσκολίες της, αλλά διά της λύσης μπαίνουμε στο γήπεδο. Τα πράγματα έρχονται και στα δικά μας χέρια. Αλλιώτικα, φοβούμαι πολύ τα χειρότερα. Και εδώ μπαίνει η δυσκολία να μπει κανείς σε προβλέψεις με κίνδυνο να χαρακτηριστεί κινδυνολόγος. Παρ’ όλα αυτά θα το επιχειρήσω γιατί είμαι πια της άποψης ότι δεν χρειάζεται να είσαι προφήτης για να δεις λίγο πέρα από τη μύτη σου.

Η Αμμόχωστος, το λένε ήδη, θα ανοίξει υπό τουρκική διοίκηση. Κάποιοι θα πάνε να κατοικήσουν, κάποιοι όχι. Θα πέσει βαθύς διχασμός. Ισοδύναμος του διχασμού που βιώσαμε πριν από δεκαετίες. Εκ δευτέρου ας θυμηθούμε ότι τα Ηνωμένα Εθνη ήδη από το 2004 κάλεσαν τα κράτη-μέλη και άλλους διεθνείς οργανισμούς να άρουν με λογικό μέτρο την «οικονομική απομόνωση των Τουρκοκυπρίων». Αδικη και λανθασμένη απόφαση. Ωστόσο, απόφαση που εξακολουθεί να έχει την ισχύ της. Αλλωστε εκεί βασίστηκε και η Ευρωπαϊκή Ενωση όταν έφερε την ιδέα για απευθείας εμπόριο με τα κατεχόμενα.

Το αποτρέψαμε αυτό με μύριες συναντήσεις, βασίζοντας τα επιχειρήματά μας στο ότι έπασχε νομικά η πρόταση, αφού αναφερόταν σε απευθείας εμπόριο ως προς τρίτη χώρα, αλλά και γιατί υπήρχαν εν εξελίξει συνομιλίες. Δεν αποκλείω σε βάθος τριετίας -ίσως βάζω πολλά- να αναγνωριστεί στα κατεχόμενα νόμιμος διεθνής αερολιμένας. Αν γίνει αυτό πόσο θα τραυματίσει τη βασική μας βιομηχανία που είναι ο τουρισμός! Ηδη, όσοι το αγνοούν, ας το διαβάσουν εδώ. Πολλοί ξένοι κάνουν τις διακοπές τους απέναντι. Ξένοι μόνο; Και πολλοί Ελληνοκύπριοι. Πληρώνουν κάτω από τα μισά, σε ένα εφτάστερο ξενοδοχείο, απ’ ό,τι θα πλήρωναν εδώ. Χιλιάδες προμηθεύονται τη βενζίνη τους και αρκετοί ήδη νοικιάζουν διαμέρισμα πληρώνοντας για ένα δυάρι κάτω από τα μισά απ’ όσα θα πλήρωναν εδώ.

Ανακόπτεται αυτό; Δεν έχει σημασία η δική μου στενοχώρια γι’ αυτές τις εξελίξεις. Ούτε έχει σημασία όσο έντονη κι αν είναι διαφωνία όσων διαφωνούμε. Τι προτείνουν όσοι διαφωνούν με τη λύση; Να εξακολουθήσουν να γίνονται όσα γίνονται χωρίς λύση -λες και αφορούν ένα άλλο σύμπαν- ή στα όσα θα γίνονται να έχουμε λόγο και ρόλο για το τι και πώς γίνονται; Δεν έχουμε εμπιστοσύνη στους εαυτούς μας; Πολλοί λένε πως ουδέποτε η παρανομία μπορεί να πάρει νόμιμο περίβλημα. Αγνοούν το παγκοσμίως επιβεβαιωθέν πως όλα τα σύνορα, όλα τα σύνορα όλου του κόσμου είναι βασισμένα στην παρανομία. Αν όχι στην παρανομία, σίγουρα πάνω στο αίμα.

Το ζήτημα όμως παραμένει. Τι να κάνουμε; Μερικά πράγματα! Πρώτο, να κατανοήσουμε τη διαφορά μεταξύ των δυσκολιών της λύσης, μεταξύ δηλαδή της ανησυχίας που προκαλεί η μετάβαση από αυτό που ξέρουμε προς αυτό που δεν ξέρουμε, και από την άλλη να δούμε καθαρά πως αυτά που περιέγραψα θα έρθουν. Βαθύς διχασμός ένεκεν Αμμοχώστου, βαθύ οικονομικό τραύμα από την όποια απόφαση άρσης της δήθεν οικονομικής απομόνωσης των Τουρκοκυπρίων, την αύξηση του πληθυσμού στα κατεχόμενα πέραν του εκατομμυρίου, την αύξηση της στρατιωτικής παρουσίας της Τουρκίας, την περικύκλωσή μας ουσιαστικά, την άπειρη δυσκολία να αντλήσουμε από τα αποθέματα υδρογονανθράκων και ας αποφασίσουμε. Να πάρουμε τα πράγματα και στα δικά μας χέρια ή ως κάνουμε συνήθως να τα αφήσουμε όλα στον χρόνο;

Οταν συμβούν όσα λέω -και που όλοι τα ξέρουν μα δεν τα ομολογούν ανοιχτά- όλοι και ομού θα μαραζώσουμε στον τόπο που μας γέννησε. Οσοι θα απομείνουμε δηλαδή, διότι πολλοί θα μεταναστεύσουν. Οσοι βρουν δουλειά αλλού και όσοι έχουν το χρήμα για να το κάνουν. Ηδη θα ακούτε πολλούς γύρω σας να λένε πως είναι καλά να αγοράσουμε και κάτι κάπου αλλού, και όσοι έχουν παιδί στο εξωτερικό τού λένε να μείνει εκεί. Αν αυτό ήδη το ακούμε σήμερα, ας σκεφτούμε πόσο θα επιταθεί αυτό αύριο; Αυτό είναι το πρώτο που πρέπει. Το δεύτερο είναι πιο σοβαρό. Κανενός οι ώμοι δεν είναι τόσο στιβαροί για να σηκώσουν την ανάγκη μετάβασης απ’ αυτό που ξέρουμε προς αυτό που δεν μπορούμε να φανταστούμε. Κανενός οι ώμοι δεν είναι τόσο στιβαροί για να σηκώσει το βάρος της λύσης.

Αποψή μου είναι λοιπόν πως χρειαζόμαστε μια οικουμενικότητα στις αποφάσεις. Μόνο μια οικουμενική κυβέρνηση μπορεί να το κάνει αυτό. Και το χρειαζόμαστε αυτό όσο τίποτε άλλο στον κόσμο. Μια οικουμενική κυβέρνηση. Και οικουμενική δεν σημαίνει ότι μπορεί να μετέχουν και όσοι επιθυμούν τη διαιώνιση της παρούσας κατάστασης. Ολοι οι ευλόγως ανησυχούντες. Ούτε οι τριμερείς -που καλά τις κάναμε- θα μας σώσουν ούτε κάποια διεθνής δύναμη. Ούτε η Ελλάδα. Ούτε η Ευρωπαϊκή Ενωση. Μόνοι εμείς να αντιληφθούμε τους κινδύνους που μας περιβάλλουν και να κινηθούμε με όσους βλέπουν όσα κατέγραψα. Και αυτή η κυβέρνηση δεν μπορεί να πράξει πλέον τίποτε προς την κατεύθυνση της σωτηρίας.

Στο ερώτημα, εν κατακλείδι, που έχουν όλοι και έχω κι εγώ! Πώς και γιατί με αυτή την Τουρκία; Αυτή η Τουρκία κάνει όσα ξέρουμε, βλέπουμε ή προβλέπουμε. Πώς να την εμπιστευτούμε; Η απάντησή μου είναι αυτή. Να τη δυσκολέψουμε. Τώρα δεν μπορούμε. Θα ανακτήσουμε δυνάμεις και δυνατότητες μόνο μέσα από μια συμφωνία. Οι διεθνείς συμφωνίες δεν καταλύονται εύκολα. Μόνο μέσα από μια συμφωνία θα ανακτήσουμε σφρίγος και επιρροή πάνω στο μέλλον μας. Και αυτό μπορεί να το φέρει μόνο η οικουμενικότητα στις μεγάλες αποφάσεις. Μερικοί μιλούν για δύο κράτη. Μπορεί να μιλούν και τους ακούμε. Μιλούν! Ομως αυτός που θα πάρει την πένα να υπογράψει κάτι τέτοιο, δεν υπάρχει.