Μπορεί τα γεγονότα στην Κύπρο -παρά τις φαντασιώσεις ορισμένων- να μην είναι ανάλογα με εκείνα της Οκτωβριανής Επανάστασης, το δεκαήμερο που μεσολάβησε, ωστόσο, ανάμεσα στο περήφανο «Οχι» και το... ηρωικό «Ναι» μού έφερε στο μυαλό το βιβλίο του Τζον Ριντ «Δέκα μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο»! Ηταν ένα μεστό, σε πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές και διπλωματικές εξελίξεις, δεκαήμερο. Ενα δεκαήμερο από το οποίο δεν κέρδισε κανείς, αντίθετα χάθηκαν πολλά και για πολλούς.

Πρώτα απʼ όλα για την ίδια την Κύπρο. Το δραματικό τέλος του μοντέλου της χώρας -φορολογικού παραδείσου- συμπαρέσυρε και ολόκληρο το εποικοδόμημά του και, ταυτόχρονα, έφερε στην επιφάνεια και μια σειρά προβλήματα, χωμένα για καιρό κάτω από το χαλί της οικονομικής ευμάρειας. Διατύπωσαν αρκετοί την -επιπόλαια στην καλύτερη περίπτωση- άποψη ότι με το αρχικό «Οχι» η Κύπρος τάραξε λίγο τα νερά του ευρωπαϊκού κατεστημένου και ότι, στην ουσία, δεν χάθηκε και τίποτα, αφού η ίδια περίπου συμφωνία επικυρώθηκε στη συνέχεια.

Μεγάλη αυταπάτη, για όσους τυχόν την έχουν. Και δεν αναφέρομαι μόνο στην οικονομική συμφωνία -το ποσοστό του «κουρέματος» αυξήθηκε, οι τράπεζες αναδιαρθρώθηκαν-, αλλά και στην αποκάλυψη της διεθνούς οικονομικής και διπλωματικής απομόνωσης της κυπριακής δημοκρατίας, της αμφισβήτησης ακόμα και κυριαρχικών δικαιωμάτων της (ΑΟΖ κ.λπ.), στην ίδια την απώλεια μεγάλου μέρους της αξιοπιστίας της.

Αξιοπιστία, όμως, έχασε και η Ενωμένη Ευρώπη, που αποδείχτηκε, για ακόμη μία φορά, όχι και... τόσο ενωμένη. Και δεν εννοώ μόνο το -πολύ σημαντικό- θέμα της εγγύησης των τραπεζικών καταθέσεων, αλλά τα σοβαρά τραύματα που επέφεραν οι εξελίξεις στη φυσιογνωμία της. Η νομισματική ενοποίηση, που κερδήθηκε πριν από αρκετά χρόνια, αντί να οδηγήσει με γρηγορότερους ρυθμούς και στην πολιτική ενοποίηση, οδηγεί μάλλον στην οικονομική αποσύνθεση. Η έκδοση του ενιαίου νομίσματος δεν συνοδεύτηκε ούτε από ενιαία οικονομική πολιτική, ούτε από ενιαίο τραπεζικό σύστημα. Με αποτέλεσμα να διευρύνεται συνεχώς το χάσμα πλούσιων και φτωχών χωρών και μεγάλα τμήματα των Ευρωπαίων πολιτών να αμφισβητούν ακόμα και την ίδια τη σκοπιμότητα συμμετοχής στο ευρώ. Η σημερινή Ενωμένη Ευρώπη απέχει πολύ από το κοινό σπίτι των Ευρωπαίων πολιτών που κάποτε ονειρευτήκαμε...

Οι δέκα μέρες που μεσολάβησαν ανάμεσα στο «Οχι» και το «Ναι» συγκλόνισαν την Κύπρο, αλλά και ολόκληρη την Ευρώπη. Μπορεί να μην οδήγησαν στα... χειμερινά ανάκτορα, μπορούν όμως να οδηγήσουν σε αλλαγή συμπεριφορών και πολιτικών, με στόχο μια πραγματική οικονομική σύγκλιση, στον δρόμο για την πολιτική ένωση της Ευρώπης!