Το μικρόβιο
Μιχάλης Μητσός, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2020-03-30
Ήταν τέλη του 2011. Η νότια Ευρώπη είχε βυθιστεί στη χρηματοπιστωτική κρίση και ο Βορράς, με προεξάρχουσα τη Γερμανία, επέβαλλε εξευτελιστικούς όρους για να δεχθεί να βοηθήσει τους «PIGS». Παρενέβη τότε δύο φορές ένας ενενηντατριάχρονος, ο πρώην καγκελάριος Χέλμουτ Σμιτ, και ζήτησε από την κυβέρνηση Μέρκελ να πάψει να συμπεριφέρεται ως μια αλαζονική οικονομική δύναμη, γιατί αυτό θα μετέτρεπε την Ευρωπαϊκή Ενωση σε μια «απλή συνομοσπονδία».
Πέρασαν σχεδόν εννιά χρόνια. Η Ευρώπη, αλλά και ο υπόλοιπος πλανήτης, ζουν μια νέα κρίση, που αυτή τη φορά δεν είναι οικονομική αλλά υγειονομική. Οπως είναι φυσικό, οι πιο φτωχές χώρες δοκιμάζονται περισσότερο. Και εκείνοι που αρνούνται να δείξουν την αλληλεγγύη στην οποία στηρίχθηκε ολόκληρο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα είναι και πάλι οι χώρες του πλούσιου Βορρά. Η Γερμανία και η Αυστρία, για λόγους ιδεολογικούς. Η Ολλανδία, για λόγους σχεδόν ρατσιστικούς: αν τότε ο Γερούν Ντάισελμπλουμ είχε κατηγορήσει τον Νότιο ότι τρώει τα λεφτά του σε αλκοόλ και γυναίκες, o σημερινός υπουργός Οικονομικών ζητά να διεξαχθεί έρευνα για να διαπιστωθεί γιατί χώρες σαν την Ισπανία δεν έχουν το δημοσιονομικό περιθώριο να αντιμετωπίσουν την κρίση που προκαλεί ο κορωνοϊός.
«Αηδιαστική» χαρακτήρισε την ομιλία του ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας, ενώ οι ηγέτες της Ιταλίας και της Ισπανίας απειλούν θεούς και δαίμονες αν δεν βοηθηθούν άμεσα οι χώρες τους. Η Ευρώπη είναι και πάλι χωρισμένη στα δύο. Ηταν λοιπόν καιρός να παρέμβει εκ νέου ένας σοφός γέρων, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από το 1985 ως το 1995, για να επισημάνει ότι «το κλίμα που επικρατεί σήμερα μεταξύ των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων και η έλλειψη ευρωπαϊκής αλληλεγγύης συνιστούν θανάσιμο κίνδυνο για την ΕΕ».
«Το μικρόβιο επέστρεψε», δήλωσε προχθές ο Ζακ Ντελόρ, που εξακολουθεί στα 94 χρόνια του να παρακολουθεί από κοντά τις εξελίξεις στην Ευρώπη - και οι φορές που ενθουσιάζεται είναι δυστυχώς πολύ λιγότερες από εκείνες που θλίβεται. Το μικρόβιο στο οποίο αναφέρεται παραπέμπει βέβαια κυριολεκτικά στη σημερινή πανδημία. Μεταφορικά, όμως, περιγράφει το κλίμα διχόνοιας που δηλητηριάζει την Ευρώπη.
Και αυτή τη φορά, η Κομισιόν έχει διαλέξει στρατόπεδο. Αν στην προηγούμενη κρίση ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ είχε καταβάλει προσπάθειες να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ Βορρά και Νότου, γεγονός που του κόστισε τον χαρακτηρισμό «μεθύστακας» από τον αλησμόνητο Ντάισελμπλουμ, η διάδοχός του Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παίρνει σήμερα καθαρά το μέρος των γερακιών, αποκλείοντας τη λύση των κορωνο-ομολόγων.
Για να λειτουργήσει η Ευρωπαϊκή Ενωση, έλεγε πάντα ο Ντελόρ, «χρειάζονται ανταγωνισμός που τονώνει, αλληλεγγύη που ενώνει και συνεργασία που ενισχύει». Από τα στοιχεία αυτά, έχει μείνει μόνο ο ανταγωνισμός, κι αυτός μονόπλευρος και τοξικός. Ετσι, όμως, δικαιώνονται απλώς οι εθνικολαϊκιστές. Στις επόμενες εκλογές, ο Ματέο Σαλβίνι θα σαρώσει.
Πέρασαν σχεδόν εννιά χρόνια. Η Ευρώπη, αλλά και ο υπόλοιπος πλανήτης, ζουν μια νέα κρίση, που αυτή τη φορά δεν είναι οικονομική αλλά υγειονομική. Οπως είναι φυσικό, οι πιο φτωχές χώρες δοκιμάζονται περισσότερο. Και εκείνοι που αρνούνται να δείξουν την αλληλεγγύη στην οποία στηρίχθηκε ολόκληρο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα είναι και πάλι οι χώρες του πλούσιου Βορρά. Η Γερμανία και η Αυστρία, για λόγους ιδεολογικούς. Η Ολλανδία, για λόγους σχεδόν ρατσιστικούς: αν τότε ο Γερούν Ντάισελμπλουμ είχε κατηγορήσει τον Νότιο ότι τρώει τα λεφτά του σε αλκοόλ και γυναίκες, o σημερινός υπουργός Οικονομικών ζητά να διεξαχθεί έρευνα για να διαπιστωθεί γιατί χώρες σαν την Ισπανία δεν έχουν το δημοσιονομικό περιθώριο να αντιμετωπίσουν την κρίση που προκαλεί ο κορωνοϊός.
«Αηδιαστική» χαρακτήρισε την ομιλία του ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας, ενώ οι ηγέτες της Ιταλίας και της Ισπανίας απειλούν θεούς και δαίμονες αν δεν βοηθηθούν άμεσα οι χώρες τους. Η Ευρώπη είναι και πάλι χωρισμένη στα δύο. Ηταν λοιπόν καιρός να παρέμβει εκ νέου ένας σοφός γέρων, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από το 1985 ως το 1995, για να επισημάνει ότι «το κλίμα που επικρατεί σήμερα μεταξύ των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων και η έλλειψη ευρωπαϊκής αλληλεγγύης συνιστούν θανάσιμο κίνδυνο για την ΕΕ».
«Το μικρόβιο επέστρεψε», δήλωσε προχθές ο Ζακ Ντελόρ, που εξακολουθεί στα 94 χρόνια του να παρακολουθεί από κοντά τις εξελίξεις στην Ευρώπη - και οι φορές που ενθουσιάζεται είναι δυστυχώς πολύ λιγότερες από εκείνες που θλίβεται. Το μικρόβιο στο οποίο αναφέρεται παραπέμπει βέβαια κυριολεκτικά στη σημερινή πανδημία. Μεταφορικά, όμως, περιγράφει το κλίμα διχόνοιας που δηλητηριάζει την Ευρώπη.
Και αυτή τη φορά, η Κομισιόν έχει διαλέξει στρατόπεδο. Αν στην προηγούμενη κρίση ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ είχε καταβάλει προσπάθειες να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ Βορρά και Νότου, γεγονός που του κόστισε τον χαρακτηρισμό «μεθύστακας» από τον αλησμόνητο Ντάισελμπλουμ, η διάδοχός του Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παίρνει σήμερα καθαρά το μέρος των γερακιών, αποκλείοντας τη λύση των κορωνο-ομολόγων.
Για να λειτουργήσει η Ευρωπαϊκή Ενωση, έλεγε πάντα ο Ντελόρ, «χρειάζονται ανταγωνισμός που τονώνει, αλληλεγγύη που ενώνει και συνεργασία που ενισχύει». Από τα στοιχεία αυτά, έχει μείνει μόνο ο ανταγωνισμός, κι αυτός μονόπλευρος και τοξικός. Ετσι, όμως, δικαιώνονται απλώς οι εθνικολαϊκιστές. Στις επόμενες εκλογές, ο Ματέο Σαλβίνι θα σαρώσει.
