Στην κατασκευή ενός τρίτου πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής στην Ανατολική Θράκη προχωρά η Τουρκία, μετά την ολοκλήρωση του πυρηνικού στο Ακούγιου, απέναντι από την Κύπρο, και τη δρομολόγηση ακόμη ενός σταθμού στη Σινώπη της Μαύρης Θάλασσας.

Πρόκειται για την περιοχή του ακρωτηρίου της Igneada στην Ανατολική Θράκη, στην επαρχία Kirklareli (40 Εκκλησιών), 5 χιλιόμετρα νότια του ποταμού Mutludere (Ρέζοβο ή Ρήσος), που αποτελεί τα σύνορα με τη Βουλγαρία και σε κοντινή απόσταση από την Ελλάδα. Εκεί είναι η αρχαία ελληνική πόλη Θυνιάς, όπου κατοικούσαν ελληνικοί πληθυσμοί ώς τις αρχές του 20ού αιώνα (Νιάδα), δίπλα σε έναν σημαντικό θαλάσσιο διάδρομο, που διέθετε λιμάνι, απ’ όπου μεταφέρονταν εμπορεύματα από την ενδοχώρα προς την Κωνσταντινούπολη.

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 και ο πόλεμος που επακολούθησε προκάλεσαν δυσχέρειες στην παγκόσμια οικονομία και ειδικότερα σε αυτήν της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η άνοδος των τιμών της ενέργειας -με τις τιμές του πετρελαίου να εκτοξεύονται από περίπου 70 δολάρια το 2021, στα 120 δολάρια τον Ιούνιο του 2022- αύξησε κατακόρυφα το κόστος εισροών των επιχειρήσεων και τις ενεργειακές δαπάνες των νοικοκυριών.

Δυσάρεστη έκπληξη αποτέλεσε για όλους μας η ψευδής αναφορά του πρωθυπουργού κ. Μητσοτάκη (ομιλία του στη Βουλή, 27-1-2023) στο ζήτημα έρευνας και παραγωγής υδρογονανθράκων την περίοδο 2015-2019. Για την ακρίβεια είπε: «Η νέα μας εθνική ισχύς αποτυπώνεται και στις έρευνες για την αξιοποίηση ενεργειακών πόρων νοτιοδυτικά της Κρήτης. Αυτή η κυβέρνηση ξεκίνησε και αυτή τη διαδικασία. Τι κάνατε ακριβώς τέσσερα χρόνια εσείς στο ζήτημα της εξόρυξης υδρογονανθράκων; Τίποτα απολύτως».

Την ύπαρξη νέας γενιάς υπερκερδών στην προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας, μετά τη δήθεν κατάργηση της ληστρικής ρήτρας αναπροσαρμογής, παραδέχτηκε ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Τα νέα αυτά υπερκέρδη υπολογίζονται, μόνο για τον μήνα Σεπτέμβριο, άνω των 500 εκατ. ευρώ εφόσον 485 εκατ. ευρώ είναι τα υπολογισθέντα μόνο για τους οικιακούς και τους εμπορικούς καταναλωτές στη χαμηλή τάση, χωρίς να έχουν ληφθεί υπόψη τα αγροτικά τιμολόγια, ο οδοφωτισμός, η μέση τάση, κλπ.

Το γαλλογερμανικό οικονομικό Ινστιτούτο Bruegel υπολόγισε προ ημερών ότι με βάση τα εθνικά σχέδια στήριξης των οικονομιών που έχουν ήδη ανακοινωθεί στο πλαίσιο των ενεργειών για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, η Γερμανία είναι σε θέση να δαπανήσει ποσά που αντιστοιχούν στο 8% του ΑΕΠ της, ενώ χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία μετά βίας θα μπορέσουν να διαθέσουν το 3,5% του ΑΕΠ τους.

Επαληθεύθηκαν περίπου κατά γράμμα οι προβλέψεις για την έκβαση του χθεσινού συμβουλίου υπουργών Ενέργειας. Ήταν τόση η βεβαιότητα όσων τις έκαναν, που σχεδόν λειτούργησαν σαν αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Έτσι, οι 27 υπουργοί συμφώνησαν (α) για μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, (β) για θέσπιση ανώτατου ορίου στα έσοδα της αγοράς για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσω διαφορετικών τεχνολογιών, (γ) για επιβολή υποχρεωτικής προσωρινής εισφοράς αλληλεγγύης στα κέρδη των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον τομέα των ορυκτών καυσίμων και (δ) για τη λήψη μέτρων στήριξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Με την ενεργειακή κρίση να μετρά πλέον ένα χρόνο και τις τιμές στην ενέργεια να παραμένουν στα ύψη η κυβέρνηση επιμένει με τις επιλογές της να προστατεύει την αισχροκέρδεια. Η πολιτική των επιδοτήσεων δεν κατάφερε να συγκρατήσει τους «φουσκωμένους» λογαριασμούς με την κυβέρνηση της Ν.Δ. να αρνείται κάθε σκέψη για ρυθμιστικές αλλαγές στην αγορά ενέργειας. Σε συνέχεια των εξαγγελιών της Κυβέρνησης για την ενέργεια και την ακρίβεια ζητήσαμε τη γνώμη του κ. Νικόλα Φαραντούρη, Καθηγητή Δικαίου της Ενέργειας στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς και Συμβούλου του Προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ.

Η έκρηξη στην τιμή του φυσικού αερίου αφύπνισε επιτέλους την Ευρώπη. Έτσι, ηγέτες και υπουργοί διαγκωνίζονται πλέον για το ποιος θα υπερθεματίσει ως προς την ανάγκη εξεύρεσης κοινής ευρωπαϊκής λύσης στο πρόβλημα. Οι περισσότεροι βέβαια από αυτούς, με πρώτους τους Γερμανούς αλλά, δυστυχώς, και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μέχρι χθες αρνούνταν ακόμη και να συζητήσουν μια τέτοια προοπτική. Μια προοπτική της οποίας απελπισμένοι θιασώτες είχαν μείνει μόνο ο Μάριο Ντράγκι και ο Κυριάκος Μητσοτάκης, αφού οι Ισπανοί και Πορτογάλοι είχαν «βολευτεί», έστω και βραχυπρόθεσμα, με τη δυνατότητα που κατ’ εξαίρεση τους δόθηκε για επιβολή πλαφόν στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας.

Αρχές Αυγούστου οι τίτλοι ανακοίνωναν το δυσάρεστο νέο μ’ έναν τόνο που δοκίμαζε ανεπιτυχώς να ξορκίσει τον πανικό διά του σαρκασμού: «Είμαστε οι πρώτοι σε όλη την Ευρώπη και στην τιμή του ρεύματος». Τότε, στις 3 του μηνός, η τιμή της μεγαβατώρας στην Ελλάδα είχε εκτιναχθεί στα 154 ευρώ, προσφέροντας στη χώρα μας τα ανεπιθύμητα πρωτεία. Στην εκπνοή του Αυγούστου, όμως, με την τιμή της μεγαβατώρας στα 697 ευρώ, τα 154 φαντάζουν θαυμάσια και ποθητά. Πολύ θα θέλαμε να γυρίσουμε στον «παράδεισό» τους, κι ας ήταν προοίμιο «κόλασης». Μα δεν θα τα ξαναβρούμε. Στην ελεύθερα άπληστη αγορά, δεν υπάρχουν «κεκτημένα» και επιστροφές. Κι ο βαλτωμένος μες στο αίμα πόλεμος στην Ουκρανία να τελειώσει, θα βρεθούν άλλες δικαιολογίες για να παραμείνουν οι τιμές στα ύψη τους.

Δημοσιεύθηκε ως ανάρτηση στο fb (23 Αυγούστου 2022).

Το χθεσινό άρθρο μου στο Kreport, καθώς και η μετέπειτα ανάρτησή μου, πυροδότησαν μια ενδιαφέρουσα συζήτηση για τους στόχους και τα μέσα της δημόσιας πολιτικής για την ενέργεια στις σημερινές δύσκολες συνθήκες. Παρόμοιες ανησυχίες είχαν διατυπώσει πριν από εμένα με άρθρα τους στην Καθημερινή ο Κώστας Κωστής (18 Ιουλίου 2022) και η Μιράντα Ξαφά (14 Αυγούστου 2022). Υπέρ της κυβερνητικής πολιτικής, των επιδοτήσεων-βροχή, έγραψε ο Θάνος Πετραλιάς, γενικός γραμματέας Δημοσιονομικής Πολιτικής (26 Ιουλίου 2022). Έλαβα πολλά σχόλια, δημόσια ή ιδιωτικά, που σχολίαζαν ή διόρθωναν αυτά που έγραψα. Ευχαριστώ θερμά όσους και όσες μπήκαν στον κόπο.

Είχαν τεθεί υψηλοί στόχοι, να βρεθούμε στην πρώτη γραμμή των ευρωπαϊκών χωρών στην ανάπτυξη των ΑΠΕ. Η αλήθεια είναι ότι το μεγάλο βάρος είχε δοθεί στο κλείσιμο λιγνιτικών μονάδων, θέσαμε στόχους μπροστά κι από τη Γερμανία σε αυτό το πεδίο, έγινε αντιληπτό στη συνέχεια ότι οι στόχοι ήταν υπερβολικοί, ήρθε η ενεργειακή κρίση, μετά ήρθε κι ο πόλεμος και η σχετική συζήτηση άλλαξε δραματικά: το θέμα δεν είναι πόσο γρήγορα θα φύγουμε από τα ορυκτά καύσιμα και δη το φυσικό αέριο, αλλά πόσο γρήγορα θα βρεθούν επαρκείς ποσότητες από αυτά.

Στον γνωστό μύθο του Αισώπου, μια αλεπού που ένα δόκανο της έκοψε την ουρά, προσπαθούσε να πείσει και τις άλλες αλεπούδες να κόψουν τις δικές τους για να γίνουν ίδιες με εκείνη. Στον διδακτικό αυτόν μύθο θα πρέπει ίσως να αναζητηθεί μια εξήγηση για την υποστήριξη της Γερμανίας στην πρόταση της Επιτροπής για δυνατότητα υποχρεωτικής επιβολής σε κάθε κράτος-μέλος περικοπής 15% στην κατανάλωση φυσικού αερίου σε περίπτωση που «υπάρχει ένας σημαντικός κίνδυνος μεγάλης έλλειψης αερίου ή μία εξαιρετικά υψηλή ζήτηση που καταλήγει σε σημαντική επιδείνωση της κατάστασης προσφοράς αερίου…». Η περικοπή θα γίνεται υποχρεωτική αν το ζητήσουν τρία τουλάχιστον κράτη-μέλη.