Η ύφεση εξαπλώνεται - απαιτείται δημόσια παρέμβαση
Ελίζα Παπαδάκη, Αυγή της Κυριακής, Δημοσιευμένο: 2008-10-26
Απέναντι στην οικονομική ύφεση που εξαπλώνεται η αναγκαία ενιαία ευρωπαϊκή απάντηση ακόμα εκκρεμεί. Στο μεταξύ δραστικά μέτρα αναγγέλλει η Γαλλία. Η Βρετανία αναθεωρεί τον προϋπολογισμό της με έμφαση στις δημόσιες επενδύσεις. Αλλά η Ελλάδα έως τώρα περιορίζεται στο νομοσχέδιο για τη στήριξη των τραπεζών.
Στον εντεινόμενο φόβο για μια βαθιά ύφεση της παγκόσμιας οικονομίας αποδίδεται η πτώση που συνεχίζεται δραματική στα διεθνή χρηματιστήρια. Προκύπτει έτσι ότι η πρωτοφανής σε εμβέλεια δημόσια παρέμβαση στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη για τη στήριξη του χρηματοοικονομικού τομέα δεν αρκεί, αν δεν συνοδευθεί από ανάλογη δημόσια στήριξη της παραγωγής, των εισοδημάτων και της απασχόλησης.
Τα συμπτώματα της ύφεσης πυκνώνουν με τελευταία κακή είδηση τις μαζικές απολύσεις που αναγγέλλονται στην αυτοκινητοβιομηχανία και στις δύο όχθες του Ατλαντικού. Αιτία η κατακόρυφη πτώση των πωλήσεων: σε 17% την εκτιμά, για παράδειγμα, στην Ευρώπη η γαλλική Peugeot-Citroen για το τελευταίο τρίμηνο και σε 8% για ολόκληρο το 2008, ενώ και στις αναπτυσσόμενες αγορές (Κίνα, Λατινική Αμερική, Ρωσία) η ζήτηση για αυτοκίνητα επιβραδύνεται. Μια απώλεια μέχρι και 20 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας, κυρίως στις βιομηχανίες, τις οικοδομές και στο χρηματοοικονομικό τομέα, προβλέπει ως το τέλος του 2009 νέα έκθεση του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας. Σύμπτωμα της ύφεσης – της κάμψης της ζήτησης – είναι και η μεγάλη υποχώρηση των διεθνών τιμών του πετρελαίου, κάτω από τα 70 δολάρια το βαρέλι πλέον, όταν τον Ιούλιο είχαν ξεπεράσει τα 140 δολάρια. Προχθές οι χώρες του ΟΠΕΚ αποφάσισαν να μειώσουν την παραγωγή τους κατά 1,5 εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα.
Η αναμενόμενη με το φθηνότερο πετρέλαιο μείωση του πληθωρισμού πάντως διευκολύνει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να ρίξει κι άλλο τα επιτόκια: κατά άλλη μισή μονάδα, στο 3,25%, στην επόμενη σύνοδό της στις 6 Νοεμβρίου, πιθανολογούσαν προχθές διάφοροι αναλυτές, μετά τους υπαινιγμούς κάποιων μελών της διοίκησής της. Αλλά από μόνη της η νομισματική πολιτική δεν επαρκεί για να αντιμετωπιστεί μια τόσο σοβαρή ύφεση. Απαιτούνται και ισχυρές δημοσιονομικές παρεμβάσεις. Αξιοσημείωτη θεωρείται η πρόσφατη τοποθέτηση του προέδρου της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας Μπεν Μπερνάνκε υπέρ μιας δημοσιονομικής τόνωσης της οικονομίας. Τέτοια σχέδια, που προβλέπουν στήριξη των χαμηλών εισοδημάτων και αύξηση των δημοσίων επενδύσεων, έχουν υποβάλει οι Δημοκρατικοί στο Κονγκρέσο, προσκρούουν όμως στην άρνηση της κυβέρνησης Μπους.
Από τη θέση του προεδρεύοντος στην Ευρωπαϊκή Ένωση ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί επέμεινε και την περασμένη εβδομάδα στην ανάγκη αποφασιστικής αντιμετώπισης της ύφεσης από την Ευρώπη, στην οποία δεν κατόρθωσε να καταλήξει η σύνοδος κορυφής των 27 στις 15-16 Οκτωβρίου. Μιλώντας την Τρίτη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο, ο κ. Σαρκοζί τόνισε την ανάγκη μιας κοινής απάντησης στο επίπεδο της βιομηχανικής πολιτικής, όπως ήδη επιτεύχθηκε στο χρηματοοικονομικό τομέα. Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η Ευρώπη θα εξακολουθήσει να παράγει πλοία, αεροπλάνα και αυτοκίνητα, είπε. Και αυτό σήμερα απαιτεί τη χρηματοδότηση των βιομηχανιών με ευρωπαϊκούς δημόσιους πόρους, αν θέλουμε να αποφύγουμε την εξαγορά τους από ξένους κρατικούς επενδυτές, η οποία είναι πολύ εύκολη στα ιστορικά χαμηλά επίπεδα που έχουν πέσει οι μετοχές τους, πρόσθεσε. Η ιδέα που προβάλλει είναι να συγκροτηθούν σε κάθε χώρα κρατικά επενδυτικά ταμεία τα οποία θα συντονίζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Για να την υποστηρίξει υπενθύμισε εξάλλου τις γενναίες κυβερνητικές χρηματοδοτήσεις των ΗΠΑ στις εκεί αυτοκινητοβιομηχανίες. Ανάλογα, είπε, πρέπει να υπερασπιστεί τις δικές της και η Ευρώπη, την ώρα μάλιστα που ο κλάδος επιβαρύνεται με τις τεχνολογικές προσαρμογές που απαιτούνται για την προστασία του κλίματος. Ο κ. Σαρκοζί επανήλθε, τέλος, στην πάγια γαλλική θέση, ότι χρειάζεται μια «οικονομική κυβέρνηση» στην Ευρωζώνη σε μόνιμο διάλογο με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ώστε να λαμβάνονται οι ορθότερες αποφάσεις.
Μοναχικές προσπάθειες
Απέναντι στις θέσεις αυτές προβάλλονται επιφυλάξεις, από τη Βρετανία ιδίως όσον αφορά τον κίνδυνο «προστατευτισμού», αλλά και από τη Γερμανία η οποία ανησυχεί αφενός για την αυτονομία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, αφετέρου για το δημοσιονομικό κόστος που θα επωμιζόταν πιθανώς δυσανάλογα. Οπότε, χωρίς να περιμένει τη συμφωνία των άλλων εταίρων, ο Γάλλος πρόεδρος προχώρησε την Πέμπτη στην αναγγελία ενός επενδυτικού ταμείου στη χώρα του. Το ταμείο θα τελεί υπό την εποπτεία του κοινοβουλίου και θα στηρίξει στρατηγικές μονάδες εφόσον κινδυνεύουν, είτε με δάνεια που θα επιστραφούν, είτε με συμμετοχή στο μετοχικό τους κεφάλαιο, δηλαδή με μερική εθνικοποίησή τους. Ανήγγειλε επίσης πρόσθετες δημόσιες επενδύσεις 175 δισ. ευρώ την επόμενη τριετία στην ανώτατη παιδεία, την έρευνα, το περιβάλλον και τις νέες τεχνολογίες, καθώς και την πλήρη φοροαπαλλαγή των ιδιωτικών επενδύσεων ως το τέλος του 2009.
Η Βρετανία, αναγνωρίζοντας και επίσημα πλέον ότι η οικονομία της εισήλθε σε ύφεση, εξετάζει πολιτικές κεϋνσιανής λογικής για να την αντιμετωπίσει. Κεϋνσιανή είναι η σωστή πολιτική σήμερα, είπε ρητά ο πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν στο κοινοβούλιο. Αλλαγές στις προτεραιότητες του προϋπολογισμού ανήγγειλε ο υπουργός Οικονομικών Άλιστερ Ντάρλινγκ, ώστε να στηριχθεί η ενέργεια, η κοινωνική κατοικία και οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.
Αλλά στην Ελλάδα μοναδικό κυβερνητικό μέτρο απέναντι στη σοβαρή οικονομική επιδείνωση είναι το νομοσχέδιο για τη στήριξη των τραπεζών με 28 δισ. ευρώ από το Δημόσιο. Με την εφαρμογή του ελπίζεται να χαλαρώσει την πιστωτική ασφυξία που πλήττει ένα πολύ μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων, σύμφωνα με δραματικές εκκλήσεις του ΣΕΒ. Από το συνολικό ποσό τα 8 δισ., που θα διατεθούν στις τράπεζες με τη μορφή δημοσίων τίτλων, προορίζονται αποκλειστικά για στεγαστικά δάνεια και για δάνεια προς μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν τη δυσκολότερη πρόσβαση στην τραπεζική πίστωση. Σʼ αυτή τη διάταξη επιμένει ιδιαίτερα ο υπουργός Γιώργος Αλογοσκούφης για να εξάρει τον κοινωνικό χαρακτήρα του νομοσχεδίου. Σε καμία περίπτωση όμως δεν μπορεί να θεωρηθεί επαρκές το μέτρο αυτό.
Προβληματικός προϋπολογισμός
Κρίσιμος είναι ο ρόλος του κρατικού προϋπολογισμού για το 2009. Αλλά το προσχέδιό του βρισκόταν στον αέρα, σε πλήρη διάσταση με την οικονομική πραγματικότητα, ήδη στις 6 Οκτωβρίου όταν κατατέθηκε. Στο μεταξύ έχει γίνει ακόμα προφανέστερο ότι θα είναι αδύνατο να συγκεντρωθούν τα υπέρμετρα αυξημένα φορολογικά έσοδα που προβλέπει και ότι κάθε προσπάθεια να αντληθούν θα σπρώξει χειρότερα προς τα κάτω την οικονομία, αλλά επίσης ότι η περικοπή των δημοσίων επενδύσεων κινείται στην αντίθετη κατεύθυνση από την επιβαλλόμενη.
Το πρόβλημα είναι ότι το δημόσιο έλλειμμα, αντί να εξαλειφθεί τα καλά χρόνια που υπήρχε σημαντική αύξηση του ΑΕΠ, διευρυνόταν. Και έφθασε το 2007 στο 3,5% του ΑΕΠ, το υψηλότερο στην Ευρωζώνη και το δεύτερο υψηλότερο στην Ε.Ε. των 27 μετά την Ουγγαρία (5%), όπως ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα η Eurostat, αφού ανακάλυψε διάφορες «δημιουργικές λογιστικές». (Όπου, για να θυμηθούμε πόση προστασία μας παρέχει η ασπίδα του ευρώ, αξίζει να επισημάνουμε ότι η Ουγγαρία, με αισθητά μικρότερο εξωτερικό έλλειμμα από το δικό μας, αναγκάστηκε να προσφύγει στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο πριν λίγες μέρες. Διότι το φιορίνι της υποτιμήθηκε κατά 48% από τον Ιούλιο με αποτέλεσμα να μην μπορεί να εξυπηρετήσει την κατακόρυφη άνοδο του δημοσίου χρέους της σε συνάλλαγμα. Επίσης αναγκάστηκε να ανεβάσει το κεντρικό της επιτόκιο σε 11,5%).
Για τον προϋπολογισμό ο κ. Αλογοσκούφης είχε τις τελευταίες μέρες επαφές με συναδέλφους του υπουργούς. Η τάση στην Ευρώπη σήμερα είναι οπωσδήποτε να χαλαρώσουν οι κανόνες του συμφώνου σταθερότητας, από τις χώρες μέλη απαιτούνται όμως κάποια εχέγγυα αξιοπιστίας. Εξαιρετικά αμφίβολη είναι η ικανότητα της κυβέρνησης, τούτη ιδίως τη στιγμή της εσωτερικής της κρίσης, να αναλάβει τις σοβαρές πρωτοβουλίες που απαιτούνται στην επιδεινούμενη οικονομική κατάσταση, καθώς εκκινεί από ιδιαίτερα δυσμενή δημοσιονομική αφετηρία: υπέρβαση ελλειμμάτων και πολύ υψηλό χρέος.
Στον εντεινόμενο φόβο για μια βαθιά ύφεση της παγκόσμιας οικονομίας αποδίδεται η πτώση που συνεχίζεται δραματική στα διεθνή χρηματιστήρια. Προκύπτει έτσι ότι η πρωτοφανής σε εμβέλεια δημόσια παρέμβαση στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη για τη στήριξη του χρηματοοικονομικού τομέα δεν αρκεί, αν δεν συνοδευθεί από ανάλογη δημόσια στήριξη της παραγωγής, των εισοδημάτων και της απασχόλησης.
Τα συμπτώματα της ύφεσης πυκνώνουν με τελευταία κακή είδηση τις μαζικές απολύσεις που αναγγέλλονται στην αυτοκινητοβιομηχανία και στις δύο όχθες του Ατλαντικού. Αιτία η κατακόρυφη πτώση των πωλήσεων: σε 17% την εκτιμά, για παράδειγμα, στην Ευρώπη η γαλλική Peugeot-Citroen για το τελευταίο τρίμηνο και σε 8% για ολόκληρο το 2008, ενώ και στις αναπτυσσόμενες αγορές (Κίνα, Λατινική Αμερική, Ρωσία) η ζήτηση για αυτοκίνητα επιβραδύνεται. Μια απώλεια μέχρι και 20 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας, κυρίως στις βιομηχανίες, τις οικοδομές και στο χρηματοοικονομικό τομέα, προβλέπει ως το τέλος του 2009 νέα έκθεση του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας. Σύμπτωμα της ύφεσης – της κάμψης της ζήτησης – είναι και η μεγάλη υποχώρηση των διεθνών τιμών του πετρελαίου, κάτω από τα 70 δολάρια το βαρέλι πλέον, όταν τον Ιούλιο είχαν ξεπεράσει τα 140 δολάρια. Προχθές οι χώρες του ΟΠΕΚ αποφάσισαν να μειώσουν την παραγωγή τους κατά 1,5 εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα.
Η αναμενόμενη με το φθηνότερο πετρέλαιο μείωση του πληθωρισμού πάντως διευκολύνει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να ρίξει κι άλλο τα επιτόκια: κατά άλλη μισή μονάδα, στο 3,25%, στην επόμενη σύνοδό της στις 6 Νοεμβρίου, πιθανολογούσαν προχθές διάφοροι αναλυτές, μετά τους υπαινιγμούς κάποιων μελών της διοίκησής της. Αλλά από μόνη της η νομισματική πολιτική δεν επαρκεί για να αντιμετωπιστεί μια τόσο σοβαρή ύφεση. Απαιτούνται και ισχυρές δημοσιονομικές παρεμβάσεις. Αξιοσημείωτη θεωρείται η πρόσφατη τοποθέτηση του προέδρου της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας Μπεν Μπερνάνκε υπέρ μιας δημοσιονομικής τόνωσης της οικονομίας. Τέτοια σχέδια, που προβλέπουν στήριξη των χαμηλών εισοδημάτων και αύξηση των δημοσίων επενδύσεων, έχουν υποβάλει οι Δημοκρατικοί στο Κονγκρέσο, προσκρούουν όμως στην άρνηση της κυβέρνησης Μπους.
Από τη θέση του προεδρεύοντος στην Ευρωπαϊκή Ένωση ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί επέμεινε και την περασμένη εβδομάδα στην ανάγκη αποφασιστικής αντιμετώπισης της ύφεσης από την Ευρώπη, στην οποία δεν κατόρθωσε να καταλήξει η σύνοδος κορυφής των 27 στις 15-16 Οκτωβρίου. Μιλώντας την Τρίτη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο, ο κ. Σαρκοζί τόνισε την ανάγκη μιας κοινής απάντησης στο επίπεδο της βιομηχανικής πολιτικής, όπως ήδη επιτεύχθηκε στο χρηματοοικονομικό τομέα. Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η Ευρώπη θα εξακολουθήσει να παράγει πλοία, αεροπλάνα και αυτοκίνητα, είπε. Και αυτό σήμερα απαιτεί τη χρηματοδότηση των βιομηχανιών με ευρωπαϊκούς δημόσιους πόρους, αν θέλουμε να αποφύγουμε την εξαγορά τους από ξένους κρατικούς επενδυτές, η οποία είναι πολύ εύκολη στα ιστορικά χαμηλά επίπεδα που έχουν πέσει οι μετοχές τους, πρόσθεσε. Η ιδέα που προβάλλει είναι να συγκροτηθούν σε κάθε χώρα κρατικά επενδυτικά ταμεία τα οποία θα συντονίζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Για να την υποστηρίξει υπενθύμισε εξάλλου τις γενναίες κυβερνητικές χρηματοδοτήσεις των ΗΠΑ στις εκεί αυτοκινητοβιομηχανίες. Ανάλογα, είπε, πρέπει να υπερασπιστεί τις δικές της και η Ευρώπη, την ώρα μάλιστα που ο κλάδος επιβαρύνεται με τις τεχνολογικές προσαρμογές που απαιτούνται για την προστασία του κλίματος. Ο κ. Σαρκοζί επανήλθε, τέλος, στην πάγια γαλλική θέση, ότι χρειάζεται μια «οικονομική κυβέρνηση» στην Ευρωζώνη σε μόνιμο διάλογο με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ώστε να λαμβάνονται οι ορθότερες αποφάσεις.
Μοναχικές προσπάθειες
Απέναντι στις θέσεις αυτές προβάλλονται επιφυλάξεις, από τη Βρετανία ιδίως όσον αφορά τον κίνδυνο «προστατευτισμού», αλλά και από τη Γερμανία η οποία ανησυχεί αφενός για την αυτονομία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, αφετέρου για το δημοσιονομικό κόστος που θα επωμιζόταν πιθανώς δυσανάλογα. Οπότε, χωρίς να περιμένει τη συμφωνία των άλλων εταίρων, ο Γάλλος πρόεδρος προχώρησε την Πέμπτη στην αναγγελία ενός επενδυτικού ταμείου στη χώρα του. Το ταμείο θα τελεί υπό την εποπτεία του κοινοβουλίου και θα στηρίξει στρατηγικές μονάδες εφόσον κινδυνεύουν, είτε με δάνεια που θα επιστραφούν, είτε με συμμετοχή στο μετοχικό τους κεφάλαιο, δηλαδή με μερική εθνικοποίησή τους. Ανήγγειλε επίσης πρόσθετες δημόσιες επενδύσεις 175 δισ. ευρώ την επόμενη τριετία στην ανώτατη παιδεία, την έρευνα, το περιβάλλον και τις νέες τεχνολογίες, καθώς και την πλήρη φοροαπαλλαγή των ιδιωτικών επενδύσεων ως το τέλος του 2009.
Η Βρετανία, αναγνωρίζοντας και επίσημα πλέον ότι η οικονομία της εισήλθε σε ύφεση, εξετάζει πολιτικές κεϋνσιανής λογικής για να την αντιμετωπίσει. Κεϋνσιανή είναι η σωστή πολιτική σήμερα, είπε ρητά ο πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν στο κοινοβούλιο. Αλλαγές στις προτεραιότητες του προϋπολογισμού ανήγγειλε ο υπουργός Οικονομικών Άλιστερ Ντάρλινγκ, ώστε να στηριχθεί η ενέργεια, η κοινωνική κατοικία και οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.
Αλλά στην Ελλάδα μοναδικό κυβερνητικό μέτρο απέναντι στη σοβαρή οικονομική επιδείνωση είναι το νομοσχέδιο για τη στήριξη των τραπεζών με 28 δισ. ευρώ από το Δημόσιο. Με την εφαρμογή του ελπίζεται να χαλαρώσει την πιστωτική ασφυξία που πλήττει ένα πολύ μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων, σύμφωνα με δραματικές εκκλήσεις του ΣΕΒ. Από το συνολικό ποσό τα 8 δισ., που θα διατεθούν στις τράπεζες με τη μορφή δημοσίων τίτλων, προορίζονται αποκλειστικά για στεγαστικά δάνεια και για δάνεια προς μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν τη δυσκολότερη πρόσβαση στην τραπεζική πίστωση. Σʼ αυτή τη διάταξη επιμένει ιδιαίτερα ο υπουργός Γιώργος Αλογοσκούφης για να εξάρει τον κοινωνικό χαρακτήρα του νομοσχεδίου. Σε καμία περίπτωση όμως δεν μπορεί να θεωρηθεί επαρκές το μέτρο αυτό.
Προβληματικός προϋπολογισμός
Κρίσιμος είναι ο ρόλος του κρατικού προϋπολογισμού για το 2009. Αλλά το προσχέδιό του βρισκόταν στον αέρα, σε πλήρη διάσταση με την οικονομική πραγματικότητα, ήδη στις 6 Οκτωβρίου όταν κατατέθηκε. Στο μεταξύ έχει γίνει ακόμα προφανέστερο ότι θα είναι αδύνατο να συγκεντρωθούν τα υπέρμετρα αυξημένα φορολογικά έσοδα που προβλέπει και ότι κάθε προσπάθεια να αντληθούν θα σπρώξει χειρότερα προς τα κάτω την οικονομία, αλλά επίσης ότι η περικοπή των δημοσίων επενδύσεων κινείται στην αντίθετη κατεύθυνση από την επιβαλλόμενη.
Το πρόβλημα είναι ότι το δημόσιο έλλειμμα, αντί να εξαλειφθεί τα καλά χρόνια που υπήρχε σημαντική αύξηση του ΑΕΠ, διευρυνόταν. Και έφθασε το 2007 στο 3,5% του ΑΕΠ, το υψηλότερο στην Ευρωζώνη και το δεύτερο υψηλότερο στην Ε.Ε. των 27 μετά την Ουγγαρία (5%), όπως ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα η Eurostat, αφού ανακάλυψε διάφορες «δημιουργικές λογιστικές». (Όπου, για να θυμηθούμε πόση προστασία μας παρέχει η ασπίδα του ευρώ, αξίζει να επισημάνουμε ότι η Ουγγαρία, με αισθητά μικρότερο εξωτερικό έλλειμμα από το δικό μας, αναγκάστηκε να προσφύγει στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο πριν λίγες μέρες. Διότι το φιορίνι της υποτιμήθηκε κατά 48% από τον Ιούλιο με αποτέλεσμα να μην μπορεί να εξυπηρετήσει την κατακόρυφη άνοδο του δημοσίου χρέους της σε συνάλλαγμα. Επίσης αναγκάστηκε να ανεβάσει το κεντρικό της επιτόκιο σε 11,5%).
Για τον προϋπολογισμό ο κ. Αλογοσκούφης είχε τις τελευταίες μέρες επαφές με συναδέλφους του υπουργούς. Η τάση στην Ευρώπη σήμερα είναι οπωσδήποτε να χαλαρώσουν οι κανόνες του συμφώνου σταθερότητας, από τις χώρες μέλη απαιτούνται όμως κάποια εχέγγυα αξιοπιστίας. Εξαιρετικά αμφίβολη είναι η ικανότητα της κυβέρνησης, τούτη ιδίως τη στιγμή της εσωτερικής της κρίσης, να αναλάβει τις σοβαρές πρωτοβουλίες που απαιτούνται στην επιδεινούμενη οικονομική κατάσταση, καθώς εκκινεί από ιδιαίτερα δυσμενή δημοσιονομική αφετηρία: υπέρβαση ελλειμμάτων και πολύ υψηλό χρέος.
