Η εργασία, η πολιτική και η δημοκρατία

Τις παραμονές των Χριστουγέννων (23.12.10) υπογράφτηκε στο Τορίνο μεταξύ της FIAT και των ιταλικών συνδικάτων της μεταλλομηχανουργίας (CISL, UIL και δύο άλλα μικρά) πλην της FIOM-CGIL, για μια επένδυση ύψους ενός δισ. ευρώ στο παλιό εργοστάσιο «Μιραφιόρι» του Τορίνο. Η συμφωνία στηρίζεται στην αποδοχή από τη μεριά των συνδικάτων όλων των όρων της FIAT:

α. Δημιουργία νέας επιχειρησης, που θα είναι έξω από την Ένωση Ιταλικών Βιομηχανιών και δεν θα δεσμεύεται από τη Συλλογική Σύμβαση που είχε υπογραφεί το 2008.

β. Κάθε εργαζόμενος -που ήδη δουλεύει- για να «επαναπροσληφθεί» στη νέα εταιρεία πρέπει να υπογράψει ατομικά ότι αποδέχεται τους όρους.

γ. Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις όπως η FIOM-CGIL -που είναι το μεγαλύτερο συνδικάτο του κλάδου- δεν μπορεί να υπάρχει στη νέα επιχείρηση που θα διαχειρίζεται το εργοστάσιο, παρ’ όλο που υπάρχει στο μέχρι σήμερα εργοστάσιο.

H FIOM-CGIL δεν υπέγραψε όχι μόνο για τις συνθήκες και τους ρυθμούς εργασίας στην αλυσίδα παραγωγής, αλλά γιατί: Καταργείται ουσιαστικά το δικαίωμα της απεργίας, μια και πρέπει να υπάρξει -με την υπογραφή- ατομική δέσμευση του κάθε εργαζόμενου. Έτσι ανοίγει η κερκόπορτα για την πλήρη κατάργηση των εθνικών συλλογικών συμβάσεων, που είναι αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης και του συμβιβασμού μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας στον χώρο της παραγωγής, πράγμα που οδηγεί στην ατομική σχέση μεταξύ εργαζόμενου και κεφαλαίου. Και σύμφωνα με την FIOM-CGIL οδηγούμαστε στην κατάργηση ενός από τους πυλώνες του δημοκρατικού ευρωπαϊκού κεκτημένου, μια και αποκλείει από την παρουσία στο εργοστάσιο τις συνδικαλιστικές οργανώσεις που διαφωνούν, ακόμη και αν η παρουσία τους είναι σημαντική.

                                                                                                                 Στ.Λουκάς

FIAT - Δημοκρατία

Ένας σύνδεσμος για την υποστήριξη της FIOM (Ιταλική Ομοσπονδία Εργατών Μεταλλομηχανουργίας)

Αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε έναν σύνδεσμο, με το όνομα «Εργασία και Ελευθερία», γιατί μας συνενώνει μια κοινή αγανάκτηση ως μέλη της κοινωνίας των πολιτών.

Ο πρώτος λόγος για την αγανάκτησή μας είναι αποτέλεσμα της έλλειψης, από τον ιταλικό πολιτικό αγώνα, ενός ενδιαφέροντος για τα δικαιώματα των εργαζομένων (σ.σ.: ανδρών και γυναικών). Στους εκλογικούς μηχανισμούς οι πολίτες έχουν αποστερηθεί από το δικαίωμα να επιλέξουν αυτόν που θα εκλεγεί. Με τον ίδιο τρόπο, αλλά ακόμα πιο σοβαρά, ένας εργαζόμενος και μια εργαζόμενη δεν έχουν το δικαίωμα να αποφασίσουν με την ψήφο τους μεταξύ διαφόρων επιλογών συνδικαλιστικών συμφωνιών που καθορίζουν: το εισόδημά τους, τις συνθήκες που εργάζονται και τα δικαιώματά τους στον χώρο της εργασίας.

Σκεπτόμαστε για συμφωνίες που δεν βάζουν υπό αμφισβήτηση δικαιώματα που δεν είναι διαθέσιμα για κάτι τέτοιο. Μιλάμε, στην περίπτωση των συνδικαλιστικών συμφωνιών, για ένα ατομικό δικαίωμα, που ασκείται με συλλογικές μορφές. Ένα δικαίωμα του ατόμου που εργάζεται, το οποίο δεν μπορεί να αντικατασταθεί από τις δυναμικές που αναπτύσσονται εντός ή μεταξύ οργανώσεων συνδικαλιστικών και εργοδοτικών, που είναι όμως αναγκαίες και απαραίτητες.

Για όλα αυτά υπάρχει ασθενές ίχνος στην πολιτική συζήτηση. Εμείς εκτιμούμε ότι όλα αυτά πρέπει να είναι μία από τις διαχωριστικές γραμμές που διαρθρώνουν τις επιλογές στο πεδίο του αγώνα της πολιτικής και πολιτισμικής στράτευσης. Η σημασία -αυξάνεται συνέχεια- που έχουν για τη ζωή κάθε πολίτη οι επιλογές στο οικονομικό πεδίο πρέπει να οδηγήσει σε μια ενίσχυση των δημόσιων μηχανισμών ελέγχου και εξισορρόπησης της οικονομικής εξουσίας. Πράγματι, χωρίς τέτοιους μηχανισμούς, είναι πιο μεγάλη η πιθανότητα -όπως ακριβώς δοκιμαζόμαστε τώρα- να υποστούμε βαριές ατομικές και συλλογικές συνέπειες.

Ο δεύτερος λόγος της αγανάκτησής μας, επομένως, είναι η συνεχής προσπάθεια -μεγάλου μέρους της ιταλικής πολιτικής- να υποβαθμίσει την πλήρη ελευθερία άσκησης της κοινωνικής σύγκρουσης. Οι δημοκρατικές κοινωνίες θεωρούν την κοινωνική σύγκρουση, είτε εκείνη μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας, είτε τα κινήματα της κοινωνίας των πολιτών για θέματα που αφορούν τα δημόσια αγαθά και στο δημόσιο συμφέρον ως την πεμπτουσία του δημοκρατικού τους χαρακτήρα. Μόνο μέσα από το πλήρες ξεδίπλωμα, στο πλαίσιο των συνταγματικών δικαιωμάτων, αυτών των κοινωνικών συγκρούσεων είναι δυνατόν να εξισορροπηθούν τα οικονομικά κατεστημένα, να τροφοδοτηθεί η δημόσια πολιτική συζήτηση, να ελεγχθεί η πολιτική εξουσία.

Σε μια δημοκρατική κοινωνία δεν μπορεί να υπάρχει ένα επιμέρους συμφέρον, εκείνο των επιχειρήσεων, που να βρίσκεται υψηλότερα από κάθε άλλο συμφέρον και από κάθε άλλη λογική: επομένως τα δικαιώματα, είτε τα ατομικά είτε τα συλλογικά, δεν μπορεί να υποταχθούν στο συμφέρον μιας επιχείρησης ή του συνόλου των επιχειρήσεων ή στα ανώτερα συμφέροντα του κράτους. Η υποθετική ορθολογική ανωτερότητα των αμιγώς οικονομικών επιλογών και των διαχειριστικών τεχνικών εξατμίστηκε με τη μεγάλη κρίση.

Η ιδέα, αγαπητή στην κυβέρνηση μαζί με την Ένωση Βιομηχανιών και τη FIAT, για μια κοινωνία βασισμένη στην αντικατάσταση της κοινωνικής σύγκρουσης με την αποδοχή ενός συντεχνιακού συστήματος εξισορροπήσεων -μεταξύ συνδικαλιστικών και εργοδοτικών οργανώσεων- που υπό την αιγίδα της κυβέρνησης θα μπορούν να παίρνουν, με συναινετικό τρόπο, κάθε σημαντική απόφαση για τα θέματα της εργασίας, συμπεριλαμβανομένων και των τωρινών παροχών του κοινωνικού κράτους, είναι από την ίδια τη φύση της ένας αυταρχικός εφιάλτης. Μας κάνει να αγανακτούμε η συνεχής υποβάθμιση της εργασίας, με όλες τις μορφές της, σε μια κατάσταση που αναιρεί τη δυνατότητα έκφρασης και ατομικής ολοκλήρωσης.

Η επισφαλής εργασία, η ατομικοποίηση της σχέσης εργασίας, η επιχειρηματικοποίηση της κοινωνικής ρύθμισης της εργασίας -σε μια χώρα στην οποία η τεράστια πλειοψηφία δουλεύει σε επιχειρήσεις με λιγότερους από δέκα εργαζόμενους-, η κατεδάφιση της νομοθεσίας για την προστασία στο εργασιακό περιβάλλον, η αυξημένη δυσκολία (με τη νέα νομοθεσία) για τον εργαζόμενο να προσφύγει στην κανονική δικαιοσύνη αποτελούν τις υλικές ψηφίδες της διαδικασίας λεηλασίας της αξιοπρέπειας του/της εργαζόμενου/ης. Και σαν «κερασάκι στην τούρτα» θέλουν να αντικαταστήσουν τον Καταστατικό Χάρτη των δικαιωμάτων των εργαζομένων με τον καταστατικό χάρτη των εργασιών. Ο γλωσσικός μετασχηματισμός είναι από μόνος του ερμηνευτικός. Το πέρασμα από τους φορείς των δικαιωμάτων, τους εργαζόμενους που μπορεί να τα διεκδικήσουν, στους χώρους -οι εργασίες- υπογραμμίζει τη διαδικασία αφαίρεσης / αλλοτρίωσης μέσα από την οποία αποστερείται η συναισθηματικότητα των ίδιων των δικαιωμάτων.

Πώς είναι δυνατόν μπροστά στη συστηματική καταστροφή ενός αιώνα κατακτήσεων πολιτισμού, για τα θέματα της εργασίας, να μην υπάρχει μια απάντηση αντάξια της πρόκλησης.

Είναι ανάγκη η εργασία να τοποθετηθεί στο κέντρο της πολιτικής πρακτικής. Πρέπει να επαναφέρουμε την εργασία, τον κόσμο της εργασίας, στο κέντρο της πολιτικής ατζέντας: στη δραστηριότητα της κυβέρνησης, στα προγράμματα των κομμάτων, στην πάλη των ιδεών. Σήμερα αυτός είναι ο βασικός δρόμος για την αναγέννηση της ίδιας πολιτικής, καθώς και για ένα σχέδιο απελευθέρωσης της δημόσιας ζωής από τις εκτροπές, από την παρακμή, από τη χυδαιότητα, την αυτοσύσταση που τελευταία βαρύτατα τη σημαδεύουν.

Γι’ αυτούς τους λόγους αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε έναν σύνδεσμο που θα έχει σκοπό να προκαλέσει περίσκεψη στην κοινωνία, στην πολιτική, στην κουλτούρα. Μια περίσκεψη και μια δραστηριότητα που να είναι ανάλογη με την πρόθεση να υποστηρίξει όλες εκείνες τις δυνάμεις που θα μπορέσουν να κινηθούν με συνέπεια σε αυτήν την κατεύθυνση και σε αυτό το επίπεδο.

Φάουστο Μπερτινότι, Σέρτζιο Κοφεράτι (ευρωβουλευτής και γ.γ. της CGIL 1994-2002), Τζιάνι Φεράρα, Λουτσιάνο Γκαλίνο, Φραντσέσκο Γκαριμπάλντο, Πάολο Νερότσι, Στέφανο Ροντοτά, Ροσάνα Ροσάντα, Άλντο Τορτορέλα, Μάριο Τρόντι.

(Εφημερίδα “Il Manifesto”, μετάφραση: Στ.Λουκά)