Έναν χρόνο μετά

Πριν ένα χρόνο, στις 20 Ιουνίου 2012, μου τηλεφώνησε ο Πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, ζητώντας μου να συμμετάσχω στην κυβέρνηση, μετά από σύμφωνη γνώμη των τριών αρχηγών που θα συγκροτούσαν την κυβέρνηση συνεργασίας. Παρά την έντονη επιφύλαξή μου, αποδέχθηκα να συμμετέχω στη συγκεκριμένη κυβέρνηση σωτηρίας, με ιδιαίτερα συναισθήματα, σε μία πολύ δύσκολη περίοδο για τη χώρα μας και τους συμπολίτες μας, πολλοί από τους οποίους βρισκόντουσαν -και βρίσκονται ακόμα και σήμερα- σε βαθιά απόγνωση. Πράγματι, στις 21 Ιουνίου ορκίστηκα μέλος της κυβέρνησης.

Θεωρούσα και θεωρώ τον εαυτό μου άνθρωπο της παραγωγής, της δράσης, της Κοινωνίας των Πολιτών, ενεργό πολίτη και άνθρωπο που ζει και εκφράζεται ελεύθερα, χωρίς τους περιορισμούς που δημιουργεί ο δημόσιος βίος. Αποτέλεσε καμπή στη ζωή μου η συμμετοχή μου σε «κέντρα εξουσίας», μια προσωπική υπέρβαση, όπως θεωρώ ότι ήταν αντίστοιχη υπέρβαση από το πολιτικό σύστημα να με προτείνει να αναλάβω κυβερνητική θέση.

Η συμμετοχή μου στην κυβέρνηση σήμαινε αυτομάτως -πέρα από την αναστολή των επιχειρηματικών μου δραστηριοτήτων προκειμένου να εξυπηρετήσω το δημόσιο συμφέρον με αίσθημα ευθύνης- τη μεταπήδησή μου από την ενεργό δράση στην Κοινωνία των Πολιτών, στους μηχανισμούς εξουσίας που εκπροσωπούνται από τα πολιτικά κόμματα, τα οποία θεωρούσα ότι έχουν εξελιχθεί σε χώρο αναπαραγωγής αναξιοκρατίας και σε σχολές αμοραλισμού και ιδιοτέλειας. Μεταξύ άλλων αναγκάστηκα, με μεγάλη μου λύπη, να παραιτηθώ και από Πρόεδρος του ελληνικού γραφείου της Greenpeace. Παρ’ όλα αυτά, η αίσθηση του κινδύνου της χώρας μας και η συγκρότηση της τρικομματικής κυβέρνησης, με βοήθησαν να ξεπεράσω τον όποιο δισταγμό μου και αποδέχθηκα την τιμητική πρόσκληση να γίνω Υφυπουργός Ναυτιλίας και Αιγαίου για να προσφέρω σ’ ένα αντικείμενο που γνωρίζω και αγαπώ. Άλλωστε είναι πεποίθησή μου πως ενεργοί επιχειρηματίες και άνθρωποι της αγοράς επιβάλλεται να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους όπου η πολιτεία θεωρεί ότι μπορούν να συμβάλουν με τις γνώσεις και την εμπειρία τους, ιδιαίτερα όταν απαιτείται συστράτευση εθνικής ευθύνης.

Αν και μετά από μερικές ημέρες παραιτήθηκα, γιατί θεωρήθηκε ότι οι επιχειρηματικές μου δραστηριότητες ήταν ασύμβατες με την ισχύουσα νομοθεσία και για να μη δημιουργήσω οποιοδήποτε πρόβλημα στην κυβέρνηση, δεν έπαψα ωστόσο να παρακολουθώ τις πολιτικές εξελίξεις από κοντά και να μετέχω σε συλλογικές προσπάθειες που έχουν σα στόχο την οικονομική και κοινωνική ανάκαμψη της χώρας μας.

Ένα χρόνο μετά η λειτουργία της τρικομματικής κυβέρνησης παρουσιάζει σημαντικές δυσλειτουργίες και μικρή παραγωγή έργου. Η πρόσφατη κυβερνητική κρίση που δημιουργήθηκε με αφορμή το δημοκρατικά ανορθόδοξο και «τσαπατσούλικο» τρόπο της εξυγίανσης της ΕΡΤ, έφερε στην επιφάνεια δύο σημαντικά θέματα:

Το πρώτο, ότι η μεταρρύθμιση στη χώρα μας είναι δύσκολη γιατί είναι μπλοκαρισμένη από διαφόρων ειδών συμφέροντα και νοοτροπίες. Βασική αιτία είναι ο κρατισμός που επικράτησε σαν κεντρική κοινωνική προσδοκία, αλλά και η πολυνομία, ο νομικισμός και ο υπαλληλισμός, που ουσιαστικά έχουν παγώσει τις επενδύσεις πολύ πριν το ξέσπασμα της κρίσης. Προσωπικές ανεπάρκειες και ιδιοτέλειες των ανθρώπων που προσπαθούν να κάνουν τις μεταρρυθμίσεις εντείνουν το πρόβλημα. Ο τρόπος που επιχειρήθηκε η μεταρρύθμιση στην ΕΡΤ αποτελεί δυσφήμιση, όχι μόνο της χώρας μας, αλλά και της μεταρρύθμισης, η οποία απαιτεί συστηματική προεργασία και πειθώ για να έχει αποτέλεσμα. Στην κρίσιμη στιγμή που βρισκόμαστε, έχουμε ανάγκη από σκληρή εργασία, ικανότητα και σεβασμό σε ό,τι μας έχει απομείνει και κυρίως στη θεσμική δημοκρατική λειτουργία. Για να γίνω σαφής, δεν κινδυνεύουμε λόγω δημοκρατίας, που πολλοί την επικαλούνται σαν αιτία των δυσλειτουργιών. Κινδυνεύουμε, όπως προανέφερα, λόγω ιδιοτέλειας, ανεπάρκειας, πολιτικών και οικονομικών παραμάγαζων, αλαζονείας και αυταρχισμού.

Το δεύτερο, που είναι και ο βασικός σκοπός του συγκεκριμένου άρθρου, είναι να τονίσω και από την πλευρά μου ότι είναι απαραίτητο να ξεπεράσει την πολυδιάσπασή του ο ενδιάμεσος χώρος μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ. Ο λεγόμενος κεντρώος και κεντροαριστερός χώρος των ευρύτερων δυνάμεων, οργανωμένων και ανένταχτων, του μεταρρυθμιστικού φιλελεύθερου κέντρου, της σοσιαλδημοκρατίας, της δημοκρατικής αριστεράς και της οικολογίας, πρέπει να βρει το βηματισμό του άμεσα. Αυτό είναι απαραίτητο για τους εξής κυρίως λόγους:

1) Για ιστορικούς, πολιτισμικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς λόγους, οι συγκεκριμένες δυνάμεις είναι κρίσιμες για να δημιουργούνται οι απαραίτητες συμμαχίες και οι κοινωνικές πλειοψηφίες που να διαμορφώνουν προτάσεις και να μπορούν να δίνουν και να κερδίζουν κρίσιμες πολιτικές μάχες, όπως το πέρασμα από την παρασιτική και πελατειακή οικονομία, στη δημιουργική και παραγωγική οικονομία.

2) Η γενικευμένη οικονομική, κοινωνική και πολιτική κρίση της χώρας μας, αλλά και γενικότερα των χωρών της Νότιας Ευρώπης, επιβάλει τη διαμόρφωση ενός δημοκρατικού, μεταρρυθμιστικού λόγου, αλλά και ισχυρής παρουσίας στο διάλογο για ανάπτυξη, ανακατανομή πόρων, αλλά και σε όλο το φάσμα των πολιτικών συζητήσεων στην Ευρώπη.

3) Γιατί αλλάζει η κοινωνική διάρθρωση και πρέπει να αντιστοιχηθούν και να εκφράζουν τα νέα δυναμικά στρώματα και τις νέες πολιτικές δυνάμεις, όπως αυτούς που παράγουν και δημιουργούν τον πλούτο αυτής της χώρας, αλλά και τους άνεργους και τα αδύναμα μέλη της κοινωνίας μας.

Παράλληλα με την επιδίωξη για πολιτική σταθερότητα, είναι αναγκαία η διαμόρφωση συγκεκριμένων προτάσεων για συνταγματική μεταρρύθμιση και για κομματικές αλλαγές, που στηριζόμενες στη μέχρι τώρα εμπειρία, να διασφαλίζουν ότι δεν θα αναπαράγουν το μέχρι σήμερα πελατειακό κομματικό σύστημα. Επίσης χρειάζονται προτάσεις για συγκεκριμένα μέτρα για την άμεση αντιμετώπιση της ανεργίας και της έλλειψης ρευστότητας και την ενθάρρυνση διενέργειας αξιολογήσεων και προώθησης της ποιότητας σ’ όλα τα επίπεδα κυβερνητικής και διοικητικής δραστηριότητας.

Ο ενδιάμεσος χώρος μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ έχει τα χαρακτηριστικά κινούμενης άμμου, αλλά χωρίς αυτόν η χώρα δεν είναι κυβερνήσιμη. Δεν είναι τυχαίο ότι γίνονται σειρά συζητήσεων και συναντήσεων και το θέμα βρίσκεται στην επικαιρότητα. Μεταξύ των προτάσεων είναι: α) Η δημιουργία συντονιστικής επιτροπής για ένα δημοκρατικό προοδευτικό κίνημα, που θα ενθαρρύνει και θα παρακολουθεί τις εξελίξεις. β) Η δημιουργία κοινού μετώπου, κατά το πρότυπο της ιταλικής "Ελιάς" και γ) Η δημιουργία ενός δικτύου διαλόγου, το οποίο θα είναι ανοιχτό στους πολίτες σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, με στόχο το συντονισμό των δυνάμεων.

Οι προτάσεις δεν απέχουν ιδιαίτερα μεταξύ τους. Η επιτάχυνση των σχετικών διαδικασιών είναι σήμερα, περισσότερο από ποτέ, αναγκαίες.