Ιστορίες για την εργατική τάξη

Από εκείνη την αιματοβαμμένη 1η Μάη του 1886, όταν οι εργάτες του Σικάγου ξεσηκώθηκαν διεκδικώντας το οκτάωρο, κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι της Ιστορίας. Βέβαια η εργατική τάξη είχε αρχίσει τη διακριτή πολιτική και ιδεολογική εμφάνισή της στις παρυφές των ευρωπαϊκών αστικοδημοκρατικών επαναστάσεων του 1830 και του 1848. Εκτοτε, μετά την επέκταση της βιομηχανικής επανάστασης, η μαζική πια εργατική τάξη εισβάλλει δυναμικά στο ιστορικό προσκήνιο.

Οπλισμένη πλέον με τη μαρξιστική θεωρία δεν αρκείται στη διεκδίκηση των συνδικαλιστικών και οικονομικών της δικαιωμάτων και των καλύτερων συνθηκών εργασίας. Αναγορεύεται σε υποκείμενο της Ιστορίας, οργανώνεται σε τάξη για τον εαυτό της, προσελκύει πολλούς διανοούμενους, δημιουργεί εργατικά κόμματα και διακηρύσσει ότι μαζί με τη δική της απελευθέρωση θα απελευθερώσει και τον κόσμο από τα ποικίλα δεσμά του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και κοινωνικής οργάνωσης. Η ιστορική πορεία της εργατικής τάξης δεν ήταν βέβαια γραμμική. Εξεγέρθηκε και πέτυχε νίκες, γνώρισε ήττες πληρώνοντας βαρύτατο φόρο αίματος, είδε διασπάσεις και προδοσίες.

Οικοδομήθηκαν, δε, ολόκληρα κράτη στο όνομά της, άλλα, υποτίθεται, αμιγώς σοσιαλιστικά και άλλα με αυξημένη πρόνοια και πολλαπλά δικαιώματα. Σχηματικά, δε, μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1970 η εργατική τάξη, τουλάχιστον στη Δύση, μπορεί να μην έφτασε στον σοσιαλισμό, αλλά είχε κατακτήσει ένα υψηλό βιοτικό και κοινωνικοπολιτικό επίπεδο. Τα επόμενα χρόνια όμως έμελλε να ανατραπούν πολλά. Η κατάρρευση των λεγόμενων εργατικών καθεστώτων του ανύπαρκτου σοσιαλισμού αποκάλυψε τις ψευδεπίγραφες ολοκληρωτικές, στρατοπεδικές και εκμεταλλευτικές κοινωνίες τους. Στη Δύση τα εργατικά σοσιαλδημοκρατικά και κομμουνιστικά κόμματα άρχισαν να φυλλορροούν με γοργούς ρυθμούς. Αυτό δεν οφειλόταν μόνο στον αντίκτυπο της κατάρρευσης των υποτιθέμενων σοσιαλιστικών χωρών και στην έκρηξη της νεοφιλελεύθερης «αντεπανάστασης» αλλά και στις νέες τάσεις του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού.

Η μεταφορά των βιομηχανιών στον Τρίτο Κόσμο και η συνακόλουθη αποβιομηχάνιση των δυτικών χωρών, οι σαρωτικές νέες τεχνολογίες και οι κοινωνικές ανακατατάξεις οδήγησαν στην πληθυσμιακή και πολιτική απομείωση του ρόλου της εργατικής τάξης. Σήμερα, δε, όπως δείχνουν και οι εκλογικές αναμετρήσεις, η πολλαπλά αποδεκατισμένη εργατική τάξη δεν υφίσταται ως τάξη για τον εαυτό της. Αγεται και φέρεται από τους ποικίλους δημαγωγούς και δεν έχει την πολυτέλεια να επιδιώξει τίποτα παραπάνω από την επιβίωσή της. Τουλάχιστον έμεινε από την Ιστορία της το ξεθωριασμένο, έστω, όνειρο ενός πανανθρώπινου κόσμου με ψωμί και τριαντάφυλλα.