Το τέλος των παλικαρισμών

Η Γαλλία και η Ιταλία αναγκάστηκαν πρόσφατα να τροποποιήσουν τους προϋπολογισμούς τους προκειμένου να ευθυγραμμισθούν με τις υποδείξεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε εφαρμογή της νέας νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης (γνωστής ως two pack). Πρόκειται για τη νομοθεσία που επιβάλλει στις χώρες-μέλη της ευρωζώνης να υποβάλουν τους προϋπολογισμούς τους στην Επιτροπή πριν να εγκριθούν από τα εθνικά Κοινοβούλια, προκειμένου να διαπιστωθεί ότι είναι «συμβιβάσιμοι» με τους κανόνες της δημοσιονομικής σταθερότητας. Η Επιτροπή έχει την εξουσία να ζητήσει από τις χώρες-μέλη να τροποποιήσουν τους προϋπολογισμούς και εάν οι χώρες αρνηθούν να επιβάλει σχετικό πρόστιμο (ισόποσο με 0,02% του ΑΕΠ). Η Γαλλία αρχικώς είχε υιοθετήσει σκληρή θέση διακηρύσσοντας σε υψηλούς τόνους ότι δεν πρόκειται να τροποποιήσει τον προϋπολογισμό της, παρά τις οποιεσδήποτε συστάσεις της Επιτροπής. Τελικά, όμως, τόσο η Γαλλία όσο και η Ιταλία προχώρησαν σε τροποποιήσεις προκειμένου να αποφύγουν την ολική απόρριψη τών προϋπολογισμών και το σχετικό πρόστιμο.

Μπορεί οι τροποποιήσεις οι οποίες έγιναν από Γαλλία και Ιταλία να κρίνονται ως σχετικά περιορισμένες, δείχνουν ωστόσο ότι τα περιθώρια να αγνοήσει χώρα-μέλος το πλαίσιο κανόνων της Ενωσης και ιδιαίτερα της ευρωζώνης είναι ανύπαρκτα. Θεωρητικώς η Γαλλία, ως η δεύτερη ισχυρότερη χώρα της Ενωσης, θα μπορούσε να «τραβήξει την υπόθεση στα άκρα» (καθώς έτσι άφησε αρχικώς να εννοηθεί). Να μην τροποποιήσει τον προϋπολογισμό και ενδεχομένως να μην πληρώσει το πρόστιμο. Τι θα γινόταν τότε; Δύο είναι τα πιθανά σενάρια: η ολική κατάρρευση της νομισματικής ένωσης (ΟΝΕ) αφού εάν μια ισχυρή χώρα όπως η Γαλλία παραβίαζε τόσο βάναυσα τους κανόνες κανένας άλλος δεν θα αισθανόταν υποχρεωμένος να τους σεβασθεί, ή εναλλακτικώς η αποχώρηση της Γαλλίας από την ΟΝΕ, κάτι που μπορεί επίσης να κατέληγε τελικώς στη διάλυση του συστήματος. Αλλά η Γαλλία «συμμορφώθηκε προς τας υποδείξεις» και τούτο υπογραμμίζει ότι η διατήρηση της νομισματικής ένωσης συνιστά πολιτική προτεραιότητα.

Τα παραπάνω υπογραμμίζουν αυτό που θα πρέπει να έχει υπόψη της μια μικρότερη χώρα-μέλος της ευρωζώνης όπως η Ελλάδα. Οτι δηλαδή περιφρόνηση των κανόνων του συστήματος οδηγεί είτε σε διάλυση είτε σε αποχώρηση από τη νομισματική ένωση/ευρώ. Και καθώς η διάλυση της ΟΝΕ δεν (μπορεί να) αποτελεί επιλογή των μικρότερων χωρών-μελών του συστήματος, η αποχώρηση (ή αποβολή) παραμένει η αναπόφευκτη επιλογή, αν και αυτή μπορεί βέβαια να προκαλέσει τριγμούς στο σύστημα. Ολα αυτά σε απλή γλώσσα σημαίνουν ότι όντως το θέμα της εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη (το διαβόητο Grexit) που εθεωρείτο σχεδόν βεβαία το 2012 έχει κλείσει αλλά με μια απαράβατη προϋπόθεση, ότι η χώρα θα σέβεται τους κανόνες του συστήματος όσο αυστηροί κι αν είναι, θα συμπεριφέρεται λίγο - πολύ ως «κανονικό μέλος». Γιατί, σε αντίθετη περίπτωση, το θέμα της εξόδου από το ευρώ θα επανέλθει. Και ενώ το 2012 η ευρωζώνη δεν ήταν θεσμικά και πολιτικά κατάλληλα προετοιμασμένη να αντιμετωπίσει ένα τέτοιο ενδεχόμενο, σήμερα είναι. Βεβαίως η κεντρική πολιτική επιλογή της Ευρώπης παραμένει η αποτροπή εξόδου οποιασδήποτε χώρας. Αλλά κάτω από σαφείς προϋποθέσεις. Και αυτό ας το έχουμε υπόψη.