Το σκηνικό για τη μετάλλαξη της Χρυσής Αυγής έχει στηθεί
Γιώργος Καμίνης, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2021-10-07
Θα ήταν κάποιος αφελής αν πίστευε, ότι με την καταδίκη της Χρυσής Αυγής ως εγκληματικής οργάνωσης έχουμε οριστικά ξεμπερδέψει με το φαινόμενο του νεοφασισμού στην Ελλάδα. Η ημέρα που ανακοινώθηκε η απόφαση του δικαστηρίου ήταν υπέροχη, ιστορική, άξια να μνημονεύεται ως μία συλλογική νίκη της συγκροτημένης Πολιτείας απέναντι στον νεοφασισμό. Οσοι όμως είχαν συγκρουστεί από την πρώτη στιγμή με τις πρακτικές της οργάνωσης και υπήρξαν μάρτυρες της δράσης της, γνωρίζουν ότι τα αίτια που επέτρεψαν στη Χρυσή Αυγή να θεριέψει σε τέτοιο επικίνδυνο βαθμό παραμένουν.
Η προηγούμενη δεκαετία, και κυρίως οι κρίσεις που τη σημάδεψαν, διαμόρφωσαν εύφορο έδαφος για την εντυπωσιακή ανάπτυξη της νεοφασιστικής οργάνωσης. Η Ελλάδα είχε πάντοτε μια δύσκολη σχέση με τη βαριά ιστορία της, σχέση που στη λανθάνουσα μορφή της υποδαυλίζει μία ακραία μορφή εθνικισμού και φυλετισμού. Παράλληλα, η σταδιακή απαξίωση του πολιτικού συστήματος κατά την ύστερη μεταπολίτευση, είχε οδηγήσει πολλούς ανθρώπους να αισθάνονται «ξεχασμένοι», ότι «το σύστημα» τους στερούσε κάθε προοπτική στη ζωή.
Σε αυτή, λοιπόν, την κοινωνική πραγματικότητα, οι δύο κρίσεις της προηγούμενης δεκαετίας - οικονομική και μεταναστευτική/προσφυγική - δημιούργησαν την «τέλεια καταιγίδα», μέσα στην οποία η Χρυσή Αυγή κινήθηκε με αξιοζήλευτη ταχύτητα και μεθοδικότητα αλλάζοντας τη στρατηγική της. Συγκέντρωσε όλες τις δυνάμεις της στις ευπαθείς γειτονιές της Αθήνας. Η αύξηση των ποσοστών της στην Αθήνα υπήρξε εντυπωσιακή. Στις βουλευτικές εκλογές του Οκτωβρίου 2009 μετά βίας απέσπασε 0,29% των ψήφων σε εθνικό επίπεδο. Το υψηλότερο ποσοστό της το είχε πετύχει τότε στην Αʼ Αθήνας με 0,51%. Και όμως, μόλις έναν χρόνο αργότερα, στις δημοτικές εκλογές του Νοεμβρίου 2010 η Χρυσή Αυγή δεκαπλασίασε τις δυνάμεις της στην πρωτεύουσα· εκτοξεύτηκε στο 5,29% και εκπροσωπήθηκε για πρώτη φορά σε δημοτικό συμβούλιο εκλέγοντας τον αρχηγό της Νίκο Μιχαλολιάκο. Με όπλα την ωμή βία, τον εκφοβισμό και τις ρατσιστικές «αγαθοεργίες μόνο για Ελληνες», κατάφερε να προσελκύσει μία κρίσιμη μάζα υποστηρικτών προκειμένου να αναδείξει το δικό της στρεβλό υπόδειγμα ισχύος.
Θυμάμαι ακόμη την τιτάνια προσπάθεια που χρειάστηκε να καταβάλει τα έτη 2011-2019 ο Δήμος Αθηναίων στον Αγιο Παντελεήμονα και τις γειτονικές συνοικίες, κατευθύνοντας, με σαφή πολιτική στόχευση, ευρωπαϊκούς πόρους για έργα αναπλάσεων και κοινωνικής πρόνοιας στην ευρύτερη περιοχή Αχαρνών, Πατησίων και Κυψέλης. Η αναμόρφωση της Πλατείας Αγίου Γεωργίου στην Κυψέλη και της Δημοτικής Αγοράς στη Φωκίωνος Νέγρη, το Ψηφιακό Μουσείο στην Ακαδημία Πλάτωνος, ο Κόμβος Αλληλοβοήθειας στον Σταθμό Λαρίσης είναι εμβληματικά έργα εκείνης της εποχής.
Τι κατορθώσαμε μέχρι σήμερα; Κάτι διόλου ευκαταφρόνητο: Τα ηγετικά στελέχη της Χρυσής Αυγής βρίσκονται πια στη φυλακή και η ίδια η νεοφασιστική οργάνωση έχει πλέον χαρακτηριστεί επίσημα από την Πολιτεία ως εγκληματική. Την ίδια στιγμή όμως η πανδημία έχει επαναφέρει στο προσκήνιο τόσο την οικονομική αβεβαιότητα της προηγούμενης δεκαετίας όσο και την έξαρση ενός νέου ανορθολογισμού και αντισυστημισμού, που αυτή τη φορά έχει ως συγκυριακό επίκεντρο τα μέτρα προστασίας του πληθυσμού και τον εμβολιασμό και ως απώτερο στόχο την αναβίωση του νεοφασιστικού πολιτικού ρεύματος. Οι απειλές βίας που εκτοξεύουν, απροκάλυπτα πλέον, οι αντιεμβολιαστές υποδηλώνουν ότι αρχίζει να χάσκει ένα νέο ρήγμα πολιτικής εκπροσώπησης στη Δημοκρατία μας. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, μεγάλο μέρος της κοινωνίας αποκόπτεται ακόμη περισσότερο από το κέντρο βάρους του πολιτικού συστήματος, ριζοσπαστικοποιείται και φλερτάρει διαρκώς με τη βία.
Τα πρόσφατα γεγονότα της Σταυρούπολης προαναγγέλλουν έναν νέο κύκλο στρατολόγησης από τις παραφυάδες της Χρυσής Αυγής. Την ίδια στιγμή η οικονομική πολιτική της κυβέρνησης διευρύνει τις κοινωνικές ανισότητες και αρνείται πεισματικά να εκπονήσει μια, υποτυπώδη έστω, στρατηγική ένταξης μεταναστών και προσφύγων, κενό που εκμεταλλεύονται καιροσκόποι πολιτευτές της Νέας Δημοκρατίας με αντιμεταναστευτική και μισαλλόδοξη ρητορική. Το σκηνικό για τη μετάλλαξη της Χρυσής Αυγής είναι έτοιμο.
Η ιστορία, λοιπόν, επαναλαμβάνεται και δυστυχώς δεν είναι φάρσα. Ας ελπίσουμε πως ο πόλεμος της προηγούμενης δεκαετίας εναντίον της Χρυσής Αυγής έχει κάνει την κοινωνία μας σοφότερη.
Η προηγούμενη δεκαετία, και κυρίως οι κρίσεις που τη σημάδεψαν, διαμόρφωσαν εύφορο έδαφος για την εντυπωσιακή ανάπτυξη της νεοφασιστικής οργάνωσης. Η Ελλάδα είχε πάντοτε μια δύσκολη σχέση με τη βαριά ιστορία της, σχέση που στη λανθάνουσα μορφή της υποδαυλίζει μία ακραία μορφή εθνικισμού και φυλετισμού. Παράλληλα, η σταδιακή απαξίωση του πολιτικού συστήματος κατά την ύστερη μεταπολίτευση, είχε οδηγήσει πολλούς ανθρώπους να αισθάνονται «ξεχασμένοι», ότι «το σύστημα» τους στερούσε κάθε προοπτική στη ζωή.
Σε αυτή, λοιπόν, την κοινωνική πραγματικότητα, οι δύο κρίσεις της προηγούμενης δεκαετίας - οικονομική και μεταναστευτική/προσφυγική - δημιούργησαν την «τέλεια καταιγίδα», μέσα στην οποία η Χρυσή Αυγή κινήθηκε με αξιοζήλευτη ταχύτητα και μεθοδικότητα αλλάζοντας τη στρατηγική της. Συγκέντρωσε όλες τις δυνάμεις της στις ευπαθείς γειτονιές της Αθήνας. Η αύξηση των ποσοστών της στην Αθήνα υπήρξε εντυπωσιακή. Στις βουλευτικές εκλογές του Οκτωβρίου 2009 μετά βίας απέσπασε 0,29% των ψήφων σε εθνικό επίπεδο. Το υψηλότερο ποσοστό της το είχε πετύχει τότε στην Αʼ Αθήνας με 0,51%. Και όμως, μόλις έναν χρόνο αργότερα, στις δημοτικές εκλογές του Νοεμβρίου 2010 η Χρυσή Αυγή δεκαπλασίασε τις δυνάμεις της στην πρωτεύουσα· εκτοξεύτηκε στο 5,29% και εκπροσωπήθηκε για πρώτη φορά σε δημοτικό συμβούλιο εκλέγοντας τον αρχηγό της Νίκο Μιχαλολιάκο. Με όπλα την ωμή βία, τον εκφοβισμό και τις ρατσιστικές «αγαθοεργίες μόνο για Ελληνες», κατάφερε να προσελκύσει μία κρίσιμη μάζα υποστηρικτών προκειμένου να αναδείξει το δικό της στρεβλό υπόδειγμα ισχύος.
Θυμάμαι ακόμη την τιτάνια προσπάθεια που χρειάστηκε να καταβάλει τα έτη 2011-2019 ο Δήμος Αθηναίων στον Αγιο Παντελεήμονα και τις γειτονικές συνοικίες, κατευθύνοντας, με σαφή πολιτική στόχευση, ευρωπαϊκούς πόρους για έργα αναπλάσεων και κοινωνικής πρόνοιας στην ευρύτερη περιοχή Αχαρνών, Πατησίων και Κυψέλης. Η αναμόρφωση της Πλατείας Αγίου Γεωργίου στην Κυψέλη και της Δημοτικής Αγοράς στη Φωκίωνος Νέγρη, το Ψηφιακό Μουσείο στην Ακαδημία Πλάτωνος, ο Κόμβος Αλληλοβοήθειας στον Σταθμό Λαρίσης είναι εμβληματικά έργα εκείνης της εποχής.
Τι κατορθώσαμε μέχρι σήμερα; Κάτι διόλου ευκαταφρόνητο: Τα ηγετικά στελέχη της Χρυσής Αυγής βρίσκονται πια στη φυλακή και η ίδια η νεοφασιστική οργάνωση έχει πλέον χαρακτηριστεί επίσημα από την Πολιτεία ως εγκληματική. Την ίδια στιγμή όμως η πανδημία έχει επαναφέρει στο προσκήνιο τόσο την οικονομική αβεβαιότητα της προηγούμενης δεκαετίας όσο και την έξαρση ενός νέου ανορθολογισμού και αντισυστημισμού, που αυτή τη φορά έχει ως συγκυριακό επίκεντρο τα μέτρα προστασίας του πληθυσμού και τον εμβολιασμό και ως απώτερο στόχο την αναβίωση του νεοφασιστικού πολιτικού ρεύματος. Οι απειλές βίας που εκτοξεύουν, απροκάλυπτα πλέον, οι αντιεμβολιαστές υποδηλώνουν ότι αρχίζει να χάσκει ένα νέο ρήγμα πολιτικής εκπροσώπησης στη Δημοκρατία μας. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, μεγάλο μέρος της κοινωνίας αποκόπτεται ακόμη περισσότερο από το κέντρο βάρους του πολιτικού συστήματος, ριζοσπαστικοποιείται και φλερτάρει διαρκώς με τη βία.
Τα πρόσφατα γεγονότα της Σταυρούπολης προαναγγέλλουν έναν νέο κύκλο στρατολόγησης από τις παραφυάδες της Χρυσής Αυγής. Την ίδια στιγμή η οικονομική πολιτική της κυβέρνησης διευρύνει τις κοινωνικές ανισότητες και αρνείται πεισματικά να εκπονήσει μια, υποτυπώδη έστω, στρατηγική ένταξης μεταναστών και προσφύγων, κενό που εκμεταλλεύονται καιροσκόποι πολιτευτές της Νέας Δημοκρατίας με αντιμεταναστευτική και μισαλλόδοξη ρητορική. Το σκηνικό για τη μετάλλαξη της Χρυσής Αυγής είναι έτοιμο.
Η ιστορία, λοιπόν, επαναλαμβάνεται και δυστυχώς δεν είναι φάρσα. Ας ελπίσουμε πως ο πόλεμος της προηγούμενης δεκαετίας εναντίον της Χρυσής Αυγής έχει κάνει την κοινωνία μας σοφότερη.
