Είναι η συγκυρία, ανόητε!
Γιώργος Γιαννουλόπουλος, Η Εφημερίδα των Συντακτών, Δημοσιευμένο: 2023-06-10
Στην πολιτική ποτέ δεν ξέρεις τι θα σου ξημερώσει. Κατά κανόνα όμως, το απροσδόκητο αποδεικνύεται βραχύβιο επειδή μπορεί να μονοπωλήσει για λίγο την προσοχή μας, όπως έγινε με τα Τέμπη· τελικά αυτό που καθορίζει τη στάση μας, δηλαδή την ψήφο μας, είναι μια γενικότερη προδιάθεση, η οποία λειτουργεί σαν τα γυαλιά, τα οποία δεν τα βλέπουμε, αλλά τα χρησιμοποιούμε για να δούμε και να αξιολογήσουμε τα πράγματα.
Κι αυτό σημαίνει ότι τις εκλογές τις κερδίζει το κόμμα που θα ευθυγραμμίσει την πολιτική του με τις ενσυνείδητες ή και υποσυνείδητες προσδοκίες των ψηφοφόρων.
Τα όσα περάσαμε τα τελευταία χρόνια αποτελούν κλασικό παράδειγμα. Οταν το έδαφος έφυγε κάτω από τα πόδια μας, η άμεση αντίδραση ήταν πώς θα απαλλαγούμε από το κακό που μας βρήκε.
Φυσικά ακούστηκαν κάποιες φωνές για τις αιτίες της κρίσης, αλλά το αίτημα ήταν να σταματήσει ο πόνος. Αυτό υποσχέθηκε να κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ συνδυάζοντας τις εξής δύο κινήσεις: Η πρώτη, και σαφώς πιο ουσιαστική, να αποτινάξει τα δεσμά της τρόικας που η αλαζονική και τιμωρητική στάση της δεν έκανε διακρίσεις ανάμεσα σε δεξιούς και αριστερούς. Και η δεύτερη, να οδηγήσει ως άλλος Μωυσής τον λαό στη Γη της Επαγγελίας, όπου για πρώτη φορά θα κυβερνούσε η Αριστερά.
Οχι τυχαία λοιπόν, την επαύριο της εκλογικής νίκης η πρώτη πράξη του Αλέξη Τσίπρα ήταν να καταθέσει στεφάνι στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Τα μνημόνια όμως δεν σκίστηκαν το μεσημέρι εκείνης της σημαδιακής μέρας. Αντίθετα, όπως διαπιστώσαμε εκ των υστέρων, άρχισε το ξήλωμα του πουλόβερ που εξακολουθεί να μικραίνει.
Το τι επακολούθησε όλοι το γνωρίζουμε, και κυρίως όλοι γνωρίζουμε τις δύο εκ διαμέτρου αντίθετες αναγνώσεις του από τη Νέα Δημοκρατία και τον ΣΥΡΙΖΑ. Πώς τις αξιολογούμε; Ας αρχίσουμε με μια παραδοχή που το προσόν της είναι ότι την απορρίπτουν αμφότεροι οι μονομάχοι: ότι η Νέα Δημοκρατία δεν είναι τόσο κακή όσο την παρουσιάζει ο ΣΥΡΙΖΑ κι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι τόσο κακός όσο τον παρουσιάζει η Νέα Δημοκρατία. Τούτου δεδομένου, πώς εξηγείται η πελώρια διαφορά των είκοσι μονάδων;
Νομίζω ότι η απάντηση έχει να κάνει με το ποιον ευνόησε η συγκυρία. Η οποία όμως μετά το ’15 άλλαξε επειδή άλλαξαν οι προσδοκίες των ψηφοφόρων. Εννοώ ότι ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε τις εκλογές επειδή υποσχέθηκε ότι θα έλυνε το άμεσο πρόβλημα. Φυσικά το τίμημα ήταν το τρίτο και φαρμακερό μνημόνιο, αλλά σταδιακά, για να μην πω ανεπαίσθητα, η κατάσταση άρχισε να βελτιώνεται, υπό την έννοια ότι δεν χειροτέρευε.
Σήμερα, 13 ολόκληρα χρόνια μετά το Καστελόριζο, και επιπλέον, ας μην το ξεχνάμε, με την κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω Covid-19 να κλείνει τον κύκλο της, η βελτίωση είναι ορατή διά γυμνού οφθαλμού. Προσοχή όμως. Δεν ισχυρίζομαι ότι η Νέα Δημοκρατία κυβερνάει με τον σταυρό στο χέρι ή ότι οι υποκλοπές δεν στοιχειοθετούν σκάνδαλο καραμπινάτο, ούτε ότι ο δρόμος μπροστά μας είναι στρωμένος με ροδοπέταλα.
Απλώς διανύουμε μια περίοδο βαθμιαίας ανασυγκρότησης με νωπή τη μνήμη της καταστροφής που κόντεψε να μας στείλει στη μαύρη κόλαση. Κι αυτό οι άνθρωποι όχι μόνο το ζουν, αλλά κυρίως θέλουν να το πιστέψουν. Αισιοδοξία μεν, αλλά ταυτόχρονα ανασφάλεια μήπως γίνει ξανά καμιά στραβή.
Εδώ ακριβώς ανακύπτει εκ των πραγμάτων το εξής πρόβλημα για τον ΣΥΡΙΖΑ: ως αντιπολίτευση οφείλει να φιλοτεχνήσει τη χειρότερη δυνατή εικόνα της κατάστασης, για να αντικρούσει την καλύτερη δυνατή εικόνα που προωθεί η κυβέρνηση. Θέλω όμως να επισημάνω ότι ο ρόλος της αντιπολίτευσης σε μια χώρα που βγαίνει από την εντατική είναι εξ ορισμού πολύ δύσκολος. Χρειάζεται φαντασία, λεπτές διακρίσεις, προσεκτικές κινήσεις.
Δυστυχώς, πρόκειται για δεξιότητες οι οποίες δεν ευδοκιμούν στο θερμοκήπιο της Κουμουνδούρου. Κάθε άλλο. Εκεί οι φωνές είναι στεντόρειες, τα επίθετα μονίμως στον υπερθετικό βαθμό και οι λέξεις πολεμιστήρια σαλπίσματα. Και τα πράγματα δυσκολεύουν περισσότερο επειδή ο ΣΥΡΙΖΑ, βλέποντας ότι ο κόσμος δεν ανταποκρίνεται στο κάλεσμά του, ανεβάζει τους τόνους διευρύνοντας έτσι το χάσμα ανάμεσα στην καταστροφολογία κι αυτό που οι ψηφοφόροι ζουν ή έστω θέλουν να ακούσουν ως επιβεβαίωση μιας ελπίδας επιτέλους.
Το μήνυμα του ΣΥΡΙΖΑ όμως παραμένει ότι οι Ελληνες βρίσκονται ξανά στο χείλος της αβύσσου. Αλλά για τους πολλούς το ζητούμενο είναι μια κανονική ζωή κι όχι άλλη μια έφοδος στον ουρανό, όταν όλοι θυμόμαστε τι συνέβη με την προηγούμενη. Αυτή είναι η σημερινή συγκυρία. Το μέγα σφάλμα του ΣΥΡΙΖΑ και του Τσίπρα ήταν ότι η Ιστορία δεν επαναλαμβάνεται, κι όποιος δεν το καταλαβαίνει θα την επαναλάβει ως φάρσα. Ετσι εξηγείται η διαφορά των είκοσι μονάδων.