Το μεγάλο λάθος: Η μουσουλμανική μειονότητα ως προεκλογικό εργαλείο
Μαριλένα Κοππά, KReport, Δημοσιευμένο: 2023-06-16
Με τον όρο «μειονότητα» εννοούμε μια ομάδα του πληθυσμού με διαφορετική από την πλειονότητα εθνότητα, θρησκεία ή/και γλώσσα. Η Ελλάδα έχει εδώ και χρόνια επιλέξει μια στενή ερμηνεία: Αναγνωρίζει ως μειονότητα αυτή που ορίζεται ως τέτοια μόνο από διεθνείς συνθήκες. Άρα αναγνωρίζει την εξής μια, τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης που προβλέπεται από τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923. Αυτή η μειονότητα απαρτίζεται από τους Πομάκους, τους Ρομά και τους Τουρκικής καταγωγής ή όπως αναφέρεται από το 1991, τους «τουρκογενείς».
Για πολλά χρόνια, η Ελληνική Πολιτεία ακολούθησε μια πολιτική αποκλεισμού και απομόνωσης της μειονότητας που αφενός την ενοποίησε πίσω από την πιο πολυπληθή και ενεργή συνιστώσα της, την τουρκική, ενώ παράλληλα επέτρεψε στο τουρκικό προξενείο στην περιοχή να διαδραματίζει κεντρικό ρόλο. Έτσι, όσο το ελληνικό κράτος αντιμετώπιζε τα μέλη της μειονότητας ως πολίτες β’ κατηγορίας, η γειτονική χώρα εμφανιζόταν ως αυτεπάγγελτος προστάτης.
Η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν το 1995 ο τότε υπουργός Άμυνας Γ. Αρσένης κατήργησε τις μπάρες στην ορεινή Θράκη, βάζοντας τέλος στις «επιτηρούμενες ζώνες» μέσα στην ελληνική επικράτεια που υπήρχαν από την εποχή του Μεταξά. Σημαντικός υπήρξε ο νόμος του Γ. Παπανδρέου, υπουργού Παιδείας, όπου ορίστηκε ποσόστωση 5 τοις χιλίοις για εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο για τα παιδιά της μειονότητας. Πλέον, τα παιδιά αυτά δεν ήταν υποχρεωμένα να στραφούν προς την Τουρκία αλλά μπορούσαν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στα ελληνικά Πανεπιστήμια.
Σταδιακά, όσο το ελληνικό κράτος προωθούσε μέτρα για ισονομία και ισοπολιτεία, τόσο μειωνόταν η δυνατότητα επιρροής του τουρκικού προξενείου.
Η θλιβερή συζήτηση των προηγούμενων ημερών πήγε τα πράγματα χρόνια πίσω. Αρχικά, με την επίθεση στους υποψήφιους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ και την πρόταση απόσυρσής τους από τη λίστα, η ΝΔ πρότεινε να στερηθούν την ψήφο τους 15.000 Έλληνες μειονοτικοί πολίτες, καλλιεργώντας ένα διχαστικό κλίμα στην τοπική κοινωνία.
Η συνέχεια είναι γνωστή. Η κα Μπακογιάννη χειροτέρεψε περαιτέρω αυτή την εικόνα, λέγοντας «αν δεν ψηφιστεί η ΝΔ, τα πράγματα θα είναι δύσκολα», θυμίζοντας πολιτευτές της δεκαετίας του 1950. Τέλος, ο κ. Σκέρτσος δήλωσε ότι «αν θέλουν να έχουν τα αυτονόητα δικαιώματα που έχουν οι Έλληνες πολίτες, θα πρέπει να στηρίξουν βουλευτές οι οποίοι υποστηρίζουν την ελληνική εθνική πολιτική», αποκαλώντας παράλληλα τον ΣΥΡΙΖΑ «εθνική εξαίρεση». Πρόκειται για μια αδιανόητη δήλωση ότι τα δικαιώματα των πολιτών της Θράκης είναι «υπό αίρεση», διαχωρίζοντας τους Έλληνες πολίτες, μέλη της μειονότητας, από τον υπόλοιπο κορμό των Ελλήνων πολιτών και υπονοώντας ότι στις εκλογές έκαναν μια αντεθνική επιλογή.
Αυτή η συζήτηση εμπλέκει το ευαίσθητο ζήτημα της μειονότητας στον προεκλογικό αγώνα, καθιστώντας την «προεκλογικό εργαλείο». Αν υπήρχαν στοιχεία από τον Μάιο, ας είχε η Κυβέρνηση προχωρήσει σε διάβημα, όπως ορίζει η διπλωματική πρακτική. Αντ’ αυτού, επέλεξε τον χρόνο μεταξύ των δυο εκλογικών αναμετρήσεων για να ανακινήσει το θέμα. Η ΝΔ έφτασε εξάλλου να απαιτεί από υποψήφιους βουλευτές «δηλώσεις εθνικοφροσύνης», γυρνώντας μας πίσω στις πιο μαύρες σελίδες της ιστορίας.
Θέλω να είμαι σαφής: Είναι μέγα λάθος και εξαιρετικά επικίνδυνο να χρησιμοποιείται η μειονότητα ως μέσο για να κερδηθούν οι εκλογές. Είναι μια ολισθηρή ατραπός που χωρίζει τους Έλληνες πολίτες σε «εθνικόφρονες» και «εθνοπροδότες», δυναμιτίζοντας την ειρηνική συνύπαρξη στην Θράκη ενώ διχάζει με ανυπολόγιστο κόστος την κοινωνία. Το ευαίσθητο ζήτημα της μειονότητας αλλά και κάθε εθνικό ζήτημα δεν μπορεί να τυγχάνουν κομματικής εκμετάλλευσης με τον τρόπο που παρακολουθούμε αυτές τις μέρες. Είναι δείγμα ανευθυνότητας και καιροσκοπισμού από αυτούς που επιθυμούν να εμφανίζονται ως η υπεύθυνη δύναμη. Επιπλέον είναι και εθνικά επιζήμιο, δεδομένου ότι τους ωθούμε εμείς οι ίδιοι στην αγκαλιά της Τουρκίας.
Αλλά υπάρχει και κάτι ακόμη. Είναι θλιβερό ότι στην πρώτη συνάντηση του προέδρου Ερντογάν με τον νέο Έλληνα πρωθυπουργό, το πρώτο που θα συζητηθεί θα είναι ένα εσωτερικό θέμα που αφορά Έλληνες πολίτες: Το ζήτημα της Θράκης.
Η άγονη αντιπαράθεση δεν έχει ως θύμα μόνο τη μειονότητα. Αλλά διαιρεί ξανά την ελληνική κοινωνία την ώρα που, περισσότερο από ποτέ, η συναίνεση στα μεγάλα εθνικά θέματα είναι αναγκαία.
Η Μαριλένα Κοππά είναι Καθηγήτρια Συγκριτικής Πολιτικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο