’AfPak’ ή το δύσκολο κι αιματηρό παζλ για τις ΗΠΑ...
Ελένη Τσερεζόλε, Κυριακάτικη Αυγή, Δημοσιευμένο: 2009-11-01
Αφγανιστάν και Πακιστάν βρίσκονται σε πλήρη, πολεμικό αναβρασμό με τις επιθέσεις των Πακιστανών Ταλιμπάν να "υποδέχονται" την Τρίτη τη Χίλαρι Κλίντον... Και τούτο ενώ το πρώτο πορεύεται (εν μέσω επιθέσεων και απειλών των Ταλιμπάν) προς τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στις 7 Νοεμβρίου - μια επιλογή που "επιβλήθηκε" κατά κάποιο τρόπο στον απερχόμενο πρόεδρο κι εκ νέου υποψήφιο Χαμίντ Καρζάι. Χρειάστηκε το ταξίδι αστραπή του Τζον Κέρι, προέδρου της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της αμερικανικής Βουλής, προκειμένου να πειστεί ο Καρζάι να αποδεχθεί τη διεξαγωγή δεύτερου γύρου ενώ αρχικά είχε δηλώσει νικητής με... 55%.
Οι πολλές και τεκμηριωμένες από τους διεθνείς παρατηρητές περιπτώσεις νοθείας και παρατυπιών έπεισαν και την Ουάσινγκτον να ρίξει το βάρος της στη διεξαγωγή δεύτερου γύρου μεταξύ των Καρζάι και Αμπντουλάχ Αμπντουλάχ. Δεν πάει άλλωστε πολύς καιρός που οι ΗΠΑ έχουν αντιληφθεί ότι ο Καρζάι δεν είναι μέρος της λύσης αλλά του προβλήματος στην πολύπαθη και πολυσύνθετη (και λόγω της πολυ-εθνοτικής της σύνθεσης) χώρας. Κατά πόσο το γεγονός αυτό θα βαρύνει στην τελική απόφαση του Μπάρακ Ομπάμα να στείλει τις επιπλέον στρατιωτικές δυνάμεις που ζητά το στρατιωτικό επιτελείο, για το Αφγανιστάν; Άγνωστο.
Το σίγουρο ήταν ωστόσο ότι έπρεπε να ταξιδέψει ο ίδιος Κέρι, που διατηρεί καλές σχέσεις με τον Καρζάι, προκειμένου να διαπραγματευτεί τη διεξαγωγή δεύτερου γύρου εκλογών, ενώ κανονικά το θέμα θα έπρεπε να το είχε χειριστεί ο ειδικός απεσταλμένος του Αμερικανού προέδρου στην περιοχή AfPak (όπως είναι η ονομασία), ο Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ. Ωστόσο οι σχέσεις Χόλμπρουκ και Αφγανού προέδρου είναι χείριστες... Και μακάρι το πρόβλημα να περιοριζόταν στις διαπροσωπικές σχέσεις των δύο ανδρών: αυτό είναι βαθύτερο και δομικό, με την έννοια ότι σχετίζεται με τον τρόπο που, ειδικά από το 2006 κι ύστερα, κυβερνά ο Καρζάι.
Ενώ δηλαδή αρχικά είχε συγκροτήσει γύρω του έναν πυρήνα "τεχνοκρατών" (μεταναστών που είχαν επιστρέψει από το εξωτερικό όπως ο ανθρωπολόγος Ασράφ Γκάνι που διετέλεσε υπουργός Οικονομικών), είχε συμμαχήσει με τη βόρειο Συμμαχία του μακαρίτη (δολοφονήθηκε δύο ημέρες πριν από την 11η Σεπτεμβρίου) Μασούντ, ενώ είχε βγάλει από την αφάνεια και στελέχη του παλιού κομμουνιστικού καθεστώτος, τα οποία χρησιμοποίησε λόγω της εμπειρίας τους στη διοίκηση. Ωστόσο, εδώ και τρία χρόνια έχει κάνει μεγάλη στροφή και, προκειμένου να διατηρηθεί ο ίδιος στην εξουσία έφθασε να συμμαχήσει με τοπικούς πολέμαρχους που διακρίνονται για τις καλές τους σχέσεις με τους...
Ταλιμπάν και που πολλοί έχουν κατηγορηθεί για σοβαρά εγκλήματα στο παρελθόν... Βάση αυτού του νέου συστήματος που έχει επιβάλλει ο Καρζάι βρίσκεται η "βαφαντάρ", δηλαδή η "πίστη", η "αφοσίωση" των ατόμων στο πρόσωπό του - πρόκειται πλέον για το μοναδικό κριτήριο ανάδειξης στην εξουσία στην Καμπούλ. Αιτία της στροφής αυτής ήσαν τα γεγονότα του Μαΐου του 2006, όταν Αμερικανοί προκαλούν πολύνεκρο τροχαίο στην πρωτεύουσα, πυροδοτώντας σοβαρές αντιδράσεις του πληθυσμού που διαδηλώνει έντονα.
Το θέαμα αυτό θα κάνει τον Καρζάι να αλλάξει ρότα, θεωρώντας ότι η βάση στήριξής του είναι πολύ περιορισμένη: ξεκινά έτσι η "παστουνοποίηση" του κρατικού μηχανισμού. Μεγάλη κερδισμένη από τη στροφή αυτή η φονταμενταλιστική οργάνωση Χεζμπ ε Ισλάμι, που μετά από τον ιερό πόλεμο (τον τζιχάντ) κατά των Σοβιετικών, στράφηκε κατά των υπέρμαχων του διοικητή Μασούντ την περίοδο του εμφυλίου πολέμου, το 1992 - 1996. Ο Καρζάι διορίζει πλέον υπουργούς και κυβερνήτες από τις τάξεις της. Λεπτομέρεια: σε πολλές περιοχές η Χεζμπ ελ Ισλάμι μάχεται στο πλευρό των... Ταλιμπάν. Ο Αφγανός πρόεδρος δεν δείχνει να προβληματίζεται ιδιαίτερα από το γεγονός, σε αντίθεση βέβαια με τους δυτικούς...
Πράκτορας της CIA αδελφός του Καρζάι...
Ωστόσο αυτός ο τρόπος διακυβέρνησης δεν είναι ο μόνος πονοκέφαλος των δυτικών γενικά, και της Ουάσινγκτον ειδικότερα. Οι δραστηριότητες συνολικά των αδελφών Καρζάι συνιστούν στίγμα για τον Αφγανό πρόεδρο, που είναι πολύ πιθανόν να επανεκλεγεί στις 7 Νοεμβρίου. Οι Αχμέντ Ουάλι, Μαχμούντ, Καγιούμ, είχαν μεταναστεύσει στις ΗΠΑ μετά από τη σοβιετική εισβολή στα τέλη του 1979, ενώ ο Χαμίντ (ο νυν πρόεδρος) είχε πάει στην Ινδία, πριν ενταχθεί στην αντίσταση, στην πόλη Πεσαβάρ, στο Πακιστάν. Τα αδέλφια του επέστρεψαν στη χώρα το 2002 κι έκαναν μεγάλη περιουσία...
Ο πιο αμφιλεγόμενος πάντως είναι ο Αχμέντ Ουάλι, ο οποίος, σύμφωνα με τους Νιού Γιόρκ Τάιμς, εμπλέκεται σε λαθρεμπόριο αφγανικού οπίου, έχει λάβει χρήματα από τη CIA τα τελευταία οκτώ χρόνια για διάφορες "υπηρεσίες", κυρίως για τη στρατολόγηση μιας παραστρατιωτικής οργάνωσης στο Κανταχάρ, της Kandhahar Strike Force, που είναι υπό τις εντολές της αμερικανικής υπηρεσίας πληροφοριών, στον αγώνα κατά των εξεγερμένων Ταλιμπάν.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, η επίθεση, την Τετάρτη, 28 Οκτωβρίου, στο κέντρο της Καμπούλ - η πρώτη τόσο αιματηρή σε βάρος ξένων αμάχων - δείχνει τη μεγάλη πρόοδο των Ταλιμπάν, οι οποίοι έχουν φθάσει πλέον μέχρι του σημείου να κτυπούν στην πρωτεύουσα, που, υποτίθεται ότι είναι η καλύτερα φυλασσόμενη περιοχή της χώρας... Νεκροί έξι αξιωματούχοι του ΟΗΕ, δεκάδες τραυματίες από την επίθεση που έλαβε χώρα σε κεντρικότατο ξενοδοχείο της Καμπούλ. "Πρόκειται για σημαντικό γεγονός, αυτό θα αλλάξει σε μεγάλο βαθμό τη στάση της διεθνούς κοινότητας στην Καμπούλ", δήλωνε λίγες μόλις ώρες μετά από την επίθεση υπάλληλος του ΟΗΕ.
Την επίθεση διεκδίκησε κανονικά ο εκπρόσωπος των Ταλιμπάν, Ζαμπιχουλάχ Μουζαχέντ, ο οποίος μάλιστα προειδοποίησε ότι πρόκειται για το "πρώτο βήμα" μιας εκστρατείας με στόχο τη διατάραξη του δεύτερου γύρου των εκλογών μεταξύ Καρζάι και Αμπντουλάχ Αμπντουλάχ. Την ίδια ημέρα της φονικής επίθεσης στην κεντρική συνοικία, Σαρ ε Νόου, δύο ρουκέτες έπλητταν το πολυτελές ξενοδοχείο Σερένα αλλά δεν εξερράγησαν καθώς προσγειώθηκαν στον κήπο του ξενοδοχείου. Η διπλή αυτή επίθεση εντάσσεται λοιπόν στη γενικότερη επιδείνωση της κατάστασης στο Αφγανιστάν - μια επιδείνωση που βρίσκεται σε απόλυτη συνάρτηση με την κατάσταση στο Πακιστάν. Εκεί οι επιχειρήσεις του πακιστανικού στρατού στον επαρχία του Ουαζαριστάν έχουν προκαλέσει την αντίδραση των τοπικών Ταλιμπάν, που έχουν μεταφέρει τον πόλεμο στις πόλεις (Ισλαμαμπάντ, Λαχώρη, Πεσαβάρ) με πολύνεκρες τρομοκρατικές επιθέσεις κατά αμάχων...
Η πρακτική δε του πακιστανικού στρατού να επιλέγει μεταξύ "καλών" και "κακών" Ταλιμπάν στο όνομα της "αποτελεσματικότητας", προκαλεί μεγαλύτερη σύγχυση ενώ διευκολύνει τα εξτρεμιστικά στοιχεία που έχουν διασυνδέσεις και με την Αλ Κάιντα. Ενδεικτική ήταν κι αντίδραση της Χίλαρι Κλίντον, που εξέφρασε την έκπληξή της που κανείς από την κυβέρνηση του Πακιστάν δεν μπορεί να εντοπίσει τις διασυνδέσεις με την Αλ Κάιντα. Οι νεκροί πολλαπλασιάζονται στο πλαίσιο αυτού του ακήρυκτου πολέμου, ενώ αυξάνονται τα ρεύματα των αμάχων που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους... Και όλα αυτά χωρίς να είναι βέβαιη η έκβαση των επιχειρήσεων κατά των Ταλιμπάν, ενώ κι η Ουάσιγκτον προβληματίζεται για την αποτελεσματικότητα της πακιστανικής προσέγγισης...
Οκτώβριος, ο αιματηρότερος μήνας....
Την Τρίτη, οκτώ Αμερικανοί στρατιώτες έχαναν τη ζωή τους στο νότιο Αφγανιστάν από έκρηξη αυτοσχέδιας βόμβας. Μια ημέρα πριν, 11 στρατιώτες και τρεις πράκτορες της Αμερικανικής Υπηρεσίας Διώξεως των ναρκωτικών σκοτώνονταν κατά την πτώση τριών ελικοπτέρων. Συνολικά τον Οκτώβριο φέτος έχασαν τη ζωή τους 53 στρατιώτες έναντι 51 τον Αύγουστο. Από τις αρχές του 2009, 445 ξένοι στρατιώτες (από τους οποίους 277 Αμερικανοί) έχουν σκοτωθεί στο Αφγανιστάν. Το βράδυ της Πέμπτης ο πρόεδρος Ομπάμα, ερχόμενος σε αντίθεση με την πρακτική Μπους, υποδέχθηκε ο ίδιος στο Ντάλαγουερ, τις σορούς 15 Αμερικανών στρατιωτών που σκοτώθηκαν στη χώρα...
Οι πολλές και τεκμηριωμένες από τους διεθνείς παρατηρητές περιπτώσεις νοθείας και παρατυπιών έπεισαν και την Ουάσινγκτον να ρίξει το βάρος της στη διεξαγωγή δεύτερου γύρου μεταξύ των Καρζάι και Αμπντουλάχ Αμπντουλάχ. Δεν πάει άλλωστε πολύς καιρός που οι ΗΠΑ έχουν αντιληφθεί ότι ο Καρζάι δεν είναι μέρος της λύσης αλλά του προβλήματος στην πολύπαθη και πολυσύνθετη (και λόγω της πολυ-εθνοτικής της σύνθεσης) χώρας. Κατά πόσο το γεγονός αυτό θα βαρύνει στην τελική απόφαση του Μπάρακ Ομπάμα να στείλει τις επιπλέον στρατιωτικές δυνάμεις που ζητά το στρατιωτικό επιτελείο, για το Αφγανιστάν; Άγνωστο.
Το σίγουρο ήταν ωστόσο ότι έπρεπε να ταξιδέψει ο ίδιος Κέρι, που διατηρεί καλές σχέσεις με τον Καρζάι, προκειμένου να διαπραγματευτεί τη διεξαγωγή δεύτερου γύρου εκλογών, ενώ κανονικά το θέμα θα έπρεπε να το είχε χειριστεί ο ειδικός απεσταλμένος του Αμερικανού προέδρου στην περιοχή AfPak (όπως είναι η ονομασία), ο Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ. Ωστόσο οι σχέσεις Χόλμπρουκ και Αφγανού προέδρου είναι χείριστες... Και μακάρι το πρόβλημα να περιοριζόταν στις διαπροσωπικές σχέσεις των δύο ανδρών: αυτό είναι βαθύτερο και δομικό, με την έννοια ότι σχετίζεται με τον τρόπο που, ειδικά από το 2006 κι ύστερα, κυβερνά ο Καρζάι.
Ενώ δηλαδή αρχικά είχε συγκροτήσει γύρω του έναν πυρήνα "τεχνοκρατών" (μεταναστών που είχαν επιστρέψει από το εξωτερικό όπως ο ανθρωπολόγος Ασράφ Γκάνι που διετέλεσε υπουργός Οικονομικών), είχε συμμαχήσει με τη βόρειο Συμμαχία του μακαρίτη (δολοφονήθηκε δύο ημέρες πριν από την 11η Σεπτεμβρίου) Μασούντ, ενώ είχε βγάλει από την αφάνεια και στελέχη του παλιού κομμουνιστικού καθεστώτος, τα οποία χρησιμοποίησε λόγω της εμπειρίας τους στη διοίκηση. Ωστόσο, εδώ και τρία χρόνια έχει κάνει μεγάλη στροφή και, προκειμένου να διατηρηθεί ο ίδιος στην εξουσία έφθασε να συμμαχήσει με τοπικούς πολέμαρχους που διακρίνονται για τις καλές τους σχέσεις με τους...
Ταλιμπάν και που πολλοί έχουν κατηγορηθεί για σοβαρά εγκλήματα στο παρελθόν... Βάση αυτού του νέου συστήματος που έχει επιβάλλει ο Καρζάι βρίσκεται η "βαφαντάρ", δηλαδή η "πίστη", η "αφοσίωση" των ατόμων στο πρόσωπό του - πρόκειται πλέον για το μοναδικό κριτήριο ανάδειξης στην εξουσία στην Καμπούλ. Αιτία της στροφής αυτής ήσαν τα γεγονότα του Μαΐου του 2006, όταν Αμερικανοί προκαλούν πολύνεκρο τροχαίο στην πρωτεύουσα, πυροδοτώντας σοβαρές αντιδράσεις του πληθυσμού που διαδηλώνει έντονα.
Το θέαμα αυτό θα κάνει τον Καρζάι να αλλάξει ρότα, θεωρώντας ότι η βάση στήριξής του είναι πολύ περιορισμένη: ξεκινά έτσι η "παστουνοποίηση" του κρατικού μηχανισμού. Μεγάλη κερδισμένη από τη στροφή αυτή η φονταμενταλιστική οργάνωση Χεζμπ ε Ισλάμι, που μετά από τον ιερό πόλεμο (τον τζιχάντ) κατά των Σοβιετικών, στράφηκε κατά των υπέρμαχων του διοικητή Μασούντ την περίοδο του εμφυλίου πολέμου, το 1992 - 1996. Ο Καρζάι διορίζει πλέον υπουργούς και κυβερνήτες από τις τάξεις της. Λεπτομέρεια: σε πολλές περιοχές η Χεζμπ ελ Ισλάμι μάχεται στο πλευρό των... Ταλιμπάν. Ο Αφγανός πρόεδρος δεν δείχνει να προβληματίζεται ιδιαίτερα από το γεγονός, σε αντίθεση βέβαια με τους δυτικούς...
Πράκτορας της CIA αδελφός του Καρζάι...
Ωστόσο αυτός ο τρόπος διακυβέρνησης δεν είναι ο μόνος πονοκέφαλος των δυτικών γενικά, και της Ουάσινγκτον ειδικότερα. Οι δραστηριότητες συνολικά των αδελφών Καρζάι συνιστούν στίγμα για τον Αφγανό πρόεδρο, που είναι πολύ πιθανόν να επανεκλεγεί στις 7 Νοεμβρίου. Οι Αχμέντ Ουάλι, Μαχμούντ, Καγιούμ, είχαν μεταναστεύσει στις ΗΠΑ μετά από τη σοβιετική εισβολή στα τέλη του 1979, ενώ ο Χαμίντ (ο νυν πρόεδρος) είχε πάει στην Ινδία, πριν ενταχθεί στην αντίσταση, στην πόλη Πεσαβάρ, στο Πακιστάν. Τα αδέλφια του επέστρεψαν στη χώρα το 2002 κι έκαναν μεγάλη περιουσία...
Ο πιο αμφιλεγόμενος πάντως είναι ο Αχμέντ Ουάλι, ο οποίος, σύμφωνα με τους Νιού Γιόρκ Τάιμς, εμπλέκεται σε λαθρεμπόριο αφγανικού οπίου, έχει λάβει χρήματα από τη CIA τα τελευταία οκτώ χρόνια για διάφορες "υπηρεσίες", κυρίως για τη στρατολόγηση μιας παραστρατιωτικής οργάνωσης στο Κανταχάρ, της Kandhahar Strike Force, που είναι υπό τις εντολές της αμερικανικής υπηρεσίας πληροφοριών, στον αγώνα κατά των εξεγερμένων Ταλιμπάν.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, η επίθεση, την Τετάρτη, 28 Οκτωβρίου, στο κέντρο της Καμπούλ - η πρώτη τόσο αιματηρή σε βάρος ξένων αμάχων - δείχνει τη μεγάλη πρόοδο των Ταλιμπάν, οι οποίοι έχουν φθάσει πλέον μέχρι του σημείου να κτυπούν στην πρωτεύουσα, που, υποτίθεται ότι είναι η καλύτερα φυλασσόμενη περιοχή της χώρας... Νεκροί έξι αξιωματούχοι του ΟΗΕ, δεκάδες τραυματίες από την επίθεση που έλαβε χώρα σε κεντρικότατο ξενοδοχείο της Καμπούλ. "Πρόκειται για σημαντικό γεγονός, αυτό θα αλλάξει σε μεγάλο βαθμό τη στάση της διεθνούς κοινότητας στην Καμπούλ", δήλωνε λίγες μόλις ώρες μετά από την επίθεση υπάλληλος του ΟΗΕ.
Την επίθεση διεκδίκησε κανονικά ο εκπρόσωπος των Ταλιμπάν, Ζαμπιχουλάχ Μουζαχέντ, ο οποίος μάλιστα προειδοποίησε ότι πρόκειται για το "πρώτο βήμα" μιας εκστρατείας με στόχο τη διατάραξη του δεύτερου γύρου των εκλογών μεταξύ Καρζάι και Αμπντουλάχ Αμπντουλάχ. Την ίδια ημέρα της φονικής επίθεσης στην κεντρική συνοικία, Σαρ ε Νόου, δύο ρουκέτες έπλητταν το πολυτελές ξενοδοχείο Σερένα αλλά δεν εξερράγησαν καθώς προσγειώθηκαν στον κήπο του ξενοδοχείου. Η διπλή αυτή επίθεση εντάσσεται λοιπόν στη γενικότερη επιδείνωση της κατάστασης στο Αφγανιστάν - μια επιδείνωση που βρίσκεται σε απόλυτη συνάρτηση με την κατάσταση στο Πακιστάν. Εκεί οι επιχειρήσεις του πακιστανικού στρατού στον επαρχία του Ουαζαριστάν έχουν προκαλέσει την αντίδραση των τοπικών Ταλιμπάν, που έχουν μεταφέρει τον πόλεμο στις πόλεις (Ισλαμαμπάντ, Λαχώρη, Πεσαβάρ) με πολύνεκρες τρομοκρατικές επιθέσεις κατά αμάχων...
Η πρακτική δε του πακιστανικού στρατού να επιλέγει μεταξύ "καλών" και "κακών" Ταλιμπάν στο όνομα της "αποτελεσματικότητας", προκαλεί μεγαλύτερη σύγχυση ενώ διευκολύνει τα εξτρεμιστικά στοιχεία που έχουν διασυνδέσεις και με την Αλ Κάιντα. Ενδεικτική ήταν κι αντίδραση της Χίλαρι Κλίντον, που εξέφρασε την έκπληξή της που κανείς από την κυβέρνηση του Πακιστάν δεν μπορεί να εντοπίσει τις διασυνδέσεις με την Αλ Κάιντα. Οι νεκροί πολλαπλασιάζονται στο πλαίσιο αυτού του ακήρυκτου πολέμου, ενώ αυξάνονται τα ρεύματα των αμάχων που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους... Και όλα αυτά χωρίς να είναι βέβαιη η έκβαση των επιχειρήσεων κατά των Ταλιμπάν, ενώ κι η Ουάσιγκτον προβληματίζεται για την αποτελεσματικότητα της πακιστανικής προσέγγισης...
Οκτώβριος, ο αιματηρότερος μήνας....
Την Τρίτη, οκτώ Αμερικανοί στρατιώτες έχαναν τη ζωή τους στο νότιο Αφγανιστάν από έκρηξη αυτοσχέδιας βόμβας. Μια ημέρα πριν, 11 στρατιώτες και τρεις πράκτορες της Αμερικανικής Υπηρεσίας Διώξεως των ναρκωτικών σκοτώνονταν κατά την πτώση τριών ελικοπτέρων. Συνολικά τον Οκτώβριο φέτος έχασαν τη ζωή τους 53 στρατιώτες έναντι 51 τον Αύγουστο. Από τις αρχές του 2009, 445 ξένοι στρατιώτες (από τους οποίους 277 Αμερικανοί) έχουν σκοτωθεί στο Αφγανιστάν. Το βράδυ της Πέμπτης ο πρόεδρος Ομπάμα, ερχόμενος σε αντίθεση με την πρακτική Μπους, υποδέχθηκε ο ίδιος στο Ντάλαγουερ, τις σορούς 15 Αμερικανών στρατιωτών που σκοτώθηκαν στη χώρα...