Ελλάδα - Τουρκία: το δίλημμα ασφάλειας

Αλέξης Ηρακλείδης, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2021-10-23

heraklidis

Υπάρχει τον τελευταίο καιρό έντονη κινητικότητα στην εξωτερική πολιτική, με διμερείς και τριμερείς συμμαχίες και με εξοπλισμούς: αγορά πολεμικών πλοίων (Belh@rra, Gowind), αεροσκαφών (Rafale, Mirage) και πυραύλων, ενδιαφέρον για ισραηλινό σύστημα Iron Dome, κ.λπ. Η στόχος είναι σαφής, πρόκειται για αντίδραση στον «εξ ανατολών κίνδυνο». Η ελληνική κυβέρνηση επιδίδεται σε «εξισορρόπηση ισχύος», υπό τη διττή της έννοια όπως είναι γνωστή στη θεωρία της Διεθνούς Πολιτικής: «εσωτερική εξισορρόπηση» (με αυξημένους εξοπλισμούς) και «εξωτερική εξισορρόπηση» (με κατάλληλες συμμαχίες και άξονες). Πρόκειται για στρατηγική αποτροπής και όχι βέβαια για προετοιμασία για επιθετικό πόλεμο, με βάση και το περίφημο οξύμωρο σχήμα του ρωμαίου συγγραφέα Publius Vegetius στο έργο του «Epitoma rei militaris» (4ος αιώνα μ.Χ.), ότι «όταν θέλεις ειρήνη να προετοιμάζεται για πόλεμο» (si vis pacem para bellum).

Ωστόσο οι εξοπλισμοί και οι συμμαχίες, όσο και αμυντικές να είναι, οδηγούν σχεδόν πάντοτε στο γνωστό ως «δίλημμα ασφαλείας». Το δίλημμα αυτό συνίσταται στο ότι μια προσπάθεια αυτοπροστασίας ενός κράτους με εξοπλισμούς και συμμαχίες, με στόχο την ασφάλειά του παρουσιάζει, αναπόφευκτα, το ανεπιθύμητο αποτέλεσμα να αυξάνει την ανασφάλεια του αντιπάλου που εκλαμβάνει την πράξη αυτή ως απειλητική και εχθρική (βλέπε π.χ. πρόσφατες δηλώσεις της Τουρκίας), με αποτέλεσμα να αντιδρά αναλόγως. Πρόκειται για συνηθισμένο φαινόμενο σε εχθρικές δυάδες: Γάλλοι - Γερμανοί (1800 - 1945), ΗΠΑ - Σοβιετική Ενωση (1948 - 1989), Ινδίες - Πακιστάν (1947 - σήμερα) και βέβαια Ελλάδα - Τουρκία. Η κάθε πλευρά θεωρεί την αυτοπροστασία της με αμυντική θωράκιση και συμμαχίες αποτρεπτική και υποστηρίζει ότι δεν απειλεί κανένα και ούτε τον αντίπαλό της. Ωστόσο κρίνει την αντίδραση του αντιπάλου που προβαίνει και εκείνος σε εξοπλισμούς όχι ως αμυντική, αλλά ως επιθετική και απειλητική. Το αποτέλεσμα αυτής της δράσης - αντίδρασης είναι η μεγαλύτερη αίσθηση ανασφάλειας και για τις δύο πλευρές, η οποία με τη σειρά της επιφέρει στρεβλές αντιλήψεις, παρερμηνείες και κρίσεις που βλάπτουν και τις δύο χώρες. Και οδηγεί σε ανεξέλεγκτη «κούρσα εξοπλισμών» και στην άνοδο ενός ολέθριου εθνικιστικού παροξυσμού. Η υπεράσπιση των εθνικών συμφερόντων επειδή ακριβώς γίνεται στη βάση του χειρότερου δυνατού σεναρίου οδηγεί σε μεγαλύτερους κινδύνους και όχι σε περισσότερη εθνική ασφάλεια.

Το προφανές ερώτημα είναι το εξής: είναι η Τουρκία όντως απειλητική και μάλιστα αναθεωρητική των συνόρων σε σχέση με την Ελλάδα; Μήπως αυτό δεν ισχύει; Μήπως η Τουρκία τηρεί, ειδικά από το 2016 και μετά, στάση επιθετική λεκτικά (α) για λόγους εσωτερικούς, λόγω της συμμαχίας του Ερντογάν με το Εθνικιστικό Κόμμα· και (β) επειδή είναι πεπεισμένη ότι η Ελλάδα επιδιώκει να τη βλάψει, να πλήξει ανεπανόρθωτα τα εθνικά της συμφέρονται, τόσο στο Αιγαίο («ελληνική λίμνη»), όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο (να περιορίσει την Τουρκία εκεί μόνο στα χωρικά της ύδατα); Η Αθήνα από την πλευρά της, από το 2012 και μετά, δίνει πάτημα για εθνικιστικές τουρκικές αντιδράσεις, όπως με τη συνεχιζόμενη ανίερη συμμαχία με το Ισραήλ, τις κορόνες ελλήνων υπουργών, ξεκινώντας από τον Π. Καμμένο ως υπουργό Αμυνας, την υπόθεση EastMed, την προσπάθεια επέκτασης στη μακρινή Ανατολική Μεσόγειο, τις νύξεις για 12 μίλια στο Αιγαίο, για μονομερή οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, και με τη σύμπλευση με τον κύπριο πρόεδρο Αναστασιάδη.

Καταλήγοντας η σώφρων στρατηγική από μέρους μας δεν είναι ούτε οι εξοπλισμοί που θα γονατίσουν και πάλι τη χώρα οικονομικά, ούτε οι συμμαχίες και άξονες που εμφανίζουν τους Ελληνες, ως μη έδει, περιδεείς σαν να βρίσκονται νοερά στον 19ο αιώνα ή λίγο πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Η μόνη βιώσιμη λύση είναι η ειρηνική επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών, ειδικά σε σχέση με το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Πρόκειται για μονόδρομο, πρώτον, γιατί υπάρχουν ολοφάνερες λύσεις «θετικού αθροίσματος», με όρους αμοιβαίου συμφέροντος, χωρίς νικητές και ηττημένους. Δεύτερον, γιατί η Τουρκία δεν απειλεί την Ελλάδα στρατιωτικά, ούτε είναι αναθεωρητική έναντι μιας ευρωπαϊκής χώρας. Κατά τη γνώμη μου το αφήγημα του τουρκικού αναθεωρητισμού - επεκτατισμού οφείλεται σε διάφορες σκοπιμότητες, συνειδητές, αλλά και ασυνείδητες.

Θέματα επικαιρότητας: Ελληνοτουρκικά

Ουσιαστικές δεσμεύσεις και ηθικές υποχρεώσεις

Αλέξης Παπαχελάς, 2025-02-02

Μας θύμωσε το γεγονός ότι η Γαλλία σκέπτεται σοβαρά να πουλήσει...

Περισσότερα
Σωτήρης Βαλντέν

Πού έχει δίκιο ο Αντώνης Σαμαράς

Σωτήρης Βαλντέν, 2024-12-16

Ακούγοντας την τελευταία ομιλία του Αντώνη Σαμαρά (12/12),...

Περισσότερα
Σωτήρης Βαλντέν

Όχι στο ”πατριωτικό Μέτωπο”

Σωτήρης Βαλντέν, 2024-12-01

Κάθε μέρα που περνά, τα «ήρεμα νερά» στις ελληνοτουρκικές...

Περισσότερα
Χρήστος Ροζάκης

Ανατρέχοντας στο παρελθόν των ελληνοτουρκικών

Χρήστος Ροζάκης, 2024-11-23

Οι ομάδες του «πατριωτικού μετώπου» έχουν οργιάσει με μια...

Περισσότερα
Σωτήρης Βαλντέν

Ελληνοτουρκικά: ο Μητσοτάκης, ο Σαμαράς και η αντιπολίτευση

Σωτήρης Βαλντέν, 2024-10-29

Οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης για αποκλιμάκωση και διάλογο...

Περισσότερα
Μαριλένα Κοππά

Κάποιες σκέψεις για τον ελληνοτουρκικό διάλογο

Μαριλένα Κοππά, 2024-10-26

Χρειάζεται αποφασιστικότητα, σχεδιασμός και εξαιρετικά...

Περισσότερα

Τα μίλια και η θάλασσα

Παύλος Τσίμας, 2024-10-19

Συμπληρώνονται, αυτές τις ημέρες, 51 χρόνια από τότε που...

Περισσότερα
Θόδωρος Τσίκας

Το καλό κλίμα είναι θετικό, αλλά χρειάζεται και επίλυση

Θόδωρος Τσίκας, 2024-05-13

Η συνάντηση Ερντογάν-Μητσοτάκη στην Άγκυρα πήγε θετικά,...

Περισσότερα

Άρθρα/ Πολιτική

Για να λυθούν  τα προβλήματα των πολιτών απαιτείται κυβερνητική αλλαγή

Για να λυθούν τα προβλήματα των πολιτών απαιτείται κυβερνητική αλλαγή

2025-01-18

...Η υποψηφιότητα της Λούκας Κατσέλη είναι η πιο κατάλληλη...

Κώστας Καλλίτσης

Το τραμπικό ρεύμα

Κώστας Καλλίτσης, 2025-01-26

Η ανάδειξη του Ντ. Τραμπ στην ηγεσία των ΗΠΑ προκαλεί αναταράξεις...

Γιάννης Βούλγαρης

Ένας Κόσμος Ολιγαρχών;

Γιάννης Βούλγαρης, 2025-01-26

De te fabula narratur. Για σένα μιλάει ο μύθος. Με αυτή τη ρήση ο Καρλ...

Χρήστος Ροζάκης

Ένας Χρόνος Ελληνικής Εξωτερικής πολιτικής

Χρήστος Ροζάκης, 2025-01-05

Το 2024 υπήρξε ένας έντονος χρόνος με γεωπολιτικές μεταβολές...

Κώστας Καλλίτσης

Να διασωθεί ό,τι απέμεινε

Κώστας Καλλίτσης, 2025-01-05

Το 2024 οι ανεπτυγμένες οικονομίες της Ευρώπης μεγεθύνονταν...

Ξενοφών Κοντιάδης

Υπάρχει κίνδυνος να παραγραφούν αδικήματα Υπουργών για τα Τέμπη και ποιά η ευθύνη της κυβέρνησης;

Ξενοφών Κοντιάδης, 2025-02-06

Υπάρχει κίνδυνος να παραγραφούν αδικήματα υπουργών για...

Η βουβή οργή που δεν έπιασαν

Αλέξης Παπαχελάς, 2025-02-05

«Μα τι έγινε ξαφνικά με το θέμα των Τεμπών και ξαναβγήκε...

Όταν η μετακίνηση πληθυσμών και η εθνοκάθαρση προβάλλονται ως ”λύση”

Αντώνης Παπαγιαννίδης, 2025-02-05

Τα πιο ζωηρά και σκοτεινά όνειρα των υπερ-συντηρητικών...

Ουσιαστικές δεσμεύσεις και ηθικές υποχρεώσεις

Αλέξης Παπαχελάς, 2025-02-02

Μας θύμωσε το γεγονός ότι η Γαλλία σκέπτεται σοβαρά να πουλήσει...

Την εποχή των αυτοκρατοριών

Παύλος Τσίμας, 2025-01-24

Την ημέρα που ο Τραμπ έκοβε με το σπαθί την τούρτα (και το...

Σωτήρης Βαλντέν

Πού έχει δίκιο ο Αντώνης Σαμαράς

Σωτήρης Βαλντέν, 2024-12-16

Ακούγοντας την τελευταία ομιλία του Αντώνη Σαμαρά (12/12),...

Θόδωρος Τσίκας

Ο ανεμοστρόβιλος Τραμπ

Θόδωρος Τσίκας, 2024-12-13

Ο «ανεμοστρόβιλος» Τραμπ-Μασκ με τις δηλώσεις που έγιναν...

×
×