Καλές και κακές επεμβάσεις

Γιώργος Γιαννουλόπουλος, Ελευθεροτυπία, Δημοσιευμένο: 2004-07-28

Την περασμένη εβδομάδα ο Τόνι Μπλερ έκανε κάτι... που κατά κανόνα αποφεύγει όπως ο διάβολος το λιβάνι: μας θύμισε την επέμβαση στο Ιράκ. Το έκανε όμως με τρόπο έμμεσο, για να δείξει ότι τα κίνητρά του είναι και ήταν πάντα αλτρουιστικά. Συγκεκριμένα, ο Βρετανός πρωθυπουργός δήλωσε ότι εξετάζει το ενδεχόμενο να στείλει στο Σουδάν στρατιωτικές δυνάμεις επειδή, όπως είπε, αισθάνεται το βάρος μιας ηθικής υποχρέωσης. Στην επαρχία Νταρφούρ, ως γνωστόν, η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο. Δεκάδες χιλιάδες οι νεκροί και ένα εκατομμύριο οι πρόσφυγες, που η ζωή τους κρέμεται από τη λεπτή κλωστή της ξένης βοήθειας η οποία φτάνει με το σταγονόμετρο. Οι ειδικοί προειδοποιούν για τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική καταστροφή των τελευταίων χρόνων. Κάτι πρέπει να γίνει και σύντομα.

Το αν τελικά θα στείλει στρατό ο Μπλερ και πόσο αποτελεσματικός θα αποδειχθεί, δεν το γνωρίζουμε. Αν κρίνει κανείς από μετέπειτα δηλώσεις του, μάλλον το ξανασκέφτεται. Το στόχο του όμως τον πέτυχε. Δηλαδή να υποβάλει την ιδέα ότι οι ισχυροί έχουν ηθικές υποχρεώσεις τις οποίες οφείλουν να εκπληρώσουν, θυσιάζοντας ανθρώπους και χρήματα για να προστατεύσουν αφιλοκερδώς τους ανά την υφήλιο αδικημένους και τους κατατρεγμένους. Αυτό μετράει, η καλή τους πρόθεση.

Τι σημασία έχει αν είπαν ψέματα για το Ιράκ, αν εξαπάτησαν την κοινή γνώμη και το Κοινοβούλιο; Τι σημασία έχει αν άρχισαν και οι ίδιοι να βασανίζουν ή αν σήμερα η κατάσταση είναι πολύ πιο επικίνδυνη από πριν; Το σημαντικό είναι ότι πράξαμε το καθήκον μας και γκρεμίσαμε έναν τύραννο, επαναλαμβάνει μονότονα ο Μπλερ όποτε τον στριμώχνουν.

Πέρα όμως από τις κουτοπονηριές ενός πολιτικού που προσπαθεί μάταια να απαλλαγεί από την ετικέτα του ψεύτη, τίθενται και κάποια γενικότερα ερωτήματα: μήπως ο σεβασμός της εθνικής κυριαρχίας αποτελεί πρόφαση για απραξία, ενώ διαπράττονται φρικώδη εγκλήματα; Μήπως η τυπολατρική προσήλωση στους κανόνες δεν μας απαλλάσσει από την ηθική υποχρέωση να συνδράμουμε τους συνανθρώπους μας;

Οσοι διατυπώνουν τέτοιου είδους ερωτήματα, μνημονεύουν πάντα τη Ρουάντα και το Κόσοβο. Ας δούμε τι συνέβη στις δύο αυτές περιπτώσεις. Για τη Ρουάντα ευθύνεται ο σεβασμός της εθνικής κυριαρχίας ή η κυριαρχία των ισχυρών; Οι ΗΠΑ έκαναν τα πάντα για να σταματήσουν τη σφαγή, αλλά δεν μπόρεσαν να παρέμβουν γιατί τους εμπόδισαν οι κανονισμοί; Ούτε το ένα ούτε το άλλο. Απλούστατα όλοι αδιαφόρησαν, μέχρις ότου ήταν πολύ αργά για να γίνει οτιδήποτε. Στο Κόσοβο τα πράγματα εξελίχθηκαν διαφορετικά, αλλά όχι πολύ. Ναι, η Ρωσία απείλησε με βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Είμαστε όμως σίγουροι ότι οι Αμερικανοί εξάντλησαν τα ισχυρά μέσα πίεσης που είχαν στη διάθεσή τους για να τη μεταπείσουν; Και γιατί επέμειναν στο διαβόητο μυστικό πρωτόκολλο στο Ραμπουγέ, το οποίο όχι μόνον ο Μιλόσεβιτς, αλλά οποιοσδήποτε άλλος στη θέση του, δεν θα μπορούσε να υπογράψει;

Ο,τι και να συνέβη όμως στη Ρουάντα και το Κόσοβο, δεν είναι δυνατό να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο να προκύψει μια κατάσταση όπου ουδείς θα δικαιούται να παρέμβει για να προλάβει ένα έγκλημα το οποίο όντως διαπράττεται. Τι γίνεται τότε; Αν η απάντηση είναι να βρεθούν οι μηχανισμοί και οι διαδικασίες που θα επιτρέπουν στη διεθνή κοινότητα να εκπληρώνει τις ηθικές υποχρεώσεις της παρακάμπτοντας την εθνική κυριαρχία, τότε μπορώ να φανταστώ τον Μπλερ και τον Μπους να δηλώνουν αναδρομικά δικαιωμένοι. Θα έχουν όμως παραβλέψει την εξής σημαντική λεπτομέρεια: ανάμεσα στο να επιτρέπεται υπό όρους ένα μέτρο και στο να εφαρμόζεται σε μια συγκεκριμένη περίπτωση, μεσολαβεί χάσμα τεράστιο. Παράδειγμα: σε όλα τα δημοκρατικά Συντάγματα προβλέπεται η αναστολή ορισμένων ελευθεριών όταν η πατρίδα κινδυνεύει. Το ξέρουμε και το δεχόμαστε. Δεν υπάρχει όμως δικτάτορας που να μην επικαλέστηκε τον κίνδυνο κατά της πατρίδας για να αναστείλει τις δημοκρατικές ελευθερίες, προς όφελός του φυσικά.

Εδώ βρίσκεται το τρωτό σημείο της άποψης ότι οι διεθνείς κανόνες και το Συμβούλιο Ασφαλείας παρακάμφθηκαν για λόγους ανωτέρας ηθικής βίας. Αυτό που συνέβη σε κάποιο μέτρο στο Κόσοβο και αποδείχθηκε πέρα από κάθε αμφιβολία στο Ιράκ, ήταν ότι η μόνη υπερδύναμη στον κόσμο, με πρόσχημα την ηθική, εξυπηρέτησε τα δικά της συμφέροντα. Φυσικά έτσι απαλλαχθήκαμε από τον Σαντάμ (και τον Μιλόσεβιτς κι ας τον κλαίνε οι θαυμαστές του στην Ελλάδα). Αλλά η ιδέα ότι άνθρωποι σαν τον Ράμσφελντ και τον Τσένι έχαναν τον ύπνο τους επειδή ο Σαντάμ τυραννούσε το λαό του ξεπερνάει κατά πολύ τα όρια του γελοίου. Εξίσου γελοία είναι η προσπάθεια του Μπλερ να μας πείσει ότι τα κίνητρά του παραμένουν ανθρωπιστικά και ανιδιοτελή.

Θέματα επικαιρότητας: Αμερικάνικες επεμβάσεις

Η απόφαση για το Αφγανιστάν θα κρίνει την προεδρία Ομπάμα

Βενσάν Μισλό, 2009-11-22

Καθηγητής και συγγραφέας εξειδικευμένος στις ΗΠΑ, ο Βενσάν...

Περισσότερα

’AfPak’ ή το δύσκολο κι αιματηρό παζλ για τις ΗΠΑ...

Ελένη Τσερεζόλε, 2009-11-01

Αφγανιστάν και Πακιστάν βρίσκονται σε πλήρη, πολεμικό αναβρασμό...

Περισσότερα

Σε τροχιά σύγκρουσης ΗΠΑ - Ισραήλ

Ελένη Τσερεζόλε, 2009-07-26

Δεν αποδεχόμαστε οι Εβραίοι να μην έχουν το δικαίωμα να...

Περισσότερα

Ο πόλεμος αυτός δεν κερδίζεται...

Ελένη Τσερεζόλε, 2008-10-12

Βαίνει επιδεινούμενη η κατάσταση στο Αφγανιστάν παρά την...

Περισσότερα

«Τα 5 τρισ. δολάρια του Ιράκ οδήγησαν στην ύφεση»

Τζόζεφ Στίγκλιτς, 2008-03-07

ΤΖΟΖΕΦ ΣΤΙΓΚΛΙΤΣ Ο νομπελίστας οικονομολόγος αποκαθηλώνει...

Περισσότερα

Η μονομέρεια στις διεθνείς σχέσεις και ο ρόλος του διεθνούς δικαίου

Αντώνης Μπρεδήμας, 2008-01-06

Το 2007 φεύγει αφήνοντας πίσω του περισσότερα προβλήματα...

Περισσότερα

Γράμμα από την Αμερική για τον πόλεμο στο Ιράκ

Διονύσης Γουσέτης, 2007-04-27

Δυο βδομάδες που βρέθηκα στην Αμερική, είχα την ευκαιρία...

Περισσότερα

Το Ιράν, οι ΗΠΑ και η Ευρώπη

Joschka Fischer, 2007-03-01

Η αμερικανική πρωτεύουσα βρίσκεται εκ νέου σε πυρετό πολεμικών...

Περισσότερα

Άρθρα/ Πολιτική

Σωκράτης Φάμελλος

Πολύ λίγα και πολύ αργά κύριε Μητσοτάκη....

Σωκράτης Φάμελλος, 2025-04-26

Οι εσπευσμένες ανακοινώσεις του κ. Μητσοτάκη, για τη διάθεση...

Σταμάτης Μαλέλης

Τι φταίει στην Κεντροαριστερά

Σταμάτης Μαλέλης, 2025-05-06

...Εάν τα βασικά κόμματα της Κεντροαριστεράς δεν εκσυγχρονιστούν...

Κώστας Καλλίτσης

Ο προπομπός

Κώστας Καλλίτσης, 2025-05-04

Η πολιτική ζωή σήμερα έχει δύο χαρακτηριστικά που ίσως...

Οι περιστάσεις

Τάσος Παππάς, 2025-04-22

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Σωκράτης Φάμελλος μιλώντας στο ΜEGA...

Δημήτρης Χατζησωκράτης

Οι προοδευτικές δυνάμεις σε κοινό ψηφοδέλτιο

Δημήτρης Χατζησωκράτης, 2025-04-20

…Ας σκεφτούμε και την προοπτική για την πρόοδο της χώρας,...

Κώστας Καλλίτσης

Αδύναμη κυβέρνηση

Κώστας Καλλίτσης, 2025-04-19

Διάχυτη είναι η πεποίθηση ότι τα πράγματα δεν πάνε καλά....

Διαφάνεια Ποτέμκιν

Πάσχος Μανδραβέλης, 2025-04-10

Θεσμοί υπάρχουν», που θα ‘λεγε και ο Γιώργος Παπανδρέου,...

Κατά φαντασίαν ιατρός

Παντελής Μπουκάλας, 2025-04-08

Πολλούς Απρίληδες πριν, το 1967, οι Ελληνες άκουγαν τον αρχιπραξικοπηματία...

Κώστας Ζαχαριάδης

Πρότυπο για τη συνεργασία το εγχείρημα του Δήμου της Αθήνας

Κώστας Ζαχαριάδης, 2025-04-08

Να επιλέξει ο κόσμος της παράταξης την ηγεσία του κόμματος...

Παναγιώτης Παναγιώτου

Συνεργασία ή πολιτική αυτοκτονία

Παναγιώτης Παναγιώτου, 2025-04-07

Η ΝΔ φθίνει πολιτικά και εκλογικά. Και η ισχυρή πρωθυπουργική...

Βασίλης Τραϊφόρος

ΚΑΝΤΕ ΤΟ ΟΠΩΣ ΤΟ Die Linke στη Γερμανία

Βασίλης Τραϊφόρος, 2025-04-06

...Ναι η κριτική στην κυβέρνηση πρέπει να είναι οξεία και...

Ποια είναι η κατάσταση σήμερα στην Τουρκία

Χρήστος Ροζάκης, 2025-04-06

Το καλό κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις μπορεί να διατηρηθεί...

×
×