Επικίνδυνα παιχνίδια
Λευτέρης Παπαγιαννάκης, Ελευθεροτυπία, Δημοσιευμένο: 2008-02-16
Αφόρητη η γενικευμένη δυσλειτουργία των θεσμών και προφανής ο κλονισμός του πολιτικού σκηνικού της πρώτης μεταπολίτευσης. Πολλοί, μάλιστα, βλέπουμε με μεγάλη ικανοποίηση την ορατή κατάρρευση του δικομματισμού και τη δυναμική άνοδο μιας αριστεράς που μπορεί να πείσει με τις αντιστάσεις αλλά και με τις θέσεις της και να συμβάλει στο άνοιγμα μιας νέας μεταπολιτευτικής περιόδου με υγιέστερους και πιο αξιόπιστους θεσμούς.
Στο μεταξύ, όμως, σε αυτό το πλαίσιο γενικευμένης δυσλειτουργίας, που αγγίζει τα όρια της εμπλοκής, οι κανόνες λειτουργίας και τα όρια των συμπεριφορών «διαλύονται» στο γκρίζο ναρκοπέδιο, όπου όλα «είναι και δεν είναι». Λες και δεν είναι προφανές το αδιέξοδο αν ο καθένας επιχειρεί να επιβάλει τη δική του «εξ αποκαλύψεως» αλήθεια. Ενδεχομένως κάποιοι να νομίζουν ότι έτσι συμβάλλουν στην περαιτέρω διάλυση ενός συστήματος που ήδη καταρρέει. Ισως, αλλά είναι πολύ προχωρημένη και εξόχως αμφίβολη η άποψη ότι οι νέες συλλογικότητες χτίζονται στα ερείπια.
Τίθεται π.χ. το ερώτημα: Πώς θα εξομαλυνθεί η λειτουργία των πανεπιστημίων, αν ορισμένες φοιτητικές παρατάξεις επιμείνουν στην άσκηση βίας και εμποδίσουν τα συλλογικά όργανα του πανεπιστημίου να πάρουν τις αναγκαίες αποφάσεις; Κι αν αυτό φαντάζει επαναλαμβανόμενο και άρα βαρετό, ας το κάνουμε πιο σαφές, όπως η συγκυρία επιβάλλει: Πώς θα λειτουργήσει το πανεπιστήμιο αν τα μέλη της κοινότητας δεν μπορούν να εκλέξουν τα νόμιμα συλλογικά τους όργανα (τον πρύτανη και τους αντιπρυτάνεις του ιδρύματος, τον πρόεδρο και τον αναπληρωτή πρόεδρο κάθε τμήματος ή σχολής);
Να θυμίσω την ουσία του ζητήματος. Με τον προηγούμενο νόμο-πλαίσιο ψήφιζαν όλοι οι διδάσκοντες και σχεδόν άλλοι τόσοι εκλέκτορες, τους οποίους όμως «διόριζαν» οι φοιτητικές παρατάξεις, σύμφωνα με τη δύναμή τους στις φοιτητικές εκλογές. Το σύστημα αυτό καλλιέργησε τη συναλλαγή, και με την πάροδο του χρόνου οδηγηθήκαμε σε απαράδεκτες καταστάσεις. Με το νέο νόμο-πλαίσιο, το μεγάλο ειδικό βάρος της φοιτητικής ψήφου παραμένει το ίδιο, αλλά υλοποιείται με την άμεση και καθολική ψηφοφορία όλων των φοιτητών (και όχι των διορισμένων εκπροσώπων).
Να θυμίσω ακόμα ότι μπορεί ο κάκιστος νέος νόμος να υποστηρίχτηκε τελικά μόνο από την κυβερνητική παράταξη, αλλά τη ρύθμιση αυτή για το εκλογικό σύστημα την αποδέχτηκαν, άμεσα ή έμμεσα, όλα τα κόμματα. Αντιθέτως, την πολέμησαν όλες οι φοιτητικές παρατάξεις (ακόμα και αυτή που πρόσκειται στο κυβερνών κόμμα) γιατί, με την καθολική ψηφοφορία, οι ηγεσίες τους χάνουν τη διαπραγματευτική τους ισχύ.
Η διακίνηση των ιδεών και η αντιπαράθεση των απόψεων ζωογονούν. Και οι διοικήσεις των πανεπιστημίων έχουν τους νόμιμους τρόπους να αμβλύνουν, ακόμα και να εξουδετερώνουν, τις βασικές αρνητικές συνέπειες του νόμου. Το πρόβλημα δημιουργείται όταν κάποιες παρατάξεις βάζουν σε απόλυτη προτεραιότητα την απόλυτη μη εφαρμογή του νόμου και προχωρούν στην παρεμπόδιση των εκλογών, μέχρι και στο «κάψιμο της κάλπης», αρχικά στο Πάντειο, στη συνέχεια στο Βιολογικό της Κρήτης και έπεται συνέχεια(;).
Πρέπει να αναγνωρίσουμε σε αυτά τα παιδιά ότι γνωρίζουν πολύ καλά τα ζητήματα τακτικής. Ολες οι άλλες προσπάθειες ακύρωσης του νόμου είναι μερικής ή βραχυπρόθεσμης εμβέλειας. Η παρεμπόδιση της εκλογικής διαδικασίας είναι όντως το πιο αποτελεσματικό μέτρο. Βάζει, βεβαίως, σε δοκιμασία θεμελιώδεις αρχές, όπως: Ποιος, πότε και γιατί νομιμοποιείται να αρνείται την καθολική ψηφοφορία, να παρεμποδίζει εκλογικές διαδικασίες, να πλήττει σκόπιμα στην καρδιά της την τυπική έστω δημοκρατία; Αλλά αυτά είναι «ψιλά γράμματα», δυστυχώς.
Ας μείνουμε τότε στα πιο χοντρά. Χωρίς εκλογές δεν υπάρχει προεδρείο τμήματος, δεν μπορεί να συγκληθεί γενική συνέλευση, δεν μπορεί συνεπώς να εγκριθεί πρόγραμμα σπουδών, να ανατεθεί η διδασκαλία των μαθημάτων στους διδάσκοντες, να εγκριθούν βιβλία και σημειώσεις, να... Με λίγα λόγια, δεν μπορεί να γίνει απολύτως τίποτε το νόμιμο και το τμήμα παύει να λειτουργεί.
Σε λίγους μήνες, οι περισσότερες σχολές του Πολυτεχνείου εκλέγουν πρόεδρο και αναπληρωτή πρόεδρο. Οι ίδιες παρατάξεις, για τους ίδιους λόγους, δεν θα κάνουν τα ίδια και στο Πολυτεχνείο, όπου είναι ιδιαίτερα ισχυρές; Ποια συλλογικότητα μπορεί να δεχτεί και να αντέξει τέτοια προσβολή; Θα έχουμε αναστολή δραστηριοτήτων; Αναμπουμπούλα μυρίζει· θαυμάσια κατάσταση ή άσκοπη και αδιέξοδη;
Οταν τα πράγματα «ξεφεύγουν», αναζητάς το νηφάλιο λόγο των διανοουμένων του χώρου. Αλίμονο όμως. Σε μια γενική βουβαμάρα, κάποιοι περιορίζονται να περιγράψουν το κάψιμο της κάλπης ως «πολιτικό γεγονός» ή ως «διαμαρτυρία», έτσι απλά και χωρίς πρόσημο. Κι αν κάποιοι πρέπει «να μαζευτούν», αυτοί (προσοχή) δεν είναι οι ακραίοι κάποιων παρατάξεων αλλά, αντιθέτως, οι διδάσκοντες που δεν συνεργάζονται με τους «εμπρηστές». Αλλοι πάλι, αντιλαμβάνονται το μέγεθος της ύβρης, καταδικάζουν «το κάψιμο της κάλπης» αλλά μας διδάσκουν: μην τα βάζετε με τους εμπρηστές, δείτε εκείνους που τους «έδωσαν» τα σπίρτα(;).
Φωνές από το μακρινό παρελθόν; Επικοινωνιακά αδιέξοδα ενός «δήθεν» ριζοσπαστικού λόγου; Διολίσθηση, πάντως, σε εξωθεσμικές πρακτικές και σε ιδιότυπες λογικές ενδοπανεπιστημιακών συσχετισμών εξουσίας. Επικίνδυνα παιχνίδια χωρίς προοπτική.
*Οικονομολόγος, καθηγητής ΕΜΠ
Στο μεταξύ, όμως, σε αυτό το πλαίσιο γενικευμένης δυσλειτουργίας, που αγγίζει τα όρια της εμπλοκής, οι κανόνες λειτουργίας και τα όρια των συμπεριφορών «διαλύονται» στο γκρίζο ναρκοπέδιο, όπου όλα «είναι και δεν είναι». Λες και δεν είναι προφανές το αδιέξοδο αν ο καθένας επιχειρεί να επιβάλει τη δική του «εξ αποκαλύψεως» αλήθεια. Ενδεχομένως κάποιοι να νομίζουν ότι έτσι συμβάλλουν στην περαιτέρω διάλυση ενός συστήματος που ήδη καταρρέει. Ισως, αλλά είναι πολύ προχωρημένη και εξόχως αμφίβολη η άποψη ότι οι νέες συλλογικότητες χτίζονται στα ερείπια.
Τίθεται π.χ. το ερώτημα: Πώς θα εξομαλυνθεί η λειτουργία των πανεπιστημίων, αν ορισμένες φοιτητικές παρατάξεις επιμείνουν στην άσκηση βίας και εμποδίσουν τα συλλογικά όργανα του πανεπιστημίου να πάρουν τις αναγκαίες αποφάσεις; Κι αν αυτό φαντάζει επαναλαμβανόμενο και άρα βαρετό, ας το κάνουμε πιο σαφές, όπως η συγκυρία επιβάλλει: Πώς θα λειτουργήσει το πανεπιστήμιο αν τα μέλη της κοινότητας δεν μπορούν να εκλέξουν τα νόμιμα συλλογικά τους όργανα (τον πρύτανη και τους αντιπρυτάνεις του ιδρύματος, τον πρόεδρο και τον αναπληρωτή πρόεδρο κάθε τμήματος ή σχολής);
Να θυμίσω την ουσία του ζητήματος. Με τον προηγούμενο νόμο-πλαίσιο ψήφιζαν όλοι οι διδάσκοντες και σχεδόν άλλοι τόσοι εκλέκτορες, τους οποίους όμως «διόριζαν» οι φοιτητικές παρατάξεις, σύμφωνα με τη δύναμή τους στις φοιτητικές εκλογές. Το σύστημα αυτό καλλιέργησε τη συναλλαγή, και με την πάροδο του χρόνου οδηγηθήκαμε σε απαράδεκτες καταστάσεις. Με το νέο νόμο-πλαίσιο, το μεγάλο ειδικό βάρος της φοιτητικής ψήφου παραμένει το ίδιο, αλλά υλοποιείται με την άμεση και καθολική ψηφοφορία όλων των φοιτητών (και όχι των διορισμένων εκπροσώπων).
Να θυμίσω ακόμα ότι μπορεί ο κάκιστος νέος νόμος να υποστηρίχτηκε τελικά μόνο από την κυβερνητική παράταξη, αλλά τη ρύθμιση αυτή για το εκλογικό σύστημα την αποδέχτηκαν, άμεσα ή έμμεσα, όλα τα κόμματα. Αντιθέτως, την πολέμησαν όλες οι φοιτητικές παρατάξεις (ακόμα και αυτή που πρόσκειται στο κυβερνών κόμμα) γιατί, με την καθολική ψηφοφορία, οι ηγεσίες τους χάνουν τη διαπραγματευτική τους ισχύ.
Η διακίνηση των ιδεών και η αντιπαράθεση των απόψεων ζωογονούν. Και οι διοικήσεις των πανεπιστημίων έχουν τους νόμιμους τρόπους να αμβλύνουν, ακόμα και να εξουδετερώνουν, τις βασικές αρνητικές συνέπειες του νόμου. Το πρόβλημα δημιουργείται όταν κάποιες παρατάξεις βάζουν σε απόλυτη προτεραιότητα την απόλυτη μη εφαρμογή του νόμου και προχωρούν στην παρεμπόδιση των εκλογών, μέχρι και στο «κάψιμο της κάλπης», αρχικά στο Πάντειο, στη συνέχεια στο Βιολογικό της Κρήτης και έπεται συνέχεια(;).
Πρέπει να αναγνωρίσουμε σε αυτά τα παιδιά ότι γνωρίζουν πολύ καλά τα ζητήματα τακτικής. Ολες οι άλλες προσπάθειες ακύρωσης του νόμου είναι μερικής ή βραχυπρόθεσμης εμβέλειας. Η παρεμπόδιση της εκλογικής διαδικασίας είναι όντως το πιο αποτελεσματικό μέτρο. Βάζει, βεβαίως, σε δοκιμασία θεμελιώδεις αρχές, όπως: Ποιος, πότε και γιατί νομιμοποιείται να αρνείται την καθολική ψηφοφορία, να παρεμποδίζει εκλογικές διαδικασίες, να πλήττει σκόπιμα στην καρδιά της την τυπική έστω δημοκρατία; Αλλά αυτά είναι «ψιλά γράμματα», δυστυχώς.
Ας μείνουμε τότε στα πιο χοντρά. Χωρίς εκλογές δεν υπάρχει προεδρείο τμήματος, δεν μπορεί να συγκληθεί γενική συνέλευση, δεν μπορεί συνεπώς να εγκριθεί πρόγραμμα σπουδών, να ανατεθεί η διδασκαλία των μαθημάτων στους διδάσκοντες, να εγκριθούν βιβλία και σημειώσεις, να... Με λίγα λόγια, δεν μπορεί να γίνει απολύτως τίποτε το νόμιμο και το τμήμα παύει να λειτουργεί.
Σε λίγους μήνες, οι περισσότερες σχολές του Πολυτεχνείου εκλέγουν πρόεδρο και αναπληρωτή πρόεδρο. Οι ίδιες παρατάξεις, για τους ίδιους λόγους, δεν θα κάνουν τα ίδια και στο Πολυτεχνείο, όπου είναι ιδιαίτερα ισχυρές; Ποια συλλογικότητα μπορεί να δεχτεί και να αντέξει τέτοια προσβολή; Θα έχουμε αναστολή δραστηριοτήτων; Αναμπουμπούλα μυρίζει· θαυμάσια κατάσταση ή άσκοπη και αδιέξοδη;
Οταν τα πράγματα «ξεφεύγουν», αναζητάς το νηφάλιο λόγο των διανοουμένων του χώρου. Αλίμονο όμως. Σε μια γενική βουβαμάρα, κάποιοι περιορίζονται να περιγράψουν το κάψιμο της κάλπης ως «πολιτικό γεγονός» ή ως «διαμαρτυρία», έτσι απλά και χωρίς πρόσημο. Κι αν κάποιοι πρέπει «να μαζευτούν», αυτοί (προσοχή) δεν είναι οι ακραίοι κάποιων παρατάξεων αλλά, αντιθέτως, οι διδάσκοντες που δεν συνεργάζονται με τους «εμπρηστές». Αλλοι πάλι, αντιλαμβάνονται το μέγεθος της ύβρης, καταδικάζουν «το κάψιμο της κάλπης» αλλά μας διδάσκουν: μην τα βάζετε με τους εμπρηστές, δείτε εκείνους που τους «έδωσαν» τα σπίρτα(;).
Φωνές από το μακρινό παρελθόν; Επικοινωνιακά αδιέξοδα ενός «δήθεν» ριζοσπαστικού λόγου; Διολίσθηση, πάντως, σε εξωθεσμικές πρακτικές και σε ιδιότυπες λογικές ενδοπανεπιστημιακών συσχετισμών εξουσίας. Επικίνδυνα παιχνίδια χωρίς προοπτική.
*Οικονομολόγος, καθηγητής ΕΜΠ
