Μ. Ανατολή: Ο παράγων Ιράν
Γιώργος Καπόπουλος, Ημερησία, Δημοσιευμένο: 2008-12-30
Πέραν από τις επιχειρήσεις του Ισραήλ στη Γάζα και την αβεβαιότητα για την επόμενη ημέρα, μια εμπλοκή αορίστου χρόνου φαίνεται να έχει σκιάσει την κεντρική σκηνή του Μεσανατολικού, την αραβοϊσραηλινή διένεξη με κεντρικό παράγοντα το Ιράν και τον ρόλο του στις περιφερειακές ισορροπίες!
- Η Τεχεράνη που έχει κατοχυρώσει τον ρόλο της στο Ιράκ και το Αφγανιστάν ως δύναμη σταθερότητας, πολύτιμη για την Ουάσιγκτον, έχει ως κύριο στόχο της την αναγνώριση του ρόλου της στην αραβοϊσραηλινή σύγκρουση, καθώς πέραν της προνομιακής συμμαχίας με τη Συρία, διατηρεί τον έλεγχο επί της Χεζμπολάχ στον Λίβανο και της Χαμάς στα παλαιστινιακά εδάφη.
- Το Ισραήλ που βλέπει ενδεχόμενη νομιμοποίηση του ρόλου της Τεχεράνης στο Μεσανατολικό ως τη μόνη σοβαρή απειλή που μπορεί να αμφισβητήσει τη συντριπτική του συνολική υπεροχή στους περιφερειακούς συσχετισμούς. Με ή χωρίς πυρηνικά όπλα το Ιράν ως αναγκαία εγγύηση της σταθερότητας από τη Γάζα και τον Λίβανο μέχρι και το Ιράκ, αποτελεί μια προοπτική που το Ισραήλ θέλει να αποφύγει με κάθε τρόπο.
- Τα αραβικά καθεστώτα, Αίγυπτος, Ιορδανία και Σαουδική Αραβία, είναι εξίσου αν όχι πιο αρνητικά διακείμενα απέναντι στη νομιμοποίηση του Ιράν ως περιφερειακής δύναμης στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή. Γνωρίζουν ότι η Τεχεράνη μπορεί να αξιοποιήσει σε βάρος της όλες τις πολιτικές δυνάμεις και οργανώσεις που εκφράζουν πολιτική και κοινωνική αμφισβήτηση. Το παράδειγμα της Χαμάς, σουνιτικής οργάνωσης που προήλθε από τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, όπου αποτελούν την κυριότερη δύναμη της αντιπολίτευσης στην Αίγυπτο και στην Ιορδανία, είναι χαρακτηριστικό: βρίσκεται υπό την προστασία του Σιιτικού Ισλαμικού Καθεστώτος της Τεχεράνης, κάτι που πριν από μερικά χρόνια θα ήταν αδιανόητο. Με αυτά τα δεδομένα η εξομάλυνση των σχέσεων ΗΠΑ - Ιράν δεν αποτελεί μια διμερή υπόθεση ακόμη και στην περίπτωση που στις ηγεσίες των δύο χωρών κυριαρχούσαν οι επιλογές της για αμοιβαίο όφελος συνδιαλλαγής και συμβιβασμού: Ολες οι δυνάμεις της περιοχής από το Ισραήλ, την Αίγυπτο, την Ιορδανία και τη Σαουδική Αραβία, μη εξαιρουμένης και της γειτονικής μας Τουρκίας δεν πρόκειται εύκολα να αποδεχθούν την περιφερειακή αναβάθμιση της Τεχεράνης. Ετσι οι εμπλεκόμενοι στο Μεσανατολικό, αναλίσκονται σε κινήσεις τακτικού χαρακτήρα:
- Το Ισραήλ προσπαθεί να διατηρεί ζωντανή την ένταση με τους πελάτες του Ιράν, την Χεζμπολάχ και τη Χαμάς και ταυτόχρονα διατηρεί πάντοτε την προσδοκία να αποδυναμώσει μέσω ανταλλαγμάτων την πρόσδεση της Δαμασκού στην Τεχεράνη.
- Το Ιράν καθιστά σαφές ότι δεν πρόκειται να αποδεχθεί οποιαδήποτε φόρμουλα τμηματικής ή συνολικής επίλυσης του Μεσανατολικού, στην επεξεργασία της οποίας δεν θα έχει συμμετάσχει.
Με δύο λόγια, η απαισιοδοξία για το ορατό μέλλον είναι γενικευμένη: Δεν αρκεί ούτε μια διμερής προσέγγιση εξομάλυνσης ΗΠΑ - Ιράν, ούτε καν η ανάδειξη σταθερών ηγεσιών στο Ισραήλ και στα Παλαιστινιακά Εδάφη, προθύμων να αναλάβουν το κόστος ενός συνολικού συμβιβασμού. Το Ιράν δεν μπορεί να αποκλεισθεί, αλλά και δεν φαίνονται οι προϋποθέσεις για την αποδοχή του ως ισότιμου παίκτη στο Μεσανατολικό από τις δυνάμεις της περιοχής.
- Η Τεχεράνη που έχει κατοχυρώσει τον ρόλο της στο Ιράκ και το Αφγανιστάν ως δύναμη σταθερότητας, πολύτιμη για την Ουάσιγκτον, έχει ως κύριο στόχο της την αναγνώριση του ρόλου της στην αραβοϊσραηλινή σύγκρουση, καθώς πέραν της προνομιακής συμμαχίας με τη Συρία, διατηρεί τον έλεγχο επί της Χεζμπολάχ στον Λίβανο και της Χαμάς στα παλαιστινιακά εδάφη.
- Το Ισραήλ που βλέπει ενδεχόμενη νομιμοποίηση του ρόλου της Τεχεράνης στο Μεσανατολικό ως τη μόνη σοβαρή απειλή που μπορεί να αμφισβητήσει τη συντριπτική του συνολική υπεροχή στους περιφερειακούς συσχετισμούς. Με ή χωρίς πυρηνικά όπλα το Ιράν ως αναγκαία εγγύηση της σταθερότητας από τη Γάζα και τον Λίβανο μέχρι και το Ιράκ, αποτελεί μια προοπτική που το Ισραήλ θέλει να αποφύγει με κάθε τρόπο.
- Τα αραβικά καθεστώτα, Αίγυπτος, Ιορδανία και Σαουδική Αραβία, είναι εξίσου αν όχι πιο αρνητικά διακείμενα απέναντι στη νομιμοποίηση του Ιράν ως περιφερειακής δύναμης στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή. Γνωρίζουν ότι η Τεχεράνη μπορεί να αξιοποιήσει σε βάρος της όλες τις πολιτικές δυνάμεις και οργανώσεις που εκφράζουν πολιτική και κοινωνική αμφισβήτηση. Το παράδειγμα της Χαμάς, σουνιτικής οργάνωσης που προήλθε από τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, όπου αποτελούν την κυριότερη δύναμη της αντιπολίτευσης στην Αίγυπτο και στην Ιορδανία, είναι χαρακτηριστικό: βρίσκεται υπό την προστασία του Σιιτικού Ισλαμικού Καθεστώτος της Τεχεράνης, κάτι που πριν από μερικά χρόνια θα ήταν αδιανόητο. Με αυτά τα δεδομένα η εξομάλυνση των σχέσεων ΗΠΑ - Ιράν δεν αποτελεί μια διμερή υπόθεση ακόμη και στην περίπτωση που στις ηγεσίες των δύο χωρών κυριαρχούσαν οι επιλογές της για αμοιβαίο όφελος συνδιαλλαγής και συμβιβασμού: Ολες οι δυνάμεις της περιοχής από το Ισραήλ, την Αίγυπτο, την Ιορδανία και τη Σαουδική Αραβία, μη εξαιρουμένης και της γειτονικής μας Τουρκίας δεν πρόκειται εύκολα να αποδεχθούν την περιφερειακή αναβάθμιση της Τεχεράνης. Ετσι οι εμπλεκόμενοι στο Μεσανατολικό, αναλίσκονται σε κινήσεις τακτικού χαρακτήρα:
- Το Ισραήλ προσπαθεί να διατηρεί ζωντανή την ένταση με τους πελάτες του Ιράν, την Χεζμπολάχ και τη Χαμάς και ταυτόχρονα διατηρεί πάντοτε την προσδοκία να αποδυναμώσει μέσω ανταλλαγμάτων την πρόσδεση της Δαμασκού στην Τεχεράνη.
- Το Ιράν καθιστά σαφές ότι δεν πρόκειται να αποδεχθεί οποιαδήποτε φόρμουλα τμηματικής ή συνολικής επίλυσης του Μεσανατολικού, στην επεξεργασία της οποίας δεν θα έχει συμμετάσχει.
Με δύο λόγια, η απαισιοδοξία για το ορατό μέλλον είναι γενικευμένη: Δεν αρκεί ούτε μια διμερής προσέγγιση εξομάλυνσης ΗΠΑ - Ιράν, ούτε καν η ανάδειξη σταθερών ηγεσιών στο Ισραήλ και στα Παλαιστινιακά Εδάφη, προθύμων να αναλάβουν το κόστος ενός συνολικού συμβιβασμού. Το Ιράν δεν μπορεί να αποκλεισθεί, αλλά και δεν φαίνονται οι προϋποθέσεις για την αποδοχή του ως ισότιμου παίκτη στο Μεσανατολικό από τις δυνάμεις της περιοχής.
