Το γερμανικό θαύμα χλωμιάζει...

Την περασμένη Δευτέρα, η Στατιστική Υπηρεσία της Γερμανίας ανακοίνωσε τα στοιχεία για την εξέλιξη των παραγγελιών της γερμανικής βιομηχανίας τον Αύγουστο. Ηταν μειωμένες 5,7% σε σχέση με εκείνες που είχαν γίνει τον Ιούλιο. Υποστηρίχθηκε ότι δεν υπάρχει πρόβλημα και ότι αυτή η πτώση οφειλόταν σε αρρυθμίες ημερολογιακού χαρακτήρα. Οι διαφωνούντες αντέταξαν ότι αυτές οι αρρυθμίες εξομαλύνονται στο χρονικό διάστημα του διμήνου Ιουλίου- Αυγούστου, μέσα στο οποίο ωστόσο υπήρξε σωρευτική μείωση των παραγγελιών. Οι δύο αντίθετες απαντήσεις στο ίδιο ερώτημα, αν η μείωση αντανακλά μείωση της βιομηχανικής δραστηριότητας ή όχι, παρέμειναν στον αέρα.

Μία ημέρα μετά, την περασμένη Τρίτη, η Στατιστική Υπηρεσία της Γερμανίας ανακοίνωσε μια εξέλιξη που πολύ δύσκολα μπορούσε να λάβει «ημερολογιακή» ερμηνεία και αποτυπωνόταν σε βαριά και δυσοίωνα νούμερα: Η βιομηχανική παραγωγή τον Αύγουστο ήταν μειωμένη 4% από τον Ιούλιο, όταν είχε αυξηθεί 1,9%. Ειδικά η παραγωγή της αυτοκινητοβιομηχανίας είχε βυθιστεί κατά 25% ενώ η παραγωγή εργαλείων και μέσων παραγωγής είχε μειωθεί κατά 8,8%. Η τάση των τελευταίων δύο-τριών μηνών έδειχνε ότι μια σταθερή μείωση της βιομηχανικής δραστηριότητας – αν και όχι μια ανοικτή ύφεση. Πού οφείλονταν αυτές; Στη μείωση της ζήτησης από το εξωτερικό.

Η διαφωνία μεταξύ των οπαδών του success story της γερμανικής οικονομίας (που την παρουσίαζαν ως μια ακλόνητη όαση μέσα σε μια Ευρώπη της ύφεσης) και των επικριτικών φωνών, επιλυόταν στην πράξη. Και, λες για να μην υπάρχουν πολλές αμφισβητήσεις, την περασμένη Πέμπτη, η γερμανική Στατιστική Υπηρεσία ανακοίνωσε τα στοιχεία για τις εξαγωγές της χώρας τον Αύγουστο. Μετά τη μεγάλη μείωση των παραγγελιών και της παραγωγής της γερμανικής βιομηχανίας, ανακοινώθηκε μείωση των γερμανικών εξαγωγών τον Αύγουστο 5,8% συγκριτικά με τον Ιούλιο και κατά 1% μέσα στο δωδεκάμηνο. Η εικόνα της γερμανικής οικονομίας ως μιας ατμομηχανής που τίποτα δεν κάμπτει την ορμή της, χλώμιασε.

Τα χαμόγελα παραχωρούν τη θέση τους στην γκρίνια. Μεγάλες βιομηχανίες όπως η Siemens και η BMW στέλνουν σήμα κινδύνου. Και την ίδια ημέρα, την Πέμπτη, τα τέσσερα κορυφαία οικονομικά ινστιτούτα της Γερμανίας, που δύο φορές τον χρόνο δίνουν κοινές προβλέψεις για την πορεία των βασικών οικονομικών μεγεθών, δημοσιοποίησαν νέες, αναθεωρημένες προς τα κάτω προβλέψεις για το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν. Προβλέπουν ότι θα αυξηθεί μόνο 1,3% φέτος και 1,2% το 2015, αντί 1,9% και 2% αντιστοίχως που πρόβλεπαν την άνοιξη, πριν από έξι μήνες. Οπως σχολιάστηκε, τα τέσσερα ινστιτούτα πρέπει να νιώθουν βαριά απαισιοδοξία, διότι η αρνητική αναθεώρηση μιας πρόβλεψης για το μακρύ χρονικό διάστημα ενός έτους είναι ασυνήθιστη ως πρακτική αυτή καθαυτή. Συνήθως, αποφεύγεται.

Το παραμύθι μιας γερμανικής όασης ανάπτυξης εν μέσω ερειπίων που σωρεύει η παρατεινόμενη ύφεση στην υπόλοιπη ευρωπαϊκή ήπειρο, χάνει την πειστικότητά του. Η κρίση που ξεκίνησε ως κρίση του τραπεζικού συστήματος, μετετράπη σε δημοσιονομική κρίση όταν τα κράτη προσέτρεξαν (με τον τρόπο που το έκαναν...) να διασώσουν το τραπεζικό σύστημα, μετεξελίχθηκε σε κρίση που εισέβαλε στην πραγματική οικονομία και ο κύκλος ξαναρχίζει.

Η κρίση από την πραγματική οικονομία επιστρέφει στο τραπεζικό σύστημα της Ευρώπης: Σύμφωνα με τη νωπή έκθεση (8.10.14) του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για την παγκόσμια οικονομία, το τραπεζικό σύστημα της Ευρωζώνης είναι πολύ περισσότερο εύθραυστο συγκριτικά με τα τραπεζικά συστήματα των υπόλοιπων περιοχών του κόσμου. Ταυτόχρονα η κρίση, από την ευρωπαϊκή περιφέρεια, εισβάλλει στον πυρήνα της Ευρωζώνης.

Η Γερμανία δεν είναι, ούτε θα μπορούσε να είναι το απόρθητο φρούριο. Η καγκελάριος Μέρκελ δηλώνει ότι τα στοιχεία για την πορεία των εξαγωγών δεν την αιφνιδίασαν, καθότι οι γενικότερες οικονομικές προβλέψεις έχουν καταστεί «κάπως πιο ζοφερές», αλλά είναι υποχρεωμένη να αναζητήσει κινήσεις αποτροπής της επιδείνωσης. Ορισμένοι παρατηρητές προβλέπουν ότι θα αλλάξει το οικονομικό δόγμα της κυβέρνησής της στην κατεύθυνση της τόνωσης της ανάπτυξης με τερματισμό της λιτότητας. Ισως αυτές οι προβλέψεις να αποδειχτούν βεβιασμένες. Στη Γερμανία, όπως και στην άλλη Ευρώπη, διατυπώνονται συγκρουόμενες προτάσεις για το δέον γενέσθαι. Κι η έκβαση αυτών των συγκρούσεων κάθε άλλο παρά αυτονόητη είναι.

Είναι ενδεικτικό ότι τα τέσσερα ινστιτούτα, που εκφράζουν ισχυρά οικονομικά συμφέροντα, υποδεικνύουν ένα δρόμο πολύ βαθιά συντηρητικό. Βεβαίως, καλούν την κυβέρνηση να κάνει δαπάνες για έργα υποδομής, όπως δρόμοι, γραμμές σιδηροδρομικές και γέφυρες – για να τονωθεί η παραγωγή και (παρεμπιπτόντως...) τα οικονομικά των εταιρειών. Παράλληλα, με περισσότερο έντονο τρόπο, υποδεικνύουν ως ριζική λύση του προβλήματος την αύξηση του ηλικιακού ορίου συνταξιοδότησης και (βεβαίως!) την απόσυρση της θέσπισης κατώτατου μισθού –για το καλό των μισθωτών, για να μη γίνουν επιπλέον 200.000 άνεργοι το 2015. Αν αυτό κάτι σας θυμίζει, δεν είναι τυχαίο. Σε μικρές και σε μεγάλες οικονομίες, σε κάποιους πρέπει να χρεωθεί το μάρμαρο...