Η νέα συμφωνία περιέχει παγίδες

Η Ιρλανδία και η Πορτογαλία είχαν τεστάρει τις αγορές κι είχαν λάβει εξιτήριο από τα προγράμματά τους πολύ πριν βγουν από αυτά. Δεν βγήκαν στις αγορές ξυπόλητες. Κι όχι μόνο είχαν βγει, αλλά είχαν ήδη δανειστεί από αυτές σχεδόν όλα τα κεφάλαια που θα χρειάζονταν τον πρώτο χρόνο από τη λήξη των προγραμμάτων τους. Οι αποφάσεις ΔΝΤ και Eurogroup για την έξοδό τους από τα Μνημόνια, απλά επικύρωναν τη διαπιστωμένη πραγματικότητα: Οτι μπορούσαν να βγουν στις αγορές και να δανειστούν φθηνά.

Ευτυχώς για την Πορτογαλία, που είχε πάρει από τις αγορές όλα τα λεφτά που θα χρειαστεί φέτος. Γιατί, την Τετάρτη, στην πρώτη αξιολόγησή της μετά την έξοδο από το πρόγραμμα, Ε.Ε. και ΔΝΤ της εξαπέλυσαν δημόσια επίθεση, περί επιβράδυνσης των μεταρρυθμίσεων, θέσπισης κατώτατου μισθού και απόκλισης στο δημόσιο έλλειμμα από το συμφωνημένο 2,5% του ΑΕΠ στο... 2,7% που -λένε- ίσως ανέλθει στο 3,3%. Αν δεν είχε προνοήσει, το κλίμα στις αγορές θα γινόταν πολύ δύσκολο γι’ αυτήν.

Αποφεύγοντας επιμελώς να διδασκόμαστε από τις εμπειρίες των άλλων, εμείς τρέχαμε προς τον τοίχο. Πέσαμε επάνω του, τη νύχτα της Πέμπτης.

Η απλή αλληλουχία των γεγονότων έδειχνε ότι την Ελλάδα δεν την εμπιστεύονται οι αγορές.

(α) Βγήκαμε δοκιμαστικά στις αγορές τον Απρίλιο, σε περίοδο άκρατης διεθνούς ευφορίας και στροφής των κεφαλαίων σε υποτιμημένες αγορές, και πήραμε 3 δισ. για 5ετία με επιτόκιο 4,95% - τριπλάσιο της Πορτογαλίας.

(β) Ζητήσαμε από τις αγορές, τον Ιούλιο, 3 δισ. για 3ετία, αλλά μας πρόσφεραν μόνο τα μισά.

(γ) Στη δευτερογενή αγορά, ποτέ δεν σημειώθηκε αισθητή ζήτηση για τα ομόλογά μας, ισχυρή ένδειξη πως, παρότι το 85% του χρέους μας κατέχουν δημόσιοι φορείς του εξωτερικού (δηλαδή, τελεί εκτός διαπραγμάτευσης), οι αγορές έβλεπαν κινδύνους στην Ελλάδα.

(δ) Τα επιτόκια του 10ετούς ομολόγου, από 4,95% τον Απρίλιο και 5,47% στις αρχές Σεπτεμβρίου, πήραν ανοδική πορεία μετά τις κυβερνητικές διακηρύξεις στη ΔΕΘ και, από τη διεθνή αναστάτωση στα μέσα Οκτωβρίου, ξέφυγαν στην (απαγορευτική για δανεισμό...) περιοχή του 8%.

Οι σημαίες της εξόδου από Μνημόνια ήταν από νάιλον. Και, τελικά, υπεστάλησαν στο Eurogroup. Η νέα συμφωνία έχει δύο σημαντικά στοιχεία:

(α) Πιο ακριβό δανεισμό: Η Ελλάδα θα ελέγχεται από τους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς και το ΔΝΤ χωρίς, πλέον, ο έλεγχος να συνοδεύεται από φθηνά κεφάλαια. Τα κεφάλαια θα υπάρχουν μόνο ως απόθεμα, για ώρα ανάγκης. Ο έλεγχος θα ασκείται είτε προσφύγουμε σε αυτά είτε όχι. Ελεγχος χωρίς νέα λεφτά -αυτό, ακριβώς, που επεδίωκαν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις (που δεν θα ήθελαν να ζητήσουν από τα κοινοβούλιά τους νέα λεφτά για την Ελλάδα) και το ΔΝΤ (όπου πληθαίνουν οι διαμαρτυρίες φτωχών χωρών για τη βοήθεια στην Ελλάδα). Λεφτά θα ζητάμε από τις αγορές. Με την εξασφάλιση που παρέχει η γραμμή πίστωσης, τα επιτόκια των αγορών θα μειωθούν σχετικά με τα σημερινά επίπεδά τους, ωστόσο θα είναι πολύ υψηλότερα από εκείνα (2%) του ESM.

(β) Πιο αυστηρό έλεγχο: Ο έλεγχος, πέραν των όποιων τυπικών διαδικασιών, θα είναι άτεγκτος, γιατί θα τον επιβάλλουν οι αγορές. Με το ΔΝΤ και την Ε.Ε. υπάρχουν περιθώρια διαπραγμάτευσης, με τις αγορές όχι. Είτε σε δανείζουν είτε δεν συμφωνούν και δεν σε δανείζουν. Αν δεν σε δανείσουν, προσφεύγεις στον ESM – και κακή η τύχη όποιας κυβέρνησης παγιδευτεί και υποχρεωθεί σε τέτοια «υποχώρηση»... Κι όταν σε δανείζουν, σου δίνουν επιτόκια που ενσωματώνουν τον κάθε φορά κίνδυνο που εκτιμούν ότι έχεις. Ο κ. Σόιμπλε και το ΔΝΤ δεν χρειάζονται ένα βαρύ σύστημα ελέγχου της χώρας. Μια κουβέντα τους, θα αρκεί για να μας επαναφέρουν «στην τάξη» οι αγορές. Ας προβληματιστούμε με την Πορτογαλία: Τι επιτόκιο θα πλήρωνε αν έπρεπε, σήμερα, μετά την επίθεση που δέχτηκε την Τετάρτη, να βγει στις αγορές;

Τι θα έπρεπε να κάνουμε; Πρώτον, να μην έχουμε μιμηθεί τον λαγό στο γνωστό ανέκδοτο με το λιοντάρι - να μην πασχίζαμε να βγούμε όπως όπως στις αγορές, αλλά να έχουμε προετοιμαστεί. Δεύτερον, να έχουμε καταρτίσει εθνικό σχέδιο (άνευ του οποίου ουδέν...) για το κράτος και την οικονομία που θέλουμε, χωρίς νέα ελλείμματα. Τρίτον, για την υλοποίηση του σχεδίου μας, να διαπραγματευτούμε με την Ευρώπη και το ΔΝΤ μια νέα συμφωνία που θα περιέχει τρία στοιχεία: Συνέχιση της φθηνής δανειοδότησης, επιμήκυνση χρέους και μείωση των επιτοκίων του (αυτά που κινδυνεύουν να χαθούν, αφού το χρέος μας, θεωρείται από πολλές κυβερνήσεις και από την ελληνική... βιώσιμο) για να μειωθούν τα απαιτούμενα πρωτογενή πλεονάσματα, προκειμένου να χαλαρώσει η ασφυκτική δημοσιονομική πολιτική. Τη νύχτα της Πέμπτης δεν έγινε τέτοιου είδους συμφωνία. Εγινε μια συμφωνία που περιέχει παγίδες. Από τους πρώτους μήνες του 2015.