Το εργαστήριο του νεοφιλελευθερισμού
Γεράσιμος Γεωργάτος, Αυγή, Δημοσιευμένο: 2005-11-11
Οσα συμβαίνουν σήμερα στη Γαλλία δεν έχουν καμιά απολύτως σχέση με την τρομοκρατία και τον ισλαμικό φονταμενταλισμό, όπως ακούστηκε από ορισμένες πλευρές, ούτε βεβαίως με κάποιο οργανωμένο κίνημα που επιχειρεί την αποσταθεροποίηση και τη βίαιη ανατροπή του συστήματος. Είναι το αποτέλεσμα της εγκατάλειψης από το κράτος του ρυθμιστικού και αναδιανεμητικού του ρόλου που προώθησαν συστηματικά οι κυβερνήσεις Ραφαρέν και Ντε Βιλπέν. Μόνο εντός του 2005, πάγωσαν το ποσό των 350 εκατομμυρίων ευρώ που προοριζόταν για τα υποβαθμισμένα προάστια, αυξάνοντας έτσι θεαματικά την ανεργία ιδιαίτερα των νέων, κατάργησαν τις επιδοτήσεις προς τους διαφόρων δραστηριοτήτων συλλόγους και τις ενώσεις πολιτών που συνέβαλαν στην κοινωνική συνοχή, μείωσαν κατά 10% το επίδομα κατοικίας και εγκαταλείποντας την ήδη ανεπαρκή κοινωνική πολιτική ενέτειναν την καταστολή.
Πρόκειται για τη γαλλική εφαρμογή των νεοφιλελεύθερων πολιτικών που ασκούνται ωσαύτως σε ευρωπαϊκή και διεθνή κλίμακα. Οι μετεγκαταστάσεις επιχειρήσεων, η απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων, η μείωση των δημοσίων εσόδων με όλο και λιγότερη φορολογία για τους πιο ευνοημένους, πλήττουν πρώτα και πιο σκληρά τα κατώτερα στρώματα της κοινωνικής πυραμίδας, τους λιγότερο "προσαρμοσμένους στο σύστημα", εν προκειμένω τους νέους Γάλλους πολίτες, απόγονους μεταναστών, που αποτελούν μια ολόκληρη γενιά χωρίς ελπίδα και προοπτική, υποκείμενους επιπλέον σε διακρίσεις λόγω χρώματος. Η απελπισία τους, που εκφράζεται σήμερα με τον πιο βίαιο τρόπο, ανατροφοδοτείται από την αυταρχική και απαξιωτική ρητορική του υπουργού εσωτερικών Νικολά Σαρκοζί, ο οποίος επιχειρεί να αλιεύσει τις ψήφους της άκρας δεξιάς για τις προσεχείς προεδρικές εκλογές, το 2007.
Στόχοι της καταστροφικής απελπισίας των εξεγερμένων είναι δυστυχώς σχολεία, λεωφορεία, γυμναστήρια κ.λπ, δημόσια δηλαδή αγαθά που αποτελούν συλλογική τους περιουσία και τα οποία τα έχουν ανάγκη για τη βελτίωση των συνθηκών της ζωής τους. Θυμίζουν τις πρώτες εξεγέρσεις εργατών που κατέστρεφαν τις μηχανές θεωρώντας τις υπεύθυνες για την εξαθλίωσή τους.
Τα λαϊκά γαλλικά προάστια μας προσφέρουν ανάγλύφα, ως σε συνθήκες εργαστηρίου, τα αποτελέσματα των ακραίων νεοφιλελεύθερων πολιτικών που εφαρμόζονται και σε άλλες περιοχές του πλανήτη. Στην Ελλάδα μπορεί να μην έχουμε ακριβώς ταξικά και χωροταξικά το Σεν Ντενί και το Μπομπινύ, έχουμε όμως τη Νάουσα και άλλες περιοχές όπου η ανεργία και η απελπισία καταγράφουν ποσοστά άνω του 30%. Πρόκειται για την ελληνική εφαρμογή των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, όπου η "ήπια προσαρμογή" προκαλεί την άγρια περιθωριοποίηση, χωρίς ευτυχώς ακόμα την καταστροφική εξέγερση.
Όλα αυτά τα φαινόμενα σηματοδοτούν την αποτυχία και την αυξανόμενη κρίση του νεοφιλελεύθερου μοντέλου. Όμως σηματοδοτούν ταυτόχρονα και την επείγουσα ανάγκη συντονισμού και διαμόρφωσης εναλλακτικού σχεδίου των δυνάμεων της ανανεωτικής και ριζοσπαστικής αριστεράς για πολιτική διέξοδο από την κρίση. Είναι όσο ποτέ άλλοτε επιτακτική η σύνδεση του παγκόσμιου και του ευρωπαϊκού με το τοπικό. Στη σύνοδο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, τον προσεχή Δεκέμβριο στο Χονγκ Κονγκ, αναμένονται προτάσεις που θα διευκολύνουν περαιτέρω τα κέρδη των πολυεθνικών σε βάρος των κοινωνικών και περιβαλλοντικών πολιτικών. Στις 22 Νοεμβρίου επανέρχεται στην ευρωπαϊκή ημερήσια διάταξη η οδηγία Μπολκεστάιν και έπεται στα καθ’ ημάς ένας σκληρός και περιοριστικός προϋπολογισμός.
Απέναντι σε όλα αυτά, το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς πραγματοποιεί τα πρώτα ελπιδοφόρα βήματα, που πρέπει να επιταχυνθούν για μια πειστική και αποτελεσματική πολιτική διέξοδο σε ευρωπαϊκή κλίμακα. Όμως τα γεγονότα στη Γαλλία αναδεικνύουν επίσης το ειδικό βάρος και το ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η Αριστερά και στη χώρα μας, με την ισχυρή παρουσία της στους τοπικούς θεσμούς. Αντί να τους απαξιώνει ως όργανο του νεοφιλελεύθερου δικομματισμού, μπορεί με τη συμμετοχή της να μετατρέψει την απαισιοδοξία ή και την απελπισία σε ελπίδα, διευρύνοντας τη δημοκρατία και διεκδικώντας πόρους και αρμοδιότητες προς όφελος των πολιτών. Γιατί είναι οι πιο αδύναμοι που έχουν άμεση ανάγκη τους ισχυρούς πολιτικούς θεσμούς για να τους προστατεύουν από τη "δικτατορία των αγορών". Όσοι είναι εξασφαλισμένοι έχουν την πολυτέλεια να κάνουν απλώς αντίσταση.
* Ο Γεράσιμος Γεωργάτος είναι μέλος της Γραμματείας του Τμήματος Ευρωπαϊκής Πολιτικής και της Νομαρχιακής Α’ Αθήνας του ΣΥΝ
Πρόκειται για τη γαλλική εφαρμογή των νεοφιλελεύθερων πολιτικών που ασκούνται ωσαύτως σε ευρωπαϊκή και διεθνή κλίμακα. Οι μετεγκαταστάσεις επιχειρήσεων, η απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων, η μείωση των δημοσίων εσόδων με όλο και λιγότερη φορολογία για τους πιο ευνοημένους, πλήττουν πρώτα και πιο σκληρά τα κατώτερα στρώματα της κοινωνικής πυραμίδας, τους λιγότερο "προσαρμοσμένους στο σύστημα", εν προκειμένω τους νέους Γάλλους πολίτες, απόγονους μεταναστών, που αποτελούν μια ολόκληρη γενιά χωρίς ελπίδα και προοπτική, υποκείμενους επιπλέον σε διακρίσεις λόγω χρώματος. Η απελπισία τους, που εκφράζεται σήμερα με τον πιο βίαιο τρόπο, ανατροφοδοτείται από την αυταρχική και απαξιωτική ρητορική του υπουργού εσωτερικών Νικολά Σαρκοζί, ο οποίος επιχειρεί να αλιεύσει τις ψήφους της άκρας δεξιάς για τις προσεχείς προεδρικές εκλογές, το 2007.
Στόχοι της καταστροφικής απελπισίας των εξεγερμένων είναι δυστυχώς σχολεία, λεωφορεία, γυμναστήρια κ.λπ, δημόσια δηλαδή αγαθά που αποτελούν συλλογική τους περιουσία και τα οποία τα έχουν ανάγκη για τη βελτίωση των συνθηκών της ζωής τους. Θυμίζουν τις πρώτες εξεγέρσεις εργατών που κατέστρεφαν τις μηχανές θεωρώντας τις υπεύθυνες για την εξαθλίωσή τους.
Τα λαϊκά γαλλικά προάστια μας προσφέρουν ανάγλύφα, ως σε συνθήκες εργαστηρίου, τα αποτελέσματα των ακραίων νεοφιλελεύθερων πολιτικών που εφαρμόζονται και σε άλλες περιοχές του πλανήτη. Στην Ελλάδα μπορεί να μην έχουμε ακριβώς ταξικά και χωροταξικά το Σεν Ντενί και το Μπομπινύ, έχουμε όμως τη Νάουσα και άλλες περιοχές όπου η ανεργία και η απελπισία καταγράφουν ποσοστά άνω του 30%. Πρόκειται για την ελληνική εφαρμογή των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, όπου η "ήπια προσαρμογή" προκαλεί την άγρια περιθωριοποίηση, χωρίς ευτυχώς ακόμα την καταστροφική εξέγερση.
Όλα αυτά τα φαινόμενα σηματοδοτούν την αποτυχία και την αυξανόμενη κρίση του νεοφιλελεύθερου μοντέλου. Όμως σηματοδοτούν ταυτόχρονα και την επείγουσα ανάγκη συντονισμού και διαμόρφωσης εναλλακτικού σχεδίου των δυνάμεων της ανανεωτικής και ριζοσπαστικής αριστεράς για πολιτική διέξοδο από την κρίση. Είναι όσο ποτέ άλλοτε επιτακτική η σύνδεση του παγκόσμιου και του ευρωπαϊκού με το τοπικό. Στη σύνοδο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, τον προσεχή Δεκέμβριο στο Χονγκ Κονγκ, αναμένονται προτάσεις που θα διευκολύνουν περαιτέρω τα κέρδη των πολυεθνικών σε βάρος των κοινωνικών και περιβαλλοντικών πολιτικών. Στις 22 Νοεμβρίου επανέρχεται στην ευρωπαϊκή ημερήσια διάταξη η οδηγία Μπολκεστάιν και έπεται στα καθ’ ημάς ένας σκληρός και περιοριστικός προϋπολογισμός.
Απέναντι σε όλα αυτά, το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς πραγματοποιεί τα πρώτα ελπιδοφόρα βήματα, που πρέπει να επιταχυνθούν για μια πειστική και αποτελεσματική πολιτική διέξοδο σε ευρωπαϊκή κλίμακα. Όμως τα γεγονότα στη Γαλλία αναδεικνύουν επίσης το ειδικό βάρος και το ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η Αριστερά και στη χώρα μας, με την ισχυρή παρουσία της στους τοπικούς θεσμούς. Αντί να τους απαξιώνει ως όργανο του νεοφιλελεύθερου δικομματισμού, μπορεί με τη συμμετοχή της να μετατρέψει την απαισιοδοξία ή και την απελπισία σε ελπίδα, διευρύνοντας τη δημοκρατία και διεκδικώντας πόρους και αρμοδιότητες προς όφελος των πολιτών. Γιατί είναι οι πιο αδύναμοι που έχουν άμεση ανάγκη τους ισχυρούς πολιτικούς θεσμούς για να τους προστατεύουν από τη "δικτατορία των αγορών". Όσοι είναι εξασφαλισμένοι έχουν την πολυτέλεια να κάνουν απλώς αντίσταση.
* Ο Γεράσιμος Γεωργάτος είναι μέλος της Γραμματείας του Τμήματος Ευρωπαϊκής Πολιτικής και της Νομαρχιακής Α’ Αθήνας του ΣΥΝ
