Τι λείπει από τον Ομπάμα;
Ντικ Χάουαρντ, Συνέντευξη στην Ελένη Τσερεζόλε, Κυριακάτικη Αυγή, Δημοσιευμένο: 2009-11-08
Ο Ντικ Χάουαρντ διδάσκει στο πανεπιστήμιο Stony Brook στη Νέα Υόρκη, γράφει άρθρα και μετέχει στις συντακτικές επιτροπές πολλών αμερικανικών και γαλλικών εντύπων. Συγγραφέας πολλών έργων - το τελευταίο του αναφέρεται στις “Πηγές της αμερικανικής πολιτικής σκέψης” - ο Χάουαρντ μίλησε στην “Κ.Α.” για τον απολογισμό του ενός χρόνου του Μπάρακ Ομπάμα, επισημαίνοντας ότι είναι λάθος η σύγκριση με το Νιού Ντιλ του Ρούζβελτ - “οι καταστάσεις είναι εντελώς διαφορετικές, ο Ρούζβελτ δεν ανέλαβε την εξουσία τη στιγμή της διεθνούς κρίσης, ενώ αντιμετώπιζε και εσωκομματική κριτική”. “Σε ό,τι αφορά στον Ομπάμα και τη μεταρρύθμιση υγείας, η αρχή έχει γίνει και το κρίσιμο δεν είναι ο ’δημόσιος πόλος’, αλλά να ψηφιστεί ένας νόμος που θα μπορεί να βελτιωθεί αργότερα. Ο ίδιος ο Ρούζβελτ, ας μην ξεχνάμε, επιδίωξε τη μεταρρύθμιση του Συστήματος Υγείας όπως κι ο Τρούμαν αλλά κανείς τους δεν κατάφερε τίποτε…”
* Οι περισσότεροι αναλυτές θεωρούν ότι οι δύο ήττες σε Βιρτζίνια και Νιού Τζέρσεϊ, στις εκλογές για νέους κυβερνήτες, αποτελούν σοβαρό πλήγμα για τον Ομπάμα. Συμφωνείτε;
Πιστεύω ότι πρόκειται για επιφανειακή ανάλυση. Καταρχήν, οι δύο ήττες οφείλονταν σε τοπικές συνθήκες και δεύτερον οι υποψήφιοι που ηττήθηκαν ήσαν δεύτερης τάξης. Και εξηγούμαι: Το Νιού Τζέρσεϊ είναι μια περιοχή που πλήττεται πολύ από την κρίση, ο κυβερνήτης ξανακατέβηκε στις εκλογές, ενώ είχε αποτύχει προηγουμένως να επιλύσει στεγαστικά προβλήματα, κ.ά., στη Βιρτζίνια ο υποψήφιος ήταν πραγματικά δεύτερης τάξης, για τον οποίο ο Ομπάμα δεν εκδήλωσε κανενός είδους ενθουσιασμό. Εδώ όμως θα προσθέσω την εκλογή στην 23η περιφέρεια της Νέας Υόρκης, όπου η υποψήφια των Ρεπουμπλικανών αναγκάστηκε να απέχει, γιατί η δεξιά, οι συντηρητικοί του κόμματος, κατέβασαν μια άλλη υποψηφιότητα, κάτι που οδήγησε στην εκλογή ενός άγνωστου Δημοκρατικού υποψήφιου σε μια περιφέρεια που είχε να εκλέξει Δημοκρατικό εδώ και 150 χρόνια. Η εξέλιξη αυτή δείχνει ότι και στις εκλογές του 2010 αλλά και στις προεδρικές του 2012 το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα θα είναι βαθιά διχασμένο.
Πάντως να επισημάνω εδώ ότι στις εκλογές αυτές, όπως έδειξαν οι δημοσκοπήσεις, οι νέοι και οι μειονότητες δεν πήγαν να ψηφίσουν. Δεν γνωρίζω το γιατί. Το θέμα είναι ότι ο Ομπάμα δεν κατάφερε να τους κινητοποιήσει.
* Αισθάνονται αυτές οι ομάδες απογοητευμένες;
Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, φαίνεται ότι τώρα δραστηριοποιούνται σε διαφορετικά επίπεδα - στις κοινότητες, για παράδειγμα. Κάτι που δεν είναι κακό.
* Αναφερθήκατε στο Ρεπουμπλικανικό κόμμα: βρίσκεται σε κρίση ταυτότητας;
Το κόμμα βρίσκεται σε κρίση εδώ και αρκετό καιρό. Όταν ο Νίξον κατέβηκε στις εκλογές, το 1968, το έκανε με τη λεγόμενη νότια στρατηγική, που σήμαινε ότι θα διαιρούσε τους μαύρους και τους λευκούς που ψήφιζαν μαζί Δημοκρατικούς. Έκτοτε αυτός ο διχασμός συνεχίζεται στους Ρεπουμπλικσνούς. Παράδειγμα: ο Φορντ μετά την αποχώρηση του Νίξον επέλεξε ως αντιπρόεδρο τον Ροκφέλερ, που ανήκε στην προοδευτική πτέρυγα και σύντομα αντιλήφθηκε ότι ήταν λάθος επιλογή! Με το πέρασμα του χρόνου, το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα μετατράπηκε σε κόμμα του Νότου. Αν παρατηρήσετε τον εκλογικό χάρτη του 2008, θα διαπιστώσετε ότι γεωγραφικά η δύναμη των Ρεπουμπλικανών συγκεντρώνεται στα νότια και νοτιο-δυτικά.
* Σε ό,τι αφορά την ιδεολογική τοποθέτηση, οι Ρεπουμπλικανοί θα στραφούν δεξιότερα;
Πιστεύω ότι θα πάνε δεξιότερα για τον εξής λόγο, ότι δηλαδή δεν έχουν τίποτε άλλο να προσφέρουν! Πρέπει να κατανοήσουν οι αναγνώστες σας ότι αυτή είναι μια πολύ αμερικανική αντίδραση, γιατί η Αμερική έγινε ανεξάρτητη αποσχιζόμενη από τη Βρετανία, ενώ στην Ευρώπη είχαμε επαναστάσεις, τη γερμανική, τη γαλλική. Και η διαφορά είναι ότι η γαλλική επανάσταση κατέλαβε την κρατική εξουσία για να την χρησιμοποιήσει στην κοινωνική αλλαγή. Ενώ η Αμερική έχει τη συνήθεια να τα βγάζει πέρα μόνη της. Αυτό που δεν υπογράμμισε, κατά τη γνώμη μου, επαρκώς ο Ομπάμα είναι ότι έχει δίκιο ο κόσμος να φοβάται τον Μεγάλο Αδελφό, αλλά όταν κινδυνεύει από τύπους σαν τον Μάντοφ, τότε ζητά την προστασία του… Μεγάλου Αδελφού! Δηλαδή θα έπρεπε να αποδεχθεί το «αντί-ρυθμιστικό» πνεύμα των Αμερικανών, αλλά παράλληλα να τους δώσει να καταλάβουν ότι το πνεύμα αυτό ακριβώς μπορεί να τους προστατέψει έναντι των απατεώνων, κ.ά.
* Και τι πιστεύετε για την εμμονή του Ομπάμα να θέλει να κυβερνήσει μέσω του δικομματικού πνεύματος από τη στιγμή που οι Ρεπουμπλικάνοι επιμένουν στην πολιτική του μαζικού «όχι σε όλα»;
Υπάρχουν δύο λόγοι που εξηγούν αυτή του τη στάση. Πρώτον, ότι έτσι εξελέγη. Αν διαβάσουμε την αυτοβιογραφία του και παρατηρήσουμε την προεκλογική εκστρατεία μέσα από το πρίσμα της, θα διαπιστώσουμε ότι ο Ομπάμα πέτυχε να ταυτιστεί με την αμερικανική ιστορία, να εμφανιστεί ως η ενσάρκωση του έθνους και της ιστορίας του. Από την άλλη, το γεγονός ότι εξελέγη με αυτόν ακριβώς τον τρόπο, του προσδίδει μια υπεροχή, μια εξουσία θα του επιτρέψει να αφήσει τους άλλους να κάνουν το παιχνίδι, να τους εξαντλήσει. Γι’ αυτό κι όταν ένα καναδικό ραδιόφωνο μου ζήτησε να περιγράψω με μια λέξη τον Ομπάμα, τους είπα ότι είναι cool, ακριβώς λόγω αυτής της ανωτερότητας.
Η άλλη όψη του πράγματος, είναι ότι αυτή η δικομματική πολιτική δεν είναι απολύτως δικομματική, είναι πιο σύνθετη. Ας πάρουμε το παράδειγμα της μεταρρύθμισης υγείας: Πώς την παρουσιάζει; Απευθύνεται στους καθηγητές, στους εργάτες, στους συνταξιούχους, στους πυροσβέστες κ.ο.κ. και τους εξηγεί πως θα τους βοηθήσει η κοινωνική ασφάλιση, χωρίς να επισημαίνει ότι η ασφάλιση σημαίνει αλληλεγγύη. Αυτή είναι η λέξη - κλειδί. «Πουλάει» τη μεταρρύθμιση πόρτα - πόρτα, ενώ χρειάζεται να δοθεί έμφαση στο συλλογικό «εμείς». Ας πάρουμε ένα άλλο παράδειγμα. Αν δούμε το πρόγραμμά του, όπως το παρουσίασε κατά την ορκωμοσία του, σε αυτό εξέφρασε τη βούλ
ησή του να προωθήσει πολλά σχέδια παράλληλα και πολλοί τότε είπαν ότι αυτό είναι λάθος, ότι έπρεπε να συγκεντρωθεί σε ένα ή δύο. Ωστόσο έχει ήδη κάνει αρκετά πράγματα για την οικολογία, τη μεταρρύθμιση της εκπαίδευσης, το κλείσιμο του Γκουαντάναμο, που δεν προχωρά αρκετά γρήγορα κατά τη γνώμη μου, ενώ έχει κάνει και σοβαρά βήματα στη διπλωματία. Ωστόσο, δεν υπάρχει κάτι που να ενώνει όλα αυτά τα μέτωπα, κάτι σαν το «New Deal», για παράδειγμα, ή τα «Νέα Σύνορα» του Κέννεντι…
* Αναζητά δηλαδή ο Ομπάμα τη φράση - κλειδί…
Ναι. Και πιστεύω ότι η λέξη που θα ταίριαζε είναι η «αλληλεγγύη». Η προσπάθεια για μια αλληλέγγυα Αμερική. Αν αύριο, μεθαύριο εσείς ή εγώ αρρωστήσουμε σοβαρά, η ασφάλιση πρέπει να μας βοηθήσει, αυτή είναι η πτυχή που πρέπει να αναδειχθεί.
* Σε ό,τι αφορά τη μεταρρύθμιση υγείας λοιπόν, έχει ελπίδες να την περάσει, ενώ ακόμη κι η αριστερά του κόμματος, τον επικρίνει ότι έκανε πίσω αναφορικά με τον «δημόσιο πόλο» ασφάλισης;
Η αριστερά δεν έχει άλλο υποψήφιο, το μόνο που κάνει είναι να ηθικολογεί. Από την άλλη, πιστεύω ότι ο Ομπάμα έχει αυτό το κύρος που θα του επιτρέψει να “εξαντλήσει” αυτούς τους ανθρώπους.
* Πιο επιτυχημένη πρωτοβουλία του Ομπάμα μέχρι τώρα;
Πιστεύω, η ομιλία του στο Κάιρο… Αλλά να σας επισημάνω εδώ ότι αυτή είναι μια ερώτηση δημοσιογράφου… Γιατί το θέμα είναι να υπάρχει συνέργεια μεταξύ των θεμάτων. Για παράδειγμα, στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, όπου έχουν μεν γίνει πρόοδοι αλλά πρέπει να γίνουν πολύ μεγαλύτερες.
Και ας μην ξεχνάμε ότι ο εκάστοτε πρόεδρος πρέπει να συμβιώνει με το Κογκρέσο και αυτό το σύστημα δεν μεταρρυθμίζεται εύκολα - όπως έλεγα σε ένα γαλλικό ραδιόφωνο, αν ο Ομπάμα ήταν πρόεδρος στη Γαλλία η μεταρρύθμιση υγείας θα είχε ήδη περάσει, γιατί ο Γάλλος πρόεδρος έχει περισσότερες εξουσίες από ό,τι ο Αμερικανός.
* Οι περισσότεροι αναλυτές θεωρούν ότι οι δύο ήττες σε Βιρτζίνια και Νιού Τζέρσεϊ, στις εκλογές για νέους κυβερνήτες, αποτελούν σοβαρό πλήγμα για τον Ομπάμα. Συμφωνείτε;
Πιστεύω ότι πρόκειται για επιφανειακή ανάλυση. Καταρχήν, οι δύο ήττες οφείλονταν σε τοπικές συνθήκες και δεύτερον οι υποψήφιοι που ηττήθηκαν ήσαν δεύτερης τάξης. Και εξηγούμαι: Το Νιού Τζέρσεϊ είναι μια περιοχή που πλήττεται πολύ από την κρίση, ο κυβερνήτης ξανακατέβηκε στις εκλογές, ενώ είχε αποτύχει προηγουμένως να επιλύσει στεγαστικά προβλήματα, κ.ά., στη Βιρτζίνια ο υποψήφιος ήταν πραγματικά δεύτερης τάξης, για τον οποίο ο Ομπάμα δεν εκδήλωσε κανενός είδους ενθουσιασμό. Εδώ όμως θα προσθέσω την εκλογή στην 23η περιφέρεια της Νέας Υόρκης, όπου η υποψήφια των Ρεπουμπλικανών αναγκάστηκε να απέχει, γιατί η δεξιά, οι συντηρητικοί του κόμματος, κατέβασαν μια άλλη υποψηφιότητα, κάτι που οδήγησε στην εκλογή ενός άγνωστου Δημοκρατικού υποψήφιου σε μια περιφέρεια που είχε να εκλέξει Δημοκρατικό εδώ και 150 χρόνια. Η εξέλιξη αυτή δείχνει ότι και στις εκλογές του 2010 αλλά και στις προεδρικές του 2012 το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα θα είναι βαθιά διχασμένο.
Πάντως να επισημάνω εδώ ότι στις εκλογές αυτές, όπως έδειξαν οι δημοσκοπήσεις, οι νέοι και οι μειονότητες δεν πήγαν να ψηφίσουν. Δεν γνωρίζω το γιατί. Το θέμα είναι ότι ο Ομπάμα δεν κατάφερε να τους κινητοποιήσει.
* Αισθάνονται αυτές οι ομάδες απογοητευμένες;
Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, φαίνεται ότι τώρα δραστηριοποιούνται σε διαφορετικά επίπεδα - στις κοινότητες, για παράδειγμα. Κάτι που δεν είναι κακό.
* Αναφερθήκατε στο Ρεπουμπλικανικό κόμμα: βρίσκεται σε κρίση ταυτότητας;
Το κόμμα βρίσκεται σε κρίση εδώ και αρκετό καιρό. Όταν ο Νίξον κατέβηκε στις εκλογές, το 1968, το έκανε με τη λεγόμενη νότια στρατηγική, που σήμαινε ότι θα διαιρούσε τους μαύρους και τους λευκούς που ψήφιζαν μαζί Δημοκρατικούς. Έκτοτε αυτός ο διχασμός συνεχίζεται στους Ρεπουμπλικσνούς. Παράδειγμα: ο Φορντ μετά την αποχώρηση του Νίξον επέλεξε ως αντιπρόεδρο τον Ροκφέλερ, που ανήκε στην προοδευτική πτέρυγα και σύντομα αντιλήφθηκε ότι ήταν λάθος επιλογή! Με το πέρασμα του χρόνου, το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα μετατράπηκε σε κόμμα του Νότου. Αν παρατηρήσετε τον εκλογικό χάρτη του 2008, θα διαπιστώσετε ότι γεωγραφικά η δύναμη των Ρεπουμπλικανών συγκεντρώνεται στα νότια και νοτιο-δυτικά.
* Σε ό,τι αφορά την ιδεολογική τοποθέτηση, οι Ρεπουμπλικανοί θα στραφούν δεξιότερα;
Πιστεύω ότι θα πάνε δεξιότερα για τον εξής λόγο, ότι δηλαδή δεν έχουν τίποτε άλλο να προσφέρουν! Πρέπει να κατανοήσουν οι αναγνώστες σας ότι αυτή είναι μια πολύ αμερικανική αντίδραση, γιατί η Αμερική έγινε ανεξάρτητη αποσχιζόμενη από τη Βρετανία, ενώ στην Ευρώπη είχαμε επαναστάσεις, τη γερμανική, τη γαλλική. Και η διαφορά είναι ότι η γαλλική επανάσταση κατέλαβε την κρατική εξουσία για να την χρησιμοποιήσει στην κοινωνική αλλαγή. Ενώ η Αμερική έχει τη συνήθεια να τα βγάζει πέρα μόνη της. Αυτό που δεν υπογράμμισε, κατά τη γνώμη μου, επαρκώς ο Ομπάμα είναι ότι έχει δίκιο ο κόσμος να φοβάται τον Μεγάλο Αδελφό, αλλά όταν κινδυνεύει από τύπους σαν τον Μάντοφ, τότε ζητά την προστασία του… Μεγάλου Αδελφού! Δηλαδή θα έπρεπε να αποδεχθεί το «αντί-ρυθμιστικό» πνεύμα των Αμερικανών, αλλά παράλληλα να τους δώσει να καταλάβουν ότι το πνεύμα αυτό ακριβώς μπορεί να τους προστατέψει έναντι των απατεώνων, κ.ά.
* Και τι πιστεύετε για την εμμονή του Ομπάμα να θέλει να κυβερνήσει μέσω του δικομματικού πνεύματος από τη στιγμή που οι Ρεπουμπλικάνοι επιμένουν στην πολιτική του μαζικού «όχι σε όλα»;
Υπάρχουν δύο λόγοι που εξηγούν αυτή του τη στάση. Πρώτον, ότι έτσι εξελέγη. Αν διαβάσουμε την αυτοβιογραφία του και παρατηρήσουμε την προεκλογική εκστρατεία μέσα από το πρίσμα της, θα διαπιστώσουμε ότι ο Ομπάμα πέτυχε να ταυτιστεί με την αμερικανική ιστορία, να εμφανιστεί ως η ενσάρκωση του έθνους και της ιστορίας του. Από την άλλη, το γεγονός ότι εξελέγη με αυτόν ακριβώς τον τρόπο, του προσδίδει μια υπεροχή, μια εξουσία θα του επιτρέψει να αφήσει τους άλλους να κάνουν το παιχνίδι, να τους εξαντλήσει. Γι’ αυτό κι όταν ένα καναδικό ραδιόφωνο μου ζήτησε να περιγράψω με μια λέξη τον Ομπάμα, τους είπα ότι είναι cool, ακριβώς λόγω αυτής της ανωτερότητας.
Η άλλη όψη του πράγματος, είναι ότι αυτή η δικομματική πολιτική δεν είναι απολύτως δικομματική, είναι πιο σύνθετη. Ας πάρουμε το παράδειγμα της μεταρρύθμισης υγείας: Πώς την παρουσιάζει; Απευθύνεται στους καθηγητές, στους εργάτες, στους συνταξιούχους, στους πυροσβέστες κ.ο.κ. και τους εξηγεί πως θα τους βοηθήσει η κοινωνική ασφάλιση, χωρίς να επισημαίνει ότι η ασφάλιση σημαίνει αλληλεγγύη. Αυτή είναι η λέξη - κλειδί. «Πουλάει» τη μεταρρύθμιση πόρτα - πόρτα, ενώ χρειάζεται να δοθεί έμφαση στο συλλογικό «εμείς». Ας πάρουμε ένα άλλο παράδειγμα. Αν δούμε το πρόγραμμά του, όπως το παρουσίασε κατά την ορκωμοσία του, σε αυτό εξέφρασε τη βούλ
ησή του να προωθήσει πολλά σχέδια παράλληλα και πολλοί τότε είπαν ότι αυτό είναι λάθος, ότι έπρεπε να συγκεντρωθεί σε ένα ή δύο. Ωστόσο έχει ήδη κάνει αρκετά πράγματα για την οικολογία, τη μεταρρύθμιση της εκπαίδευσης, το κλείσιμο του Γκουαντάναμο, που δεν προχωρά αρκετά γρήγορα κατά τη γνώμη μου, ενώ έχει κάνει και σοβαρά βήματα στη διπλωματία. Ωστόσο, δεν υπάρχει κάτι που να ενώνει όλα αυτά τα μέτωπα, κάτι σαν το «New Deal», για παράδειγμα, ή τα «Νέα Σύνορα» του Κέννεντι…
* Αναζητά δηλαδή ο Ομπάμα τη φράση - κλειδί…
Ναι. Και πιστεύω ότι η λέξη που θα ταίριαζε είναι η «αλληλεγγύη». Η προσπάθεια για μια αλληλέγγυα Αμερική. Αν αύριο, μεθαύριο εσείς ή εγώ αρρωστήσουμε σοβαρά, η ασφάλιση πρέπει να μας βοηθήσει, αυτή είναι η πτυχή που πρέπει να αναδειχθεί.
* Σε ό,τι αφορά τη μεταρρύθμιση υγείας λοιπόν, έχει ελπίδες να την περάσει, ενώ ακόμη κι η αριστερά του κόμματος, τον επικρίνει ότι έκανε πίσω αναφορικά με τον «δημόσιο πόλο» ασφάλισης;
Η αριστερά δεν έχει άλλο υποψήφιο, το μόνο που κάνει είναι να ηθικολογεί. Από την άλλη, πιστεύω ότι ο Ομπάμα έχει αυτό το κύρος που θα του επιτρέψει να “εξαντλήσει” αυτούς τους ανθρώπους.
* Πιο επιτυχημένη πρωτοβουλία του Ομπάμα μέχρι τώρα;
Πιστεύω, η ομιλία του στο Κάιρο… Αλλά να σας επισημάνω εδώ ότι αυτή είναι μια ερώτηση δημοσιογράφου… Γιατί το θέμα είναι να υπάρχει συνέργεια μεταξύ των θεμάτων. Για παράδειγμα, στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, όπου έχουν μεν γίνει πρόοδοι αλλά πρέπει να γίνουν πολύ μεγαλύτερες.
Και ας μην ξεχνάμε ότι ο εκάστοτε πρόεδρος πρέπει να συμβιώνει με το Κογκρέσο και αυτό το σύστημα δεν μεταρρυθμίζεται εύκολα - όπως έλεγα σε ένα γαλλικό ραδιόφωνο, αν ο Ομπάμα ήταν πρόεδρος στη Γαλλία η μεταρρύθμιση υγείας θα είχε ήδη περάσει, γιατί ο Γάλλος πρόεδρος έχει περισσότερες εξουσίες από ό,τι ο Αμερικανός.
