ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗΣ ΑΠΟΨΗΣ
Σάκης Παπαθανασίου, Δημοσιευμένο: 2008-02-03
Το άρθρο μου με θέμα «Εκλογές : Συμπεράσματα και προοπτικές για το ΣΥΡΙΖΑ» προκάλεσε μια πρωτοφανή επίθεση εκ μέρους του Δαγκλή Δήμου, με τη χρήση ακραίων μεθόδων πολεμικής αντιπαράθεσης. Κρίνω σκόπιμο να απαντήσω επειδή αρκετά από τα θέματα που θίγονται θα συζητηθούν και στο Συνέδριο. Συγκεκριμένα:
1. Η απόδοση προκαταβολικά απαράδεκτων χαρακτηρισμών ενοχοποιεί την πολιτική μου άποψη
Ο Δ.Δ χρησιμοποιεί χαρακτηρισμούς που στερούνται ηθικού και πολιτικού ερείσματος («κρυφές σκοπιμότητες», εκσυγχρονιστικός λόγος που εκφέρεται υπό το βάρος του «συνδρόμου του παρελθόντος» και του «τέλους της Ιστορίας», made in U.S.A, αστικός σοσιαλισμός κ.λ.π). Έτσι κατασκευάζεται ο εχθρός-ένοχος, κινητοποιούνται αμυντικά αντανακλαστικά για την υπεράσπιση της αριστερής ταυτότητας του ΣΥΝ και εμποδίζεται η νηφάλια παρακολούθηση της επιχειρηματολογίας που εμπεριέχει η διαφορετική άποψη.
Αντίστοιχους χαρακτηρισμούς βρίσκει κανείς μόνο σε κείμενα του ΚΚΕ το οποίο αντιμετωπίζει τις θέσεις του ΣΥΝ ως «δεκανίκι του νεοφιλελευθερισμού» και φθοροποιό στοιχείο που « μολύνει τις ιδέες και τους αγώνες της Αριστεράς».
Τέτοιου είδους πολεμική χρησιμοποιήθηκε πολλές φορές στο παρελθόν στο πλαίσιο της Αριστεράς. Αποδείχθηκε όμως ότι στόχευε στην επιβολή της «μοναδικής» κομματικής αλήθειας, εμπόδιζε την κατανόηση της πραγματικότητας και εν τέλει προκαλούσε δεινά στο κίνημα της ανθρώπινης απελευθέρωσης.
Ελπίζω η στάση αυτή να είναι προσωπική και να μην αποτυπώνει τη στάση που επιλέγει να κρατήσει η πλειοψηφία ή ένα σημαντικό τμήμα της, έναντι των διαφορετικών προβληματισμών που αναπτύσσονται στο πλαίσιο του εσωκομματικού διαλόγου.
2. Η χρήση κανόνων τυπικής λογικής διαστρεβλώνει τις εκτιμήσεις που δεν εξηγούν μονοδιάστατα την εκλογική μας επίδοση
Ο Δ.Δ υποστηρίζει ότι αιτιολογώ την εκλογική επίδοση μόνο στη βάση της «πολυψυχικότητας» του ΣΥΝ. Στην πραγματικότητα όμως αναφέρω ότι « Στις εκλογές πήγαμε προφανώς με μια πολιτική γραμμή καθορισμένη από την πλειοψηφία. Όμως ταυτόχρονα και εξ αντικειμένου λειτούργησαν προς το εκλογικό σώμα όλα τα ρεύματα ιδεών του κόμματος και συσσωματώθηκε στο εκλογικό αποτέλεσμα η επίδραση που αυτά έχουν στην κοινωνία». Παρόμοια διαπίστωση περιλαμβάνεται και στο κείμενο των θέσεων της ΚΠΕ για το 5ο Συνέδριο.
Φαίνεται ότι στην ουσία αυτό που ενοχλεί είναι η άποψή μου ότι η εκλογική μας τακτική σωστά επικεντρώθηκε στα ζητήματα συρρίκνωσης της δημοκρατίας (με την οικονομική, κοινωνική και πολιτική έννοια) και αντιπαρατέθηκε στο δικομματισμό στο σύνολό του, δίνοντας όμως ιδιαίτερη έμφαση στη Ν.Δ που είχε την κυβερνητική ευθύνη.
Ο Δ.Δ δεν αναλύει το πολιτικό μας στίγμα και περιορίζεται σε μια μονοδιάστατη ερμηνεία που επιβεβαιώνει καθολικά τη λεγόμενη αριστερή στροφή. Αποδίδει μάλιστα σε αυτήν τον ίδιο περίπου προσανατολισμό « με την αύξηση της εκλογικής προτίμησης προς το ΚΚΕ, αλλά και προς το ΛΑ.Ο.Σ. αφού το τελευταίο κατά την κλασσική συνταγή επενδύει και καπηλεύεται τον αριστερό λόγο».
Δυσκολεύομαι πράγματι να παρακολουθήσω τη λογική αυτής της πολιτικής ανάλυσης και τα συνημμένα , δηλαδή την υποστήριξη της ανάγκης υιοθέτησης περισσότερο «αριστερών θέσεων» εκ μέρους του ΣΥΝ. Οι εκτιμήσεις αυτές στρεβλώνουν την πραγματικότητα προκαθορίζοντας την ερμηνεία της στη βάση της ιδεολογικής προτίμησης. Επιφέρουν δε ως αποτέλεσμα την απομάκρυνση από το καθήκον της περαιτέρω ενίσχυσης , εμβάθυνσης και πολιτικοποίησης της στροφής των πολιτών προς τα αριστερά, στη βάση συγκεκριμένων πολιτικών στο πεδίο του δημοκρατικού μεταρρυθμισμού.
3. Η αντιπαράθεση της αντικαπιταλιστικής πάλης με τον αγώνα προώθησης δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων είναι τεχνητή και μη τεκμηριωμένη
Ο Δ.Δ διερωτάται αν η αντιπαράθεση στο συστημικό μονόδρομο αφορά μόνο την αντιμετώπιση της νεοφιλελεύθερης επίθεσης, περιορίζεται σε μια «ηπιότερη διαδρομή» και δεν στρέφεται εν γένει ενάντια στο καπιταλιστικό σύστημα. Παραγνωρίζει ότι η ιστορία του αριστερού κινήματος βρίθει πετυχημένων προσπαθειών για τη δημιουργία μετώπων στο έδαφος των κυρίαρχων αντιθέσεων. Ενδεικτικά μόνο θυμίζω ότι το ΚΚΕ τη δεκαετία του ΄80 επεξεργάστηκε το πρόγραμμα της πραγματικής αλλαγής, μέσα από το οποίο έδωσε το δικό του στίγμα στο πεδίο των μεταρρυθμίσεων.
Η ΚΠΕ του ΣΥΝ ορθά στο κείμενο θέσεων αναφέρει « …. η ανατροπή και υπέρβαση των κυρίαρχων καπιταλιστικών σχέσεων, που θα επιτευχθούν μέσα από την προώθηση τομών και ριζικών αλλαγών σε όλους τους τομείς………Σήμερα οι τομές και αλλαγές αυτές έχουν ως αντικείμενο τον νεοφιλελευθερισμό σε όλες του τις εκφάνσεις» και στη συνέχεια «…είναι αναγκαίο να διατυπωθούν με τη μορφή μιας εναλλακτικής προγραμματικής πρότασης, με τη μορφή ενός προγράμματος δράσης για την τρέχουσα περίοδο…».
Στο πλαίσιο της κατάθεσης προτάσεων για τη διαμόρφωση αυτού του προγράμματος η αναφορά μου στην «καθαγιασμένη νοοτροπία της χαμηλής απόδοσης» επιδιώκει να αποτυπώσει το πρόβλημα του εκτεταμένου ιδιωτικού σφετερισμού των δημοσίων πόρων, μέσω της παροχής υπηρεσιών χαμηλής ποιότητας πρωτίστως από το μεγάλο κεφάλαιο και τους προμηθευτές του δημοσίου τομέα, αλλά και από τμήματα εργαζομένων του δημόσιου τομέα που έχουν ενσωματωθεί σε αυτή τη λογική.
Το πρόβλημα αυτό επιβαρύνει το αξιακό φορτίο της κοινωνίας, τη λειτουργία της πολιτικής και τη ζωή των πολιτών, ιδιαίτερα των ασθενέστερων οικονομικά. Αποτελεί δε σημαντικό πεδίο συγκρούσεων και εμπεριέχει δυνατότητες επίτευξης αποτελεσμάτων εκσυγχρονισμού - εκδημοκρατισμού υπό την πίεση των αριστερών δυνάμεων. Προφανώς η ανάδειξη αυτού του πολιτικού ζητήματος δεν έχει καμιά σχέση με τον οικονομισμό , δηλαδή τον περιορισμό των καθηκόντων και της οπτικής του εργατικού κινήματος στον οικονομικό αγώνα.
4. Η απομόνωση φράσεων και η αυθαίρετη απόδοση νοημάτων οδηγεί στη δίκη θέσεων και προθέσεων.
Η κρίση επί των διατυπώσεων δεν μπορεί να στηρίζεται αποκλειστικά στις γνώσεις που έχει ο κρίνων. Απαιτείται μελέτη, διερεύνηση, σκέψη και μετά κριτική στάση. Μόνο έτσι αποφεύγουμε καταστάσεις όπως η συγκεκριμένη, όπου έννοιες και όροι που χρησιμοποιούνται από διανοητές της αριστερής σκέψης εγκαλούνται ως αστικά κατασκευάσματα. Συγκεκριμένα για τη χρήση των όρων:
i) «πολιτισμική Αριστερά»
ΟΙ επεξεργασίες του Γκράμσι για την ηγεμονία και συνακόλουθα για την αυτονομία της πολιτισμικής δομής, βοήθησαν στην υπέρβαση της παλιάς δογματικής θέσης ότι μέσω της πάλης «τάξης εναντίον τάξης» θα αντιμετωπιστούν αυτομάτως όλα τα ζητήματα. Ο όρος επιδιώκει να αποδώσει τις διαστάσεις της αριστερής παρέμβασης σε ό,τι εντάσσεται στην ηθική – πολιτισμική σφαίρα με την ευρεία έννοια. Ενδεικτικά αναφέρω θέματα όπως η επανανομιμοποίηση της πολιτικής, η βαθιά θεσμική δημοκρατική αναδιοργάνωση, τα πολιτικά δικαιώματα, τα δικαιώματα των μεταναστών και των μειονοτήτων, οι πολιτισμικές ανισότητες και διακρίσεις, οι νέες μορφές αλληλεγγύης σε όλες τις πλευρές της ανθρώπινης ζωής. Χρησιμοποιώντας τον όρο υποδηλώνω πράγματι ότι ο ΣΥΝ πρέπει να διατηρήσει και να εμβαθύνει και σ΄ αυτή τη διάσταση της φυσιογνωμίας του.
ii) «συνολικός εργαζόμενος»
Ο όρος έχει χρησιμοποιηθεί από το Μαρξ στο Κεφάλαιο, για να αποδώσει τη διαπίστωση ότι η εργατική τάξη δε λειτουργεί παρά μόνο ως συλλογική και συνολική εργατική δύναμη. Στη συνέχεια, η χρήση του όρου επεκτάθηκε στο θέμα της εκπροσώπησης του συνολικού εργάτη μέσω των κομμουνιστικών κομμάτων, τα οποία ως φορείς της πρωτοπορίας της τάξης διαθέτουν πλήρη κατανόηση του κοινωνικού πλαισίου και των αντιφάσεών του καθώς και ενιαία σύλληψη της αποστολής της τάξης. Με την κατάλληλη προσαρμογή χρησιμοποίησα τον όρο «συνολικός εργαζόμενος» για να αποδώσω δύο αναγκαιότητες. Πρώτο, την προώθηση της κοινωνικής συμμαχίας των παλαιών και νέων λαϊκών στρωμάτων με τα μεσαία στρώματα της εργασίας και της επιχειρηματικότητας. Δεύτερο, τη συγκρότηση μιας αλληλέγγυας και αξιόπιστης εκπροσώπησης του συνολικού συμφέροντος των εργαζόμενων παραγωγών και του αιτήματος της κοινωνικής προόδου , χωρίς λογικές απλής πρόσθεσης των επιμέρους διεκδικήσεων.
iii) «νέου τύπου διακινδύνευση»
Ο όρος πρωτοαναφέρθηκε την εποχή της εμφάνισης του κινδύνου καταστροφής του πλανήτη από τα πυρηνικά όπλα και πολυχρησιμοποιείται σήμερα από αριστερούς διανοητές που αναδεικνύουν νέες πλευρές διακινδύνευσης. Χρησιμοποίησα τον όρο (ορθότερος είναι ο όρος αβεβαιότητα), για να τονίσω την ανάγκη μεγαλύτερης ενασχόλησης του ΣΥΝ με μια νέα ατζέντα θεμάτων που αποκτούν μεγάλη βαρύτητα, όπως η κλιματική αλλαγή, η διαχείριση των τεχνολογικών κινδύνων, οι ανεξέλεγκτοι διατροφικοί κίνδυνοι κ.λ.π.
iv) « νέου τύπου αστική προβληματικότητα»
Ο όρος αναφέρεται στα νέα προβλήματα ή νέες εκφάνσεις προβλημάτων της ζωής στον καπιταλισμό που δεν αφορούν μόνο τα παραδοσιακά εργατικά στρώματα. Τέτοια είναι η διάχυση της εργασιακής ανασφάλειας και σε δυναμικά στρώματα με προσόντα, η μόνιμη δυστοκία εισόδου στην αγορά εργασίας των νέων, οι μειωμένες προσδοκίες για την κοινωνική πλειοψηφία, η πολυτομεακή επιδείνωση των συνθηκών ζωής που προκύπτει από την προώθηση του ιδιωτικού έναντι του δημόσιου χώρου. Είναι επίσης και όσα συνδέονται με το συνολικό τρόπο ζωής, τον καταναλωτισμό, την επέκταση της αλλοτρίωσης που προκύπτει από την αποτέλεσμα εμπορευματοποίηση όλων των τομέων της κοινωνικής ζωής.
Χρησιμοποίησα τον όρο, αφενός, για να υπενθυμίσω ότι τέτοιου είδους θέματα τροφοδότησαν στο παρελθόν εξεγέρσεις και αποτελούν σήμερα εκρηκτικό υλικό αμφισβήτησης του δικομματισμού και ενίσχυσης του ΣΥΡΙΖΑ και, αφετέρου, για να υποστηρίξω την ανάγκη διεύρυνσης της θεματολογίας αλλά και των ομάδων στόχου της απέυθυνσής μας.
5. Η επιδίωξη μιας νέας κοινωνικής λαϊκότητας δε δικαιολογεί οπισθοχώρηση στον παραδοσιακό «εργατισμό»
Ο Δ.Δ συγχέει την ανάγκη ενίσχυσης της απεύθυνσης του ΣΥΝ στα λαϊκά στρώματα με την εργατοκρατία, δηλαδή την πολιτική θέση που αναγνωρίζει μόνο τους εργάτες ως αποκλειστικούς αρμοδίους να ηγηθούν του εργατικού κινήματος και κατ΄ επέκταση του κινήματος της ανθρώπινης χειραφέτησης.
Έτσι, δεν μπορεί να γίνει κατανοητό τι απ΄ όλα θεωρεί επικίνδυνο: την άποψη που διατυπώνω ότι η αυξημένη επιρροή μας στα στρώματα με ανώτερο μορφωτικό επίπεδο πρέπει να κατανοηθεί ως απόδειξη ισχύος και ενθαρρυντικός λόγος για το μέλλον ή τη θέση μου ότι χρειάζονται στοχευμένες πολιτικές προσέγγισης των δυναμικών τμημάτων των αγροτικών και εργατικών στρωμάτων δηλαδή των νεότερων ηλικιακά και πιο ενεργών παραγωγικά;
Θεωρώ προφανές ότι η «συμφιλίωσή» μας με την αποδοχή που συναντούμε στα μεσαία στρώματα ή στα στρώματα της μισθωτής εργασίας με ανώτερο μορφωτικό επίπεδο, δεν αντιπαρατίθεται με την επιδίωξη απόκτησης μιας νέας κοινωνικής λαϊκότητας.
Επίλογος
Η απάντηση ήταν οφειλόμενη και επιδίωξε αφενός να υπερασπιστεί τις πολιτικές απόψεις που κατέθεσα έναντι μιας σκαιής συμπεριφοράς και αφετέρου να συμβάλει στον εσωκομματικό διάλογο ενόψει του 5ου συνεδρίου.
Παπαθανασίου Σάκης
Μέλος της απερχόμενης ΚΠΕ του ΣΥΝ
ΙΔΕΕΣ,ΛΕΞΕΙΣ και ΑΡΙΣΤΕΡΑ
(Με αφορμή το κείμενο «ΕΚΛΟΓΕΣ: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ» του σ. Παπαθανασίου .Σ - Συμβολή στο διάλογο που συνήθως…δεν γίνεται)
Α. Στο εν λόγω κείμενο επιχειρείται να δειχθεί ότι το καλό εκλογικό αποτέλεσμα του ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ. μπορεί να ερμηνευθεί εκτός της εξηγητικής θεώρησης της λεγόμενης «αριστερής στροφής» του ΣΥΝ, η οποία απορρίπτεται. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιείται ένα εξηγητικό σχήμα το οποίο όμως θεωρώ ότι είναι, επιεικώς, μη επαρκές . Η αδυναμία στην επιχειρηματολογία του που οδηγεί σχεδόν σε αντίφαση είναι όταν π.χ. υποστηρίζει ότι οι νέοι ψηφοφόροι του ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ. επικρότησαν «όλες τις «ψυχές» της δικής μας Αριστεράς» δηλαδή «όλες τις συνιστώσες του ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ.» αλλά βεβαίως και τα «ρεύματα του ΣΥΝ».Εάν κανείς εξαιρέσει το πρώτο σκέλος, εφόσον προφανώς οδηγεί στην απορριπτέα «αριστερή στροφή», απομένει το δεύτερο, για να εκφράσει αυτήν την «πολυψυχικότητα». Το εύλογο ερώτημα που προκύπτει εδώ είναι γιατί δεν εκφράστηκε παλαιότερα αυτή η εκλογική προτίμηση, εφόσον υποτίθεται υπήρχε στον ΣΥΝ μεγαλύτερη «πολυψυχικότητα», σύμφωνα με την κατηγορία που υπάρχει σήμερα ότι έχει αυξηθεί ( πέρα από τον παράγοντα της συμμετοχής του ΣΥΝ στον ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ. ) μία πλειοψηφική «μονοψυχικότητα». Μία πιθανή απάντηση θα μπορούσε να ήταν η προσφυγή στην «πολιτική συγκυρία» (δηλαδή στην αντιδικομματική κοινωνική τάση), η οποία όμως έτσι ισχυροποιείται αρκετά ως εξηγητικός παράγοντας κάτι που απορρίπτεται από το κείμενο με την ισχυρή του μορφή. Μια άλλη πιθανή απάντηση θα ήταν βέβαια να δεχθούμε ότι παλαιότερα δεν υπήρχε μία ενισχυμένη «πολυψυχικότητα» αλλά αντίθετα μία άλλη «μονοψυχικότητα», η οποία δεν είχε γίνει αποδεκτή από τα συγκεκριμένα κοινωνικά στρώματα. Το τελευταίο όμως έμμεσα οδηγεί και πάλι στην εξηγητική θεώρηση της «αριστερής στροφής» όσον αφορά στο ΣΥΝ, η οποία όμως, όπως είπαμε, δεν υιοθετείται από το κείμενο. Τελικά η τελευταία (παρά την έντονη μετεκλογική φιλολογία γύρω από τη διάκριση «διαμαρτυρία»-«επιδοκιμασία») είναι η μόνη που αντιμετωπίζει με επιτυχία και το φαινόμενο της αύξησης της εκλογικής προτίμησης προς το ΚΚΕ, αλλά και προς το ΛΑ.Ο.Σ. αφού το τελευταίο κατά την κλασσική συνταγή επενδύει και καπηλεύεται τον αριστερό λόγο.
Β. Είναι αλήθεια ότι η λογοτεχνίζουσα και κυρίως η νεολογίζουσα διάθεση για έννοιες και φράσεις είναι θεμιτή (η τελευταία π.χ. γι` αυτούς που επιθυμούν να παράξουν θεωρία), κυρίως όταν υπάρχει γλωσσική ανάγκη να εκφραστούν νέα και πρωτόγνωρα πράγματα όπως είναι π.χ. νέα κοινωνικά υποκείμενα , καταστάσεις, διαδικασίες, ιδέες κτλ. Συνήθως αυτό το «νέο» συνίσταται σε μία γλωσσική (ανα-)συνδυαστική πράξη ήδη γνωστών εννοιών και όρων, με σκοπό την καλύτερη απόδοση των αντικειμένων της αναφοράς, δηλαδή των σημαινόμενων, αρκεί αυτή η γλωσσοποιητική διαδικασία να υπακούει σε δύο βασικές δεοντολογικές και συσχετιζόμενες προϋποθέσεις: να μην δημιουργεί μία ad hoc γλωσσική κατασκευή που γίνεται μόνον για να ικανοποιήσει κάποιες, συνήθως κρυφές, σκοπιμότητες, και να είναι όσο γίνεται σημασιολογικά διευκρινισμένη κυρίως στο επίπεδο αναφοράς της, δηλαδή να ισχύει ένα, έστω minimum, κριτήριο διυποκειμενικής επικοινωνίας και συνεννόησης.
Συνήθως αυτές επιβιώνουν ή προσπαθούν να επιβιώσουν μέσα από μία διαδικασία είδους γλωσσικής «φυσικής επιλογής», ανεξάρτητα από το αν καταφέρνουν τελικά να τηρήσουν τις δύο παραπάνω προϋποθέσεις. Αντίθετα μάλιστα παρατηρούμε ότι πολλές από αυτές, που ανήκουν στον χώρο της κοινωνικής και πολιτικής φιλολογίας, παραμένουν σκόπιμα, συχνά «αισθητική αδεία», πολύσημες, χαλαρά δομημένες και έτσι θολές.
Είναι προφανές ότι αυτές οι διαδικασίες αφορούν έντονα την σημερινή Αριστερά στις θεωρητικές αναλυτικοσυνθετικές της αναζητήσεις που σκοπεύουν πάντα στην αποτύπωση- έκφραση κοινωνικών κ.α. φαινομένων. Είναι επίσης εύλογο ότι το φαινόμενο αυτό παρουσιάζεται πιο έντονα στον λεγόμενο «εκσυγχρονιστικό» λόγο, ιδίως μάλιστα όταν αυτός εκφέρεται κάτω από το βάρος του «συνδρόμου του παρελθόντος» και του «τέλους της Ιστορίας», δηλαδή του πολιτικού αυτού ιδεολογήματος (made in U.S.A) που το ίδιο αποτελεί μία τέτοια (αναβιωμένη) κατασκευή παρά την όποια λογοτεχνική της απόχρωση.
Από το εν λόγω κείμενο μπορούμε επιλεκτικά να διακρίνουμε κάποιες τέτοιες κατασκευές όπως είναι οι παρακάτω εκφράσεις.
α) «Ο ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ. με ένα νέο μίγμα πολιτισμικής Αριστεράς και σύγχρονων κοινωνικά ριζοσπαστικών χαρακτηριστικών, δημιούργησε…»
Το ερώτημα, εδώ, είναι αν αυτό αποτελεί απόπειρα ορισμού του ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ. ή τονίζει συμπληρωματικά κάποιες ιδιότητές του. Επίσης τι σημαίνει «πολιτισμική Αριστερά», εάν συνιστά παράλληλη έννοια π.χ. με την κοινωνική, την οικολογική Αριστερά κ.α., ή συνιστά περιέχουσα έννοια όλων των άλλων.
β) «Ο ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ. παρά την διατήρηση πολλών αριστερών στερεοτύπων …
Τι σημαίνει αριστερό στερεότυπο και κυρίως ποια είναι αυτά που πρέπει να διατηρηθούν και ποια όχι
γ) «..αντιμετώπισης της νέου τύπου αστικής προβληματικότητας και διακινδύνευσης»
Απαιτούνται διευκρινίσεις για την «αστική προβληματικότητα», για τη «νέου» τύπου τέτοια, και για την (αστική;) «διακινδύνευση». Ποια είναι π.χ. η «παλαιού» τύπου ….Μήπως πρόκειται π.χ. για το αστικό κράτος πρόνοιας των μεταπολεμικών ευρωπαϊκών κοινωνιών ;
δ) «Από τη σκοπιά…του συνολικού εργαζόμενου και πολίτη».
Προφανώς εδώ απαιτείται σημασιολογική και παραδειγματοποιημένη διευκρίνηση του «συνολικού» εργαζόμενου και ποια είναι η νέα (ταξική) κοινωνικοπαραγωγική «γεωγραφία» στην οποία ανήκει ο όρος.
ε) «…να παράγουμε νέες ιδέες …που θα προκαλέσουν ρήξεις πολλές με το συστημικό μονόδρομο αλλά και με τις καθαγιασμένες διάχυτες νοοτροπίες χαμηλής απόδοσης…»
Η πρώτη διευκρίνιση αφορά σ` αυτόν το «συστημικό μονόδρομο», εάν δηλαδή εδώ υπονοείται εν γένει το καπιταλιστικό σύστημα ή ο σημερινός νεοφιλελεύθερος δρόμος που αυτό ακολουθεί. Στη τελευταία περίπτωση θα πρέπει να υποδειχθεί η άλλη εναλλακτική και προφανώς «ηπιότερη» διαδρομή που θα πρέπει να υιοθετήσει ο ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ.Η άλλη διευκρίνιση αφορά στην οικονομίστικη έννοια της «χαμηλής απόδοσης» που παράγει η σημερινή «καθαγιασμένη» πολιτική και κυρίως στο που αναφέρεται αυτή η απόδοση.
στ) Τέλος θεωρώ σχεδόν επικίνδυνη για την Αριστερά την άποψη που λέει ότι οι προβληματισμοί και τα συνακόλουθα «αισθήματα μειονεξίας» που απορρέουν από τη διαπίστωση ότι ο ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ. έχει έλλειμμα απεύθυνσης στα αγροτικά-εργατικά, σε αντίθεση με τα ανωτέρου μορφωτικού επιπέδου στρώματα, συνιστά «εργατοκρατία» (!)Ισοδύναμα τότε ο αντίστοιχος εύλογος προβληματισμός και το αίσθημα μειονεξίας για το έλλειμμα που όντως υπάρχει όσον αφορά π.χ. στους μετανάστες θα πρέπει να το ερμηνεύσουμε και να το χαρακτηρίσουμε «μεταναστοκρατία»(!)
Γ. Επειδή θεωρώ ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιείται εύκολα και αβασάνιστα ο «σκουπιδοτενεκές της Ιστορίας» και οι αφορισμοί περί «αγκυλώσεων του παρελθόντος» και «αριστερών στερεοτύπων», θα κλείσω παραθέτοντας μία άποψη παρμένη από ένα τέτοιο θρυλικό «στερεότυπο», ηλικίας 150 χρόνων,( άποψη η οποία νομίζω ότι ίσχυσε απόλυτα στις πρόσφατες «αρχηγικές» διαδικασίες του ΠΑ.ΣΟ.Κ) και που πιστεύω ότι δεν έχει θέση «στη δική μας Αριστερά»
«Ο αστικός σοσιαλισμός τότε μόνο παίρνει την έκφραση [ μορφή] που του αξίζει όταν καταντάει απλός ρητορισμός»
(Κομμουνιστικό Μανιφέστο, Μαρξ-Ένγκελς) Δαγκλής Δημοσθένης
Μέλος ΠΕ Θεσσαλονίκης ΣΥΝ
1. Η απόδοση προκαταβολικά απαράδεκτων χαρακτηρισμών ενοχοποιεί την πολιτική μου άποψη
Ο Δ.Δ χρησιμοποιεί χαρακτηρισμούς που στερούνται ηθικού και πολιτικού ερείσματος («κρυφές σκοπιμότητες», εκσυγχρονιστικός λόγος που εκφέρεται υπό το βάρος του «συνδρόμου του παρελθόντος» και του «τέλους της Ιστορίας», made in U.S.A, αστικός σοσιαλισμός κ.λ.π). Έτσι κατασκευάζεται ο εχθρός-ένοχος, κινητοποιούνται αμυντικά αντανακλαστικά για την υπεράσπιση της αριστερής ταυτότητας του ΣΥΝ και εμποδίζεται η νηφάλια παρακολούθηση της επιχειρηματολογίας που εμπεριέχει η διαφορετική άποψη.
Αντίστοιχους χαρακτηρισμούς βρίσκει κανείς μόνο σε κείμενα του ΚΚΕ το οποίο αντιμετωπίζει τις θέσεις του ΣΥΝ ως «δεκανίκι του νεοφιλελευθερισμού» και φθοροποιό στοιχείο που « μολύνει τις ιδέες και τους αγώνες της Αριστεράς».
Τέτοιου είδους πολεμική χρησιμοποιήθηκε πολλές φορές στο παρελθόν στο πλαίσιο της Αριστεράς. Αποδείχθηκε όμως ότι στόχευε στην επιβολή της «μοναδικής» κομματικής αλήθειας, εμπόδιζε την κατανόηση της πραγματικότητας και εν τέλει προκαλούσε δεινά στο κίνημα της ανθρώπινης απελευθέρωσης.
Ελπίζω η στάση αυτή να είναι προσωπική και να μην αποτυπώνει τη στάση που επιλέγει να κρατήσει η πλειοψηφία ή ένα σημαντικό τμήμα της, έναντι των διαφορετικών προβληματισμών που αναπτύσσονται στο πλαίσιο του εσωκομματικού διαλόγου.
2. Η χρήση κανόνων τυπικής λογικής διαστρεβλώνει τις εκτιμήσεις που δεν εξηγούν μονοδιάστατα την εκλογική μας επίδοση
Ο Δ.Δ υποστηρίζει ότι αιτιολογώ την εκλογική επίδοση μόνο στη βάση της «πολυψυχικότητας» του ΣΥΝ. Στην πραγματικότητα όμως αναφέρω ότι « Στις εκλογές πήγαμε προφανώς με μια πολιτική γραμμή καθορισμένη από την πλειοψηφία. Όμως ταυτόχρονα και εξ αντικειμένου λειτούργησαν προς το εκλογικό σώμα όλα τα ρεύματα ιδεών του κόμματος και συσσωματώθηκε στο εκλογικό αποτέλεσμα η επίδραση που αυτά έχουν στην κοινωνία». Παρόμοια διαπίστωση περιλαμβάνεται και στο κείμενο των θέσεων της ΚΠΕ για το 5ο Συνέδριο.
Φαίνεται ότι στην ουσία αυτό που ενοχλεί είναι η άποψή μου ότι η εκλογική μας τακτική σωστά επικεντρώθηκε στα ζητήματα συρρίκνωσης της δημοκρατίας (με την οικονομική, κοινωνική και πολιτική έννοια) και αντιπαρατέθηκε στο δικομματισμό στο σύνολό του, δίνοντας όμως ιδιαίτερη έμφαση στη Ν.Δ που είχε την κυβερνητική ευθύνη.
Ο Δ.Δ δεν αναλύει το πολιτικό μας στίγμα και περιορίζεται σε μια μονοδιάστατη ερμηνεία που επιβεβαιώνει καθολικά τη λεγόμενη αριστερή στροφή. Αποδίδει μάλιστα σε αυτήν τον ίδιο περίπου προσανατολισμό « με την αύξηση της εκλογικής προτίμησης προς το ΚΚΕ, αλλά και προς το ΛΑ.Ο.Σ. αφού το τελευταίο κατά την κλασσική συνταγή επενδύει και καπηλεύεται τον αριστερό λόγο».
Δυσκολεύομαι πράγματι να παρακολουθήσω τη λογική αυτής της πολιτικής ανάλυσης και τα συνημμένα , δηλαδή την υποστήριξη της ανάγκης υιοθέτησης περισσότερο «αριστερών θέσεων» εκ μέρους του ΣΥΝ. Οι εκτιμήσεις αυτές στρεβλώνουν την πραγματικότητα προκαθορίζοντας την ερμηνεία της στη βάση της ιδεολογικής προτίμησης. Επιφέρουν δε ως αποτέλεσμα την απομάκρυνση από το καθήκον της περαιτέρω ενίσχυσης , εμβάθυνσης και πολιτικοποίησης της στροφής των πολιτών προς τα αριστερά, στη βάση συγκεκριμένων πολιτικών στο πεδίο του δημοκρατικού μεταρρυθμισμού.
3. Η αντιπαράθεση της αντικαπιταλιστικής πάλης με τον αγώνα προώθησης δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων είναι τεχνητή και μη τεκμηριωμένη
Ο Δ.Δ διερωτάται αν η αντιπαράθεση στο συστημικό μονόδρομο αφορά μόνο την αντιμετώπιση της νεοφιλελεύθερης επίθεσης, περιορίζεται σε μια «ηπιότερη διαδρομή» και δεν στρέφεται εν γένει ενάντια στο καπιταλιστικό σύστημα. Παραγνωρίζει ότι η ιστορία του αριστερού κινήματος βρίθει πετυχημένων προσπαθειών για τη δημιουργία μετώπων στο έδαφος των κυρίαρχων αντιθέσεων. Ενδεικτικά μόνο θυμίζω ότι το ΚΚΕ τη δεκαετία του ΄80 επεξεργάστηκε το πρόγραμμα της πραγματικής αλλαγής, μέσα από το οποίο έδωσε το δικό του στίγμα στο πεδίο των μεταρρυθμίσεων.
Η ΚΠΕ του ΣΥΝ ορθά στο κείμενο θέσεων αναφέρει « …. η ανατροπή και υπέρβαση των κυρίαρχων καπιταλιστικών σχέσεων, που θα επιτευχθούν μέσα από την προώθηση τομών και ριζικών αλλαγών σε όλους τους τομείς………Σήμερα οι τομές και αλλαγές αυτές έχουν ως αντικείμενο τον νεοφιλελευθερισμό σε όλες του τις εκφάνσεις» και στη συνέχεια «…είναι αναγκαίο να διατυπωθούν με τη μορφή μιας εναλλακτικής προγραμματικής πρότασης, με τη μορφή ενός προγράμματος δράσης για την τρέχουσα περίοδο…».
Στο πλαίσιο της κατάθεσης προτάσεων για τη διαμόρφωση αυτού του προγράμματος η αναφορά μου στην «καθαγιασμένη νοοτροπία της χαμηλής απόδοσης» επιδιώκει να αποτυπώσει το πρόβλημα του εκτεταμένου ιδιωτικού σφετερισμού των δημοσίων πόρων, μέσω της παροχής υπηρεσιών χαμηλής ποιότητας πρωτίστως από το μεγάλο κεφάλαιο και τους προμηθευτές του δημοσίου τομέα, αλλά και από τμήματα εργαζομένων του δημόσιου τομέα που έχουν ενσωματωθεί σε αυτή τη λογική.
Το πρόβλημα αυτό επιβαρύνει το αξιακό φορτίο της κοινωνίας, τη λειτουργία της πολιτικής και τη ζωή των πολιτών, ιδιαίτερα των ασθενέστερων οικονομικά. Αποτελεί δε σημαντικό πεδίο συγκρούσεων και εμπεριέχει δυνατότητες επίτευξης αποτελεσμάτων εκσυγχρονισμού - εκδημοκρατισμού υπό την πίεση των αριστερών δυνάμεων. Προφανώς η ανάδειξη αυτού του πολιτικού ζητήματος δεν έχει καμιά σχέση με τον οικονομισμό , δηλαδή τον περιορισμό των καθηκόντων και της οπτικής του εργατικού κινήματος στον οικονομικό αγώνα.
4. Η απομόνωση φράσεων και η αυθαίρετη απόδοση νοημάτων οδηγεί στη δίκη θέσεων και προθέσεων.
Η κρίση επί των διατυπώσεων δεν μπορεί να στηρίζεται αποκλειστικά στις γνώσεις που έχει ο κρίνων. Απαιτείται μελέτη, διερεύνηση, σκέψη και μετά κριτική στάση. Μόνο έτσι αποφεύγουμε καταστάσεις όπως η συγκεκριμένη, όπου έννοιες και όροι που χρησιμοποιούνται από διανοητές της αριστερής σκέψης εγκαλούνται ως αστικά κατασκευάσματα. Συγκεκριμένα για τη χρήση των όρων:
i) «πολιτισμική Αριστερά»
ΟΙ επεξεργασίες του Γκράμσι για την ηγεμονία και συνακόλουθα για την αυτονομία της πολιτισμικής δομής, βοήθησαν στην υπέρβαση της παλιάς δογματικής θέσης ότι μέσω της πάλης «τάξης εναντίον τάξης» θα αντιμετωπιστούν αυτομάτως όλα τα ζητήματα. Ο όρος επιδιώκει να αποδώσει τις διαστάσεις της αριστερής παρέμβασης σε ό,τι εντάσσεται στην ηθική – πολιτισμική σφαίρα με την ευρεία έννοια. Ενδεικτικά αναφέρω θέματα όπως η επανανομιμοποίηση της πολιτικής, η βαθιά θεσμική δημοκρατική αναδιοργάνωση, τα πολιτικά δικαιώματα, τα δικαιώματα των μεταναστών και των μειονοτήτων, οι πολιτισμικές ανισότητες και διακρίσεις, οι νέες μορφές αλληλεγγύης σε όλες τις πλευρές της ανθρώπινης ζωής. Χρησιμοποιώντας τον όρο υποδηλώνω πράγματι ότι ο ΣΥΝ πρέπει να διατηρήσει και να εμβαθύνει και σ΄ αυτή τη διάσταση της φυσιογνωμίας του.
ii) «συνολικός εργαζόμενος»
Ο όρος έχει χρησιμοποιηθεί από το Μαρξ στο Κεφάλαιο, για να αποδώσει τη διαπίστωση ότι η εργατική τάξη δε λειτουργεί παρά μόνο ως συλλογική και συνολική εργατική δύναμη. Στη συνέχεια, η χρήση του όρου επεκτάθηκε στο θέμα της εκπροσώπησης του συνολικού εργάτη μέσω των κομμουνιστικών κομμάτων, τα οποία ως φορείς της πρωτοπορίας της τάξης διαθέτουν πλήρη κατανόηση του κοινωνικού πλαισίου και των αντιφάσεών του καθώς και ενιαία σύλληψη της αποστολής της τάξης. Με την κατάλληλη προσαρμογή χρησιμοποίησα τον όρο «συνολικός εργαζόμενος» για να αποδώσω δύο αναγκαιότητες. Πρώτο, την προώθηση της κοινωνικής συμμαχίας των παλαιών και νέων λαϊκών στρωμάτων με τα μεσαία στρώματα της εργασίας και της επιχειρηματικότητας. Δεύτερο, τη συγκρότηση μιας αλληλέγγυας και αξιόπιστης εκπροσώπησης του συνολικού συμφέροντος των εργαζόμενων παραγωγών και του αιτήματος της κοινωνικής προόδου , χωρίς λογικές απλής πρόσθεσης των επιμέρους διεκδικήσεων.
iii) «νέου τύπου διακινδύνευση»
Ο όρος πρωτοαναφέρθηκε την εποχή της εμφάνισης του κινδύνου καταστροφής του πλανήτη από τα πυρηνικά όπλα και πολυχρησιμοποιείται σήμερα από αριστερούς διανοητές που αναδεικνύουν νέες πλευρές διακινδύνευσης. Χρησιμοποίησα τον όρο (ορθότερος είναι ο όρος αβεβαιότητα), για να τονίσω την ανάγκη μεγαλύτερης ενασχόλησης του ΣΥΝ με μια νέα ατζέντα θεμάτων που αποκτούν μεγάλη βαρύτητα, όπως η κλιματική αλλαγή, η διαχείριση των τεχνολογικών κινδύνων, οι ανεξέλεγκτοι διατροφικοί κίνδυνοι κ.λ.π.
iv) « νέου τύπου αστική προβληματικότητα»
Ο όρος αναφέρεται στα νέα προβλήματα ή νέες εκφάνσεις προβλημάτων της ζωής στον καπιταλισμό που δεν αφορούν μόνο τα παραδοσιακά εργατικά στρώματα. Τέτοια είναι η διάχυση της εργασιακής ανασφάλειας και σε δυναμικά στρώματα με προσόντα, η μόνιμη δυστοκία εισόδου στην αγορά εργασίας των νέων, οι μειωμένες προσδοκίες για την κοινωνική πλειοψηφία, η πολυτομεακή επιδείνωση των συνθηκών ζωής που προκύπτει από την προώθηση του ιδιωτικού έναντι του δημόσιου χώρου. Είναι επίσης και όσα συνδέονται με το συνολικό τρόπο ζωής, τον καταναλωτισμό, την επέκταση της αλλοτρίωσης που προκύπτει από την αποτέλεσμα εμπορευματοποίηση όλων των τομέων της κοινωνικής ζωής.
Χρησιμοποίησα τον όρο, αφενός, για να υπενθυμίσω ότι τέτοιου είδους θέματα τροφοδότησαν στο παρελθόν εξεγέρσεις και αποτελούν σήμερα εκρηκτικό υλικό αμφισβήτησης του δικομματισμού και ενίσχυσης του ΣΥΡΙΖΑ και, αφετέρου, για να υποστηρίξω την ανάγκη διεύρυνσης της θεματολογίας αλλά και των ομάδων στόχου της απέυθυνσής μας.
5. Η επιδίωξη μιας νέας κοινωνικής λαϊκότητας δε δικαιολογεί οπισθοχώρηση στον παραδοσιακό «εργατισμό»
Ο Δ.Δ συγχέει την ανάγκη ενίσχυσης της απεύθυνσης του ΣΥΝ στα λαϊκά στρώματα με την εργατοκρατία, δηλαδή την πολιτική θέση που αναγνωρίζει μόνο τους εργάτες ως αποκλειστικούς αρμοδίους να ηγηθούν του εργατικού κινήματος και κατ΄ επέκταση του κινήματος της ανθρώπινης χειραφέτησης.
Έτσι, δεν μπορεί να γίνει κατανοητό τι απ΄ όλα θεωρεί επικίνδυνο: την άποψη που διατυπώνω ότι η αυξημένη επιρροή μας στα στρώματα με ανώτερο μορφωτικό επίπεδο πρέπει να κατανοηθεί ως απόδειξη ισχύος και ενθαρρυντικός λόγος για το μέλλον ή τη θέση μου ότι χρειάζονται στοχευμένες πολιτικές προσέγγισης των δυναμικών τμημάτων των αγροτικών και εργατικών στρωμάτων δηλαδή των νεότερων ηλικιακά και πιο ενεργών παραγωγικά;
Θεωρώ προφανές ότι η «συμφιλίωσή» μας με την αποδοχή που συναντούμε στα μεσαία στρώματα ή στα στρώματα της μισθωτής εργασίας με ανώτερο μορφωτικό επίπεδο, δεν αντιπαρατίθεται με την επιδίωξη απόκτησης μιας νέας κοινωνικής λαϊκότητας.
Επίλογος
Η απάντηση ήταν οφειλόμενη και επιδίωξε αφενός να υπερασπιστεί τις πολιτικές απόψεις που κατέθεσα έναντι μιας σκαιής συμπεριφοράς και αφετέρου να συμβάλει στον εσωκομματικό διάλογο ενόψει του 5ου συνεδρίου.
Παπαθανασίου Σάκης
Μέλος της απερχόμενης ΚΠΕ του ΣΥΝ
ΙΔΕΕΣ,ΛΕΞΕΙΣ και ΑΡΙΣΤΕΡΑ
(Με αφορμή το κείμενο «ΕΚΛΟΓΕΣ: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ» του σ. Παπαθανασίου .Σ - Συμβολή στο διάλογο που συνήθως…δεν γίνεται)
Α. Στο εν λόγω κείμενο επιχειρείται να δειχθεί ότι το καλό εκλογικό αποτέλεσμα του ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ. μπορεί να ερμηνευθεί εκτός της εξηγητικής θεώρησης της λεγόμενης «αριστερής στροφής» του ΣΥΝ, η οποία απορρίπτεται. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιείται ένα εξηγητικό σχήμα το οποίο όμως θεωρώ ότι είναι, επιεικώς, μη επαρκές . Η αδυναμία στην επιχειρηματολογία του που οδηγεί σχεδόν σε αντίφαση είναι όταν π.χ. υποστηρίζει ότι οι νέοι ψηφοφόροι του ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ. επικρότησαν «όλες τις «ψυχές» της δικής μας Αριστεράς» δηλαδή «όλες τις συνιστώσες του ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ.» αλλά βεβαίως και τα «ρεύματα του ΣΥΝ».Εάν κανείς εξαιρέσει το πρώτο σκέλος, εφόσον προφανώς οδηγεί στην απορριπτέα «αριστερή στροφή», απομένει το δεύτερο, για να εκφράσει αυτήν την «πολυψυχικότητα». Το εύλογο ερώτημα που προκύπτει εδώ είναι γιατί δεν εκφράστηκε παλαιότερα αυτή η εκλογική προτίμηση, εφόσον υποτίθεται υπήρχε στον ΣΥΝ μεγαλύτερη «πολυψυχικότητα», σύμφωνα με την κατηγορία που υπάρχει σήμερα ότι έχει αυξηθεί ( πέρα από τον παράγοντα της συμμετοχής του ΣΥΝ στον ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ. ) μία πλειοψηφική «μονοψυχικότητα». Μία πιθανή απάντηση θα μπορούσε να ήταν η προσφυγή στην «πολιτική συγκυρία» (δηλαδή στην αντιδικομματική κοινωνική τάση), η οποία όμως έτσι ισχυροποιείται αρκετά ως εξηγητικός παράγοντας κάτι που απορρίπτεται από το κείμενο με την ισχυρή του μορφή. Μια άλλη πιθανή απάντηση θα ήταν βέβαια να δεχθούμε ότι παλαιότερα δεν υπήρχε μία ενισχυμένη «πολυψυχικότητα» αλλά αντίθετα μία άλλη «μονοψυχικότητα», η οποία δεν είχε γίνει αποδεκτή από τα συγκεκριμένα κοινωνικά στρώματα. Το τελευταίο όμως έμμεσα οδηγεί και πάλι στην εξηγητική θεώρηση της «αριστερής στροφής» όσον αφορά στο ΣΥΝ, η οποία όμως, όπως είπαμε, δεν υιοθετείται από το κείμενο. Τελικά η τελευταία (παρά την έντονη μετεκλογική φιλολογία γύρω από τη διάκριση «διαμαρτυρία»-«επιδοκιμασία») είναι η μόνη που αντιμετωπίζει με επιτυχία και το φαινόμενο της αύξησης της εκλογικής προτίμησης προς το ΚΚΕ, αλλά και προς το ΛΑ.Ο.Σ. αφού το τελευταίο κατά την κλασσική συνταγή επενδύει και καπηλεύεται τον αριστερό λόγο.
Β. Είναι αλήθεια ότι η λογοτεχνίζουσα και κυρίως η νεολογίζουσα διάθεση για έννοιες και φράσεις είναι θεμιτή (η τελευταία π.χ. γι` αυτούς που επιθυμούν να παράξουν θεωρία), κυρίως όταν υπάρχει γλωσσική ανάγκη να εκφραστούν νέα και πρωτόγνωρα πράγματα όπως είναι π.χ. νέα κοινωνικά υποκείμενα , καταστάσεις, διαδικασίες, ιδέες κτλ. Συνήθως αυτό το «νέο» συνίσταται σε μία γλωσσική (ανα-)συνδυαστική πράξη ήδη γνωστών εννοιών και όρων, με σκοπό την καλύτερη απόδοση των αντικειμένων της αναφοράς, δηλαδή των σημαινόμενων, αρκεί αυτή η γλωσσοποιητική διαδικασία να υπακούει σε δύο βασικές δεοντολογικές και συσχετιζόμενες προϋποθέσεις: να μην δημιουργεί μία ad hoc γλωσσική κατασκευή που γίνεται μόνον για να ικανοποιήσει κάποιες, συνήθως κρυφές, σκοπιμότητες, και να είναι όσο γίνεται σημασιολογικά διευκρινισμένη κυρίως στο επίπεδο αναφοράς της, δηλαδή να ισχύει ένα, έστω minimum, κριτήριο διυποκειμενικής επικοινωνίας και συνεννόησης.
Συνήθως αυτές επιβιώνουν ή προσπαθούν να επιβιώσουν μέσα από μία διαδικασία είδους γλωσσικής «φυσικής επιλογής», ανεξάρτητα από το αν καταφέρνουν τελικά να τηρήσουν τις δύο παραπάνω προϋποθέσεις. Αντίθετα μάλιστα παρατηρούμε ότι πολλές από αυτές, που ανήκουν στον χώρο της κοινωνικής και πολιτικής φιλολογίας, παραμένουν σκόπιμα, συχνά «αισθητική αδεία», πολύσημες, χαλαρά δομημένες και έτσι θολές.
Είναι προφανές ότι αυτές οι διαδικασίες αφορούν έντονα την σημερινή Αριστερά στις θεωρητικές αναλυτικοσυνθετικές της αναζητήσεις που σκοπεύουν πάντα στην αποτύπωση- έκφραση κοινωνικών κ.α. φαινομένων. Είναι επίσης εύλογο ότι το φαινόμενο αυτό παρουσιάζεται πιο έντονα στον λεγόμενο «εκσυγχρονιστικό» λόγο, ιδίως μάλιστα όταν αυτός εκφέρεται κάτω από το βάρος του «συνδρόμου του παρελθόντος» και του «τέλους της Ιστορίας», δηλαδή του πολιτικού αυτού ιδεολογήματος (made in U.S.A) που το ίδιο αποτελεί μία τέτοια (αναβιωμένη) κατασκευή παρά την όποια λογοτεχνική της απόχρωση.
Από το εν λόγω κείμενο μπορούμε επιλεκτικά να διακρίνουμε κάποιες τέτοιες κατασκευές όπως είναι οι παρακάτω εκφράσεις.
α) «Ο ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ. με ένα νέο μίγμα πολιτισμικής Αριστεράς και σύγχρονων κοινωνικά ριζοσπαστικών χαρακτηριστικών, δημιούργησε…»
Το ερώτημα, εδώ, είναι αν αυτό αποτελεί απόπειρα ορισμού του ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ. ή τονίζει συμπληρωματικά κάποιες ιδιότητές του. Επίσης τι σημαίνει «πολιτισμική Αριστερά», εάν συνιστά παράλληλη έννοια π.χ. με την κοινωνική, την οικολογική Αριστερά κ.α., ή συνιστά περιέχουσα έννοια όλων των άλλων.
β) «Ο ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ. παρά την διατήρηση πολλών αριστερών στερεοτύπων …
Τι σημαίνει αριστερό στερεότυπο και κυρίως ποια είναι αυτά που πρέπει να διατηρηθούν και ποια όχι
γ) «..αντιμετώπισης της νέου τύπου αστικής προβληματικότητας και διακινδύνευσης»
Απαιτούνται διευκρινίσεις για την «αστική προβληματικότητα», για τη «νέου» τύπου τέτοια, και για την (αστική;) «διακινδύνευση». Ποια είναι π.χ. η «παλαιού» τύπου ….Μήπως πρόκειται π.χ. για το αστικό κράτος πρόνοιας των μεταπολεμικών ευρωπαϊκών κοινωνιών ;
δ) «Από τη σκοπιά…του συνολικού εργαζόμενου και πολίτη».
Προφανώς εδώ απαιτείται σημασιολογική και παραδειγματοποιημένη διευκρίνηση του «συνολικού» εργαζόμενου και ποια είναι η νέα (ταξική) κοινωνικοπαραγωγική «γεωγραφία» στην οποία ανήκει ο όρος.
ε) «…να παράγουμε νέες ιδέες …που θα προκαλέσουν ρήξεις πολλές με το συστημικό μονόδρομο αλλά και με τις καθαγιασμένες διάχυτες νοοτροπίες χαμηλής απόδοσης…»
Η πρώτη διευκρίνιση αφορά σ` αυτόν το «συστημικό μονόδρομο», εάν δηλαδή εδώ υπονοείται εν γένει το καπιταλιστικό σύστημα ή ο σημερινός νεοφιλελεύθερος δρόμος που αυτό ακολουθεί. Στη τελευταία περίπτωση θα πρέπει να υποδειχθεί η άλλη εναλλακτική και προφανώς «ηπιότερη» διαδρομή που θα πρέπει να υιοθετήσει ο ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ.Η άλλη διευκρίνιση αφορά στην οικονομίστικη έννοια της «χαμηλής απόδοσης» που παράγει η σημερινή «καθαγιασμένη» πολιτική και κυρίως στο που αναφέρεται αυτή η απόδοση.
στ) Τέλος θεωρώ σχεδόν επικίνδυνη για την Αριστερά την άποψη που λέει ότι οι προβληματισμοί και τα συνακόλουθα «αισθήματα μειονεξίας» που απορρέουν από τη διαπίστωση ότι ο ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ. έχει έλλειμμα απεύθυνσης στα αγροτικά-εργατικά, σε αντίθεση με τα ανωτέρου μορφωτικού επιπέδου στρώματα, συνιστά «εργατοκρατία» (!)Ισοδύναμα τότε ο αντίστοιχος εύλογος προβληματισμός και το αίσθημα μειονεξίας για το έλλειμμα που όντως υπάρχει όσον αφορά π.χ. στους μετανάστες θα πρέπει να το ερμηνεύσουμε και να το χαρακτηρίσουμε «μεταναστοκρατία»(!)
Γ. Επειδή θεωρώ ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιείται εύκολα και αβασάνιστα ο «σκουπιδοτενεκές της Ιστορίας» και οι αφορισμοί περί «αγκυλώσεων του παρελθόντος» και «αριστερών στερεοτύπων», θα κλείσω παραθέτοντας μία άποψη παρμένη από ένα τέτοιο θρυλικό «στερεότυπο», ηλικίας 150 χρόνων,( άποψη η οποία νομίζω ότι ίσχυσε απόλυτα στις πρόσφατες «αρχηγικές» διαδικασίες του ΠΑ.ΣΟ.Κ) και που πιστεύω ότι δεν έχει θέση «στη δική μας Αριστερά»
«Ο αστικός σοσιαλισμός τότε μόνο παίρνει την έκφραση [ μορφή] που του αξίζει όταν καταντάει απλός ρητορισμός»
(Κομμουνιστικό Μανιφέστο, Μαρξ-Ένγκελς) Δαγκλής Δημοσθένης
Μέλος ΠΕ Θεσσαλονίκης ΣΥΝ
