ΕΝΑ ΝΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΗ ΧΩΡΑ
Σάκης Παπαθανασίου, Δημοσιευμένο: 2008-02-07
1. Η χώρα διανύει περίοδο εξάντλησης του αναπτυξιακού της υποδείγματος
Στη χώρα μας η νεοφιλελεύθερη επέλαση και οι αδράνειες της επικάθονται σε ένα ήδη προβληματικό πλαίσιο (αναποτελεσματικός δημόσιος τομέας, ευάλωτες οικονομικές δομές, αστικοδημοκρατικά ελλείμματα και στρέβλωση των ευρωπαϊκών καλών πρακτικών). Η οικονομία στηρίζεται στο δανεισμό, τις ενισχύσεις της Ε.Ε και την πώληση των δημόσιων επιχειρήσεων και από τα έσοδα των οποίων καλύπτονται υποχρεώσεις πληρωμών. Η παραγωγική βάση υποβαθμίζεται ή εξαγοράζεται. Οι λίγες επιχειρήσεις που διεθνοποιούνται και αυξάνουν την κερδοφορία τους, περισσότερο ως εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον κανόνα παρά δημιουργούν προϋποθέσεις και ενδογενούς ανάπτυξης. Το αναπτυξιακό μοντέλο της χώρας εξάντλησε την προωθητική του δύναμη και οι τάσεις ανάπτυξής είναι προσανατολισμένες με στρεβλό τρόπο στην εκχώρηση της γης.
2. Ο δικομματισμός αδυνατεί να δώσει λύση και η αμφισβήτηση των πολιτών μεγεθύνεται
Τα 2 μεγάλα κόμματα απέτυχαν να υλοποιήσουν ένα σχέδιο ανασυγκρότησης της χώρας. Η προσπάθεια να ανανεωθεί η επιρροή του δικομματικού συστήματος, με τη χρήση των ίδιων υλικών και μεθόδων, δεν είναι εύκολο να ευοδωθεί. Η αξιωματική αντιπολίτευση μη προβάλλοντας διαφορετικά «προϊόντα», συναποτελεί στοιχείο της κρίσης του πολιτικού συστήματος. Ως αποτέλεσμα επέρχεται η συσσώρευση πολλαπλών προβλημάτων και έλλειψη προοπτικής καλύτερων ημερών για την πλειοψηφία του πληθυσμού, γεγονός που μεγεθύνει την αμφισβήτηση των πολιτών και προς τους δύο πόλους του δικομματικού συστήματος.
3. Ο ΣΥΝ και ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α μπορούν να συνδεθούν με τους πολίτες στο έδαφος των δημοκρατικών ζητημάτων
Η επίδραση μας στα χαρακτηριστικά των νέων κοινωνικοπολιτικών ταυτοτήτων που διαμορφώνονται είναι δυνατή, μόνο μέσω της ενισχυμένης μας παρουσίας στα μέτωπα υπεράσπισης των κοινωνικών κατακτήσεων και της ταυτόχρονης προβολής εναλλακτικών πολιτικών προτάσεων που θα δείχνουν μια αλλαγή διαφορετικής κατεύθυνσης.
Η πολιτική τακτική της ρήξης με το καθεστώς στο έδαφος των δημοκρατικών ζητημάτων με την οικονομική - κοινωνική και πολιτική έννοια του όρου , αποδείχθηκε ότι μπορεί να εκφράσει πολίτες από διαφορετικές πολιτικές αφετηρίες που θέλουν να αντιπαρατεθούν στο δικομματισμό.
Η ανάπτυξη στη συνέχεια μιας τέτοιας πολιτικής, που αρθρώνεται στο πεδίο του δημοκρατικού μεταρρυθμισμού, αποφεύγει την ερμηνεία της πραγματικότητας μέσω της ιδεολογικής προτίμησης και υποβοηθά την περαιτέρω ενίσχυση και πολιτικοποίηση της στροφής των πολιτών προς τα αριστερά.
4. Ο ΣΥΝ πρέπει να διαμορφώσει επειγόντως ένα πρόγραμμα δημοκρατικής ανασυγκρότησης της χώρας
Σε αυτή τη βάση είναι αναγκαίο να εκπονήσουμε ένα πρόγραμμα δημοκρατικής ανασυγκρότησης της χώρας που θα δίνει απαντήσεις στα προβλήματα της περιόδου που διανύουμε και ταυτόχρονα κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις θα συμβάλλει στο άνοιγμα προοπτικών στην κατεύθυνση του στρατηγικού μας στόχου.
Αυτό το πρόγραμμα που θα εκπονήσουμε θα πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να έχει τα εξής χαρακτηριστικά:
· Να επιχειρεί την αξιόπιστη εκπροσώπηση του συνολικού συμφέροντος των εργαζόμενων παραγωγών και του αιτήματος της κοινωνικής προόδου , χωρίς λογικές απλής πρόσθεσης των επιμέρους διεκδικήσεων
· Να έχει συνεκτικό ιστό και διακριτό μεταρρυθμιστικό στίγμα, ώστε να προάγει την κοινωνική και πολιτική διαπάλη, σε καλύτερο επίπεδο για τις δυνάμεις τις εργασίας και του εναλλακτικού πολιτισμού
· Να περιλαμβάνει άμεσες πολιτικές για την προσαρμογή της χώρας στη σύγχρονη εποχή και την παράλληλη βελτίωση των συνθηκών ζωής των εργαζομένων και της νεολαίας
· Να είναι βαθμιδωτό ώστε να στοχεύει στην προώθηση ρήξεων διαφορετικού επιπέδου στους διάφορους τομείς, αναλόγως των συσχετισμών δύναμης
· Να διαθέτει οικουμενική ματιά, να προωθεί τη λογική της ευρωπαϊκής και βαλκανικής συνανάπτυξης και να συμβάλλει στη δημιουργία συμμαχιών στα θέματα διεθνικών αρμοδιοτήτων όπως η αλλαγή των ρυθμίσεων του διεθνούς εμπορίου, η μεταφορά της αρμοδιότητας καθορισμού της ευρωπαϊκής νομισματικής στα πολιτικά όργανα, η επίλυση με ειρηνικά μέσα των διαφορών και η από κοινού αντιμετώπιση μιας νέας ατζέντας θεμάτων που αποκτούν μεγάλη βαρύτητα, όπως η κλιματική αλλαγή, η διαχείριση των τεχνολογικών κινδύνων και οι ανεξέλεγκτοι διατροφικοί κίνδυνοι.
· Να προωθεί τους αναγκαίους εκσυγχρονισμούς, τη δημοκρατική αναδιοργάνωση του δημόσιου τομέα και μια νέου τύπου διαχείριση προς δημόσιο όφελος
· Να αντιμετωπίζει την «καθαγιασμένη νοοτροπία της ένοχης χαμηλής απόδοσης» δηλαδή τον εκτεταμένο ιδιωτικό σφετερισμό των δημοσίων πόρων, μέσω της παροχής υπηρεσιών χαμηλής ποιότητας, πρωτίστως από το μεγάλο κεφάλαιο και τους προμηθευτές του δημοσίου τομέα, αλλά και από τμήματα εργαζομένων του δημόσιου τομέα που έχουν ενσωματωθεί σε αυτή τη λογική.
· Να διατηρεί το δημόσιο χαρακτήρα νευραλγικών τομέων
· Να προστατεύει τους δημόσιους χώρους και τον οικολογικό πλούτο και να ενσωματώνει τις προτεραιότητες της περιβαλλοντικής προστασίας
· Να αντιμετωπίζει καταστάσεις κερδοσκοπικής ασυδοσίας που αναπτύσσονται στη χώρα λόγω στρεβλώσεων ή ελλείψεων μηχανισμών ελέγχου
· Να «εισάγει» με πλήρη και σαφή τρόπο όλα τα δημοκρατικά και περιβαλλοντικά κεκτημένα άλλων χωρών της Ε.Ε
· Να ανοίγει δυνατότητες για την προσαρμογή και ανανέωση της παραγωγικής βάσης της χώρας, με παράλληλη στήριξη των ΜΜΕ
· Να προωθεί την αναδιανομή με τρόπο λειτουργικό που θα ενισχύει την ενδογενή ανάπτυξη
· Να προωθεί την πλήρη απασχόληση και τη δημιουργία ενός σύγχρονου και επαρκούς συστήματος κοινωνικής προστασίας, ιδιαίτερα για τις ομάδες που θίγονται από τις αναδιαρθρώσεις, που θα εμπεριέχει κατάλληλα και επαρκή μέσα προσαρμογής
· Να καταπολεμά τα φαινόμενα φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού και να υποστηρίζει την υποδοχή και ένταξη των οικονομικών μεταναστών
· Να προωθεί θεσμικές τομές για την ισότητα των φύλων, το σεβασμό κάθε διαφορετικότητας, τη διεύρυνση των πολιτικών , κοινωνικών και ατομικών δικαιωμάτων, τον διαχωρισμό Εκκλησίας –κράτους, τη βαθιά δημοκρατική αναδιοργάνωση και την ενίσχυση των μορφών άμεσης δημοκρατίας
· Να συνιστά ένα νέο «μικρό διαφωτισμό» για την προώθηση νέων κοινωνικών και πολιτισμικών προτύπων
· Να ενισχύει νέες μορφές οικονομικής και κοινωνικής οργάνωσης που χωρίς να αμφισβητούν την πρωτοκαθεδρία των κυρίαρχων σχέσεων παραγωγής, ταυτόχρονα θα κυοφορούν στοιχεία ενός νέου τρόπου παραγωγής (όπως η κοινωνική οικονομία)
Στη κατεύθυνση αυτή οι προγραμματικοί άξονες που θέτει το κείμενο θέσεων της Κ.Ε αποτελούν μια πολύ καλή αρχική βάση. Με περαιτέρω επεξεργασίες πρέπει να διαμορφωθεί ένα είδος «κυβερνητικού» προγράμματος που θα αποτελεί την πρόταση μας για τη χώρα.
Το πολιτικό υποκείμενο αυτού του προγράμματος ριζοσπαστικών και ρεαλιστικών μεταρρυθμίσεων, πρέπει να λαμβάνει υπόψη ότι σε ένα διεθνοποιημένο περιβάλλον πολλά καθορίζονται εξωγενώς και άρα απαιτούνται ευρύτερες διεθνικές συμπράξεις για να προωθηθούν προοδευτικές μεταρρυθμίσεις. Ως εκ τούτου πρέπει να αναζητά έρεισμα στους εσωτερικούς συσχετισμούς αλλά και στο διεθνικό κίνημα και στην αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού γίγνεσθαι.
Στη χώρα μας η νεοφιλελεύθερη επέλαση και οι αδράνειες της επικάθονται σε ένα ήδη προβληματικό πλαίσιο (αναποτελεσματικός δημόσιος τομέας, ευάλωτες οικονομικές δομές, αστικοδημοκρατικά ελλείμματα και στρέβλωση των ευρωπαϊκών καλών πρακτικών). Η οικονομία στηρίζεται στο δανεισμό, τις ενισχύσεις της Ε.Ε και την πώληση των δημόσιων επιχειρήσεων και από τα έσοδα των οποίων καλύπτονται υποχρεώσεις πληρωμών. Η παραγωγική βάση υποβαθμίζεται ή εξαγοράζεται. Οι λίγες επιχειρήσεις που διεθνοποιούνται και αυξάνουν την κερδοφορία τους, περισσότερο ως εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον κανόνα παρά δημιουργούν προϋποθέσεις και ενδογενούς ανάπτυξης. Το αναπτυξιακό μοντέλο της χώρας εξάντλησε την προωθητική του δύναμη και οι τάσεις ανάπτυξής είναι προσανατολισμένες με στρεβλό τρόπο στην εκχώρηση της γης.
2. Ο δικομματισμός αδυνατεί να δώσει λύση και η αμφισβήτηση των πολιτών μεγεθύνεται
Τα 2 μεγάλα κόμματα απέτυχαν να υλοποιήσουν ένα σχέδιο ανασυγκρότησης της χώρας. Η προσπάθεια να ανανεωθεί η επιρροή του δικομματικού συστήματος, με τη χρήση των ίδιων υλικών και μεθόδων, δεν είναι εύκολο να ευοδωθεί. Η αξιωματική αντιπολίτευση μη προβάλλοντας διαφορετικά «προϊόντα», συναποτελεί στοιχείο της κρίσης του πολιτικού συστήματος. Ως αποτέλεσμα επέρχεται η συσσώρευση πολλαπλών προβλημάτων και έλλειψη προοπτικής καλύτερων ημερών για την πλειοψηφία του πληθυσμού, γεγονός που μεγεθύνει την αμφισβήτηση των πολιτών και προς τους δύο πόλους του δικομματικού συστήματος.
3. Ο ΣΥΝ και ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α μπορούν να συνδεθούν με τους πολίτες στο έδαφος των δημοκρατικών ζητημάτων
Η επίδραση μας στα χαρακτηριστικά των νέων κοινωνικοπολιτικών ταυτοτήτων που διαμορφώνονται είναι δυνατή, μόνο μέσω της ενισχυμένης μας παρουσίας στα μέτωπα υπεράσπισης των κοινωνικών κατακτήσεων και της ταυτόχρονης προβολής εναλλακτικών πολιτικών προτάσεων που θα δείχνουν μια αλλαγή διαφορετικής κατεύθυνσης.
Η πολιτική τακτική της ρήξης με το καθεστώς στο έδαφος των δημοκρατικών ζητημάτων με την οικονομική - κοινωνική και πολιτική έννοια του όρου , αποδείχθηκε ότι μπορεί να εκφράσει πολίτες από διαφορετικές πολιτικές αφετηρίες που θέλουν να αντιπαρατεθούν στο δικομματισμό.
Η ανάπτυξη στη συνέχεια μιας τέτοιας πολιτικής, που αρθρώνεται στο πεδίο του δημοκρατικού μεταρρυθμισμού, αποφεύγει την ερμηνεία της πραγματικότητας μέσω της ιδεολογικής προτίμησης και υποβοηθά την περαιτέρω ενίσχυση και πολιτικοποίηση της στροφής των πολιτών προς τα αριστερά.
4. Ο ΣΥΝ πρέπει να διαμορφώσει επειγόντως ένα πρόγραμμα δημοκρατικής ανασυγκρότησης της χώρας
Σε αυτή τη βάση είναι αναγκαίο να εκπονήσουμε ένα πρόγραμμα δημοκρατικής ανασυγκρότησης της χώρας που θα δίνει απαντήσεις στα προβλήματα της περιόδου που διανύουμε και ταυτόχρονα κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις θα συμβάλλει στο άνοιγμα προοπτικών στην κατεύθυνση του στρατηγικού μας στόχου.
Αυτό το πρόγραμμα που θα εκπονήσουμε θα πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να έχει τα εξής χαρακτηριστικά:
· Να επιχειρεί την αξιόπιστη εκπροσώπηση του συνολικού συμφέροντος των εργαζόμενων παραγωγών και του αιτήματος της κοινωνικής προόδου , χωρίς λογικές απλής πρόσθεσης των επιμέρους διεκδικήσεων
· Να έχει συνεκτικό ιστό και διακριτό μεταρρυθμιστικό στίγμα, ώστε να προάγει την κοινωνική και πολιτική διαπάλη, σε καλύτερο επίπεδο για τις δυνάμεις τις εργασίας και του εναλλακτικού πολιτισμού
· Να περιλαμβάνει άμεσες πολιτικές για την προσαρμογή της χώρας στη σύγχρονη εποχή και την παράλληλη βελτίωση των συνθηκών ζωής των εργαζομένων και της νεολαίας
· Να είναι βαθμιδωτό ώστε να στοχεύει στην προώθηση ρήξεων διαφορετικού επιπέδου στους διάφορους τομείς, αναλόγως των συσχετισμών δύναμης
· Να διαθέτει οικουμενική ματιά, να προωθεί τη λογική της ευρωπαϊκής και βαλκανικής συνανάπτυξης και να συμβάλλει στη δημιουργία συμμαχιών στα θέματα διεθνικών αρμοδιοτήτων όπως η αλλαγή των ρυθμίσεων του διεθνούς εμπορίου, η μεταφορά της αρμοδιότητας καθορισμού της ευρωπαϊκής νομισματικής στα πολιτικά όργανα, η επίλυση με ειρηνικά μέσα των διαφορών και η από κοινού αντιμετώπιση μιας νέας ατζέντας θεμάτων που αποκτούν μεγάλη βαρύτητα, όπως η κλιματική αλλαγή, η διαχείριση των τεχνολογικών κινδύνων και οι ανεξέλεγκτοι διατροφικοί κίνδυνοι.
· Να προωθεί τους αναγκαίους εκσυγχρονισμούς, τη δημοκρατική αναδιοργάνωση του δημόσιου τομέα και μια νέου τύπου διαχείριση προς δημόσιο όφελος
· Να αντιμετωπίζει την «καθαγιασμένη νοοτροπία της ένοχης χαμηλής απόδοσης» δηλαδή τον εκτεταμένο ιδιωτικό σφετερισμό των δημοσίων πόρων, μέσω της παροχής υπηρεσιών χαμηλής ποιότητας, πρωτίστως από το μεγάλο κεφάλαιο και τους προμηθευτές του δημοσίου τομέα, αλλά και από τμήματα εργαζομένων του δημόσιου τομέα που έχουν ενσωματωθεί σε αυτή τη λογική.
· Να διατηρεί το δημόσιο χαρακτήρα νευραλγικών τομέων
· Να προστατεύει τους δημόσιους χώρους και τον οικολογικό πλούτο και να ενσωματώνει τις προτεραιότητες της περιβαλλοντικής προστασίας
· Να αντιμετωπίζει καταστάσεις κερδοσκοπικής ασυδοσίας που αναπτύσσονται στη χώρα λόγω στρεβλώσεων ή ελλείψεων μηχανισμών ελέγχου
· Να «εισάγει» με πλήρη και σαφή τρόπο όλα τα δημοκρατικά και περιβαλλοντικά κεκτημένα άλλων χωρών της Ε.Ε
· Να ανοίγει δυνατότητες για την προσαρμογή και ανανέωση της παραγωγικής βάσης της χώρας, με παράλληλη στήριξη των ΜΜΕ
· Να προωθεί την αναδιανομή με τρόπο λειτουργικό που θα ενισχύει την ενδογενή ανάπτυξη
· Να προωθεί την πλήρη απασχόληση και τη δημιουργία ενός σύγχρονου και επαρκούς συστήματος κοινωνικής προστασίας, ιδιαίτερα για τις ομάδες που θίγονται από τις αναδιαρθρώσεις, που θα εμπεριέχει κατάλληλα και επαρκή μέσα προσαρμογής
· Να καταπολεμά τα φαινόμενα φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού και να υποστηρίζει την υποδοχή και ένταξη των οικονομικών μεταναστών
· Να προωθεί θεσμικές τομές για την ισότητα των φύλων, το σεβασμό κάθε διαφορετικότητας, τη διεύρυνση των πολιτικών , κοινωνικών και ατομικών δικαιωμάτων, τον διαχωρισμό Εκκλησίας –κράτους, τη βαθιά δημοκρατική αναδιοργάνωση και την ενίσχυση των μορφών άμεσης δημοκρατίας
· Να συνιστά ένα νέο «μικρό διαφωτισμό» για την προώθηση νέων κοινωνικών και πολιτισμικών προτύπων
· Να ενισχύει νέες μορφές οικονομικής και κοινωνικής οργάνωσης που χωρίς να αμφισβητούν την πρωτοκαθεδρία των κυρίαρχων σχέσεων παραγωγής, ταυτόχρονα θα κυοφορούν στοιχεία ενός νέου τρόπου παραγωγής (όπως η κοινωνική οικονομία)
Στη κατεύθυνση αυτή οι προγραμματικοί άξονες που θέτει το κείμενο θέσεων της Κ.Ε αποτελούν μια πολύ καλή αρχική βάση. Με περαιτέρω επεξεργασίες πρέπει να διαμορφωθεί ένα είδος «κυβερνητικού» προγράμματος που θα αποτελεί την πρόταση μας για τη χώρα.
Το πολιτικό υποκείμενο αυτού του προγράμματος ριζοσπαστικών και ρεαλιστικών μεταρρυθμίσεων, πρέπει να λαμβάνει υπόψη ότι σε ένα διεθνοποιημένο περιβάλλον πολλά καθορίζονται εξωγενώς και άρα απαιτούνται ευρύτερες διεθνικές συμπράξεις για να προωθηθούν προοδευτικές μεταρρυθμίσεις. Ως εκ τούτου πρέπει να αναζητά έρεισμα στους εσωτερικούς συσχετισμούς αλλά και στο διεθνικό κίνημα και στην αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού γίγνεσθαι.