Λαϊκισμός και αυταρχικές υπεκφυγές

ΤΟ ΑΠΛΩΜΑ ΤΟΥ ΛΑΪΚΙΣΜΟΥ στη χώρα, όσο κι αν είναι αναμενόμενο σε συνθήκες κρίσης και αδιεξόδων, δεν παύει να υπονομεύει τη δημοκρατική διέξοδο υπέρ των εργαζομένων και να δυναμώνει εκδηλώσεις και συμπεριφορές αυταρχισμού.

ΟΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ πολίτες στη χώρα μας βιώνουν σήμερα μια βαθιά αντίθεση που προκαλεί γενικευμένη σύγχυση: από τη μία αντιλαμβάνονται την επείγουσα ανάγκη ενός άλλου συλλογικού σχεδίου για την αντιμετώπιση της κρίσης και της ύφεσης, αλλά από την άλλη οι διεκδικήσεις των κοινωνικών ομάδων -αν και γενικά θεωρούνται εύλογες δίκαιες- τείνουν να αλληλοακυρώνονται και δεν μπορούν να παράγουν σημαντικό πολιτικό αποτέλεσμα. Τι σημαίνει αυτή η κατάσταση; Ότι ο τρόπος που έμαθε η ελληνική κοινωνία να ρυθμίζει, να ισορροπεί, να βολεύει τα επιμέρους συμφέροντα -το πελατειακό κράτος που έστησαν και υπηρέτησαν πρωτίστως Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ- δεν μπορεί σήμερα να ανασυγκροτήσει τις κοινωνικές συμμαχίες.

Η κρίση του πελατειακού κράτους προκαλεί αστάθεια, ανασφάλεια, δεν δίνει προοπτική στην κοινωνία, δεν χαράζει οικονομική διέξοδο. Η κατάσταση σύγχυσης επιτείνεται καθώς τα σκληρά μέτρα αποφασίζονται από την κυβέρνηση και την πλειοψηφία της Βουλής, όμως δεν αποδίδονται στα πραγματικά συμφέροντα της χώρας, αλλά στην απαίτηση της Ε.Ε. και του ΔΝΤ. Η κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου που υπογράφει και υλοποιεί τα μέτρα -σε τέταρτη εκδοχή- εξελέγη με τις ανάποδες υποσχέσεις. Η Ελλάδα δεν απέρριψε συνειδητά το πελατειακό κράτος, ζει όμως την κρίση του -καθώς απεσύρθη η διεθνής στήριξή του- και υφίσταται τις δραματικές επιπτώσεις της.

ΣΕ ΑΥΤΕΣ τις συνθήκες απλώνεται ο λαϊκισμός, που υπονομεύει την επιδίωξη, τη δυνατότητα συνεκτικής δημοκρατικής πολιτικής διεξόδου και -ας το προσέξουμε- δυναμώνει τις μεθοδεύσεις και τις προσδοκίες από αυταρχικές πολιτικές, συμπεριφορές και λύσεις. Ο δημόσιος λόγος κυριαρχείται από συνθήματα που δεν θίγουν το πελατειακό. Ανθούν οι φθηνές καταγγελίες, ο έρπων αντικοινοβουλευτισμός. Αναπτύσσονται ακόμη και προσδοκίες για καλύτερες μέρες εκτός ευρώ. Η κυβέρνηση επιχειρεί να πείσει ότι είναι εχθρός της φοροδιαφυγής βγάζοντας στη δημοσιότητα καταλόγους φοροφυγάδων γιατρών, αλλά τα πραγματικά δημόσια έσοδα είναι κάτω του στόχου. Όταν δέχεται το πλήγμα της υπόθεσης Βοσκόπουλου, επιχειρεί με την παραίτηση Γκερέκου να ξεφύγει από τη δύσκολη, αλλά αυτονόητη(;) δημοκρατική υποχρέωση του ανεπηρέαστου ελέγχου των φορολογικών υποχρεώσεων και δηλώσεων των μελών της κυβέρνησης. Η κριτική στο πελατειακό κράτος ως μηχανισμό κατάτμησης της κοινωνικής συνοχής εκφυλίζεται στο “όλοι τα παίρνουν”.

ΣΤΙΣ ΑΡΙΣΤΕΡΕΣ δυνάμεις -και στους αριστερούς πολίτες και στα κόμματα, οργανώσεις- το λαϊκιστικό κλίμα ενισχύει την αριστερίστικη πλειοδοσία και τη στρατηγική που επενδύει στην καταγγελία. Οι λύσεις για την οικονομία και την κοινωνία, οι πολιτικές διέξοδοι αφήνονται στους “άλλους” -στους διαχειριστές της εξουσίας- κι έτσι οδηγείται η μαζική πολιτική δράση σε αδιέξοδα. Προτάσσεται πάντα η απόρριψη, δεν οργανώνονται τα βήματα προς την οικοδόμηση εναλλακτικής λύσης κι έτσι δεν δίνονται απαντήσεις στην ανάγκη μιας συλλογικής διεξόδου.

ΣΥΓΧΡΟΝΩΣ ζούμε σημαντικά φαινόμενα αυταρχισμού. Νοοτροπίες με ρίζες στο παρελθόν των πολιτικών χώρων ενισχύονται ως διέξοδος - συνήθως ονομάζεται αποφασιστική ή ριζοσπαστική. Από αυτή τη σκοπιά η μη εκλογή -ο αποκλεισμός- του Φώτη Κουβέλη στο συνέδριο του ΣΥΝ δεν είναι μόνο εσωκομματική αντιδημοκρατική εκδήλωση. Είναι ακραία εκδήλωση μιας διάχυτης προσφυγής στην αυταρχική νοοτροπία, στον περιορισμό του δικαιώματος έκφρασης της διαφωνίας, αντί της απαιτούμενης απάντησης στα πραγματικά πολιτικά προβλήματα, του ΣΥΝ και του ΣΥΡΙΖΑ στη συγκεκριμένη περίπτωση. Το κλίμα είναι πράγματι ευρύτερο. Ήδη ο Αντ. Σαμαράς επιχειρεί να “λύσει” τη βαθιά κρίση της Ν.Δ. με τη διαγραφή της Ντ. Μπακογιάννη και την απαξίωση του πρώην πρωθυπουργού Κ. Καραμανλή. Ενώ η κυβέρνηση έκανε επίδειξη αποτελεσματικότητας διαγράφοντας τους τρεις βουλευτές του ΠΑΣΟΚ που δεν ψήφισαν τη συμφωνία δανεισμού-μέτρων με την Ε.Ε. και το ΔΝΤ και ζητώντας τους μάλιστα να παραιτηθούν. Αναμφίβολα, πρόκειται για γνωστό σχήμα (η θέση του κόμματος αλλοιώνεται από τις αντίθετες απόψεις και όχι από τα λάθη πολιτικής των ηγεσιών), έχει όμως ιδιαίτερη σημασία γιατί ακριβώς ανασύρεται σε περίοδο μεγάλης αμφισβήτησης της ικανότητας των κομμάτων να δώσουν απαντήσεις στην κρίση.

Η ΕΛΛΑΔΑ έχει ανάγκη να κατανοήσει σε βάθος πόσο ένοχο είναι το πελατειακό κράτος και οι φορείς του για όσα τραβούν σήμερα οι συνταξιούχοι, οι εργαζόμενοι, οι νέες και οι νέοι. Η απόκρουση του λαϊκιστικού σχήματος, των αυταρχικών υπεκφυγών και του αριστερισμού είναι πρώτες προϋποθέσεις της προσπάθειας για μια συλλογική, συνειδητή, δημοκρατική διέξοδο από την κρίση που δυναμώνει. Οι άλλες, οι συμμαχίες και το ρεαλιστικό ευρωπαϊκό και εθνικό σχέδιο θα μας απασχολήσουν την επόμενη Κυριακή.