Κρίση και κριτική

Η ευρεία συλλογικότητα που υπογράφει το κείμενο προέκυψε μέσα από το κοινό ενδιαφέρον πολιτών, με διαφορετικές πολιτικές αναφορές, «για την υπεράσπιση της κοινωνίας και της δημοκρατίας». Μπροστά στην πρωτόγνωρη κρίση που δοκιμάζει τη χώρα μας αλλά και την Ευρώπη, πολλοί από εμάς θεώρησαν ότι χρειάζεται μια σταθερή δημόσια παρέμβαση που θα φέρνει στο προσκήνιο τη φωνή της κοινωνίας, μακριά από λαϊκισμούς, εθνικιστικές εξάρσεις, μεταπολιτικές λύσεις και οικονομικούς αυτοματισμούς. Η κατάρρευση του μεταπολιτευτικού πολιτικού συστήματος και η ρηγμάτωση της κοινωνίας έχουν οδηγήσει πλέον σε ανησυχητικά φαινόμενα που διαπερνούν το σύνολο των θεσμών, αποδυναμώνοντας την ίδια τη δημοκρατική συγκρότηση της δημόσιας σφαίρας. Η κρίση, ωστόσο –το γνωρίζουμε όλοι πια– δεν είναι κυρίως οικονομική, αλλά πολιτική. Πρέπει να αντιμετωπιστεί, επομένως, με αντίστοιχους όρους, και μάλιστα σε ευρωπαϊκή κλίμακα.

Απαραίτητη προϋπόθεση για να συμβεί αυτό είναι η ανάδυση μιας νέας πολιτικής διαθεσιμότητας αλλά και μιας κριτικής συνείδησης, που θα αναλάβει να δείξει ότι το προτεινόμενο φάρμακο για την εξυγίανση των δημοσιονομικών προβλημάτων αποκλίνει σημαντικά από το πρότυπο της κοινωνικής και δημοκρατικής Ευρώπης. Σήμερα, περισσότερο παρά ποτέ, η Ευρώπη χρειάζεται μια επανεκκίνηση που θα εμπεριέχει τις αρχές της αλληλεγγύης, της αναδιανομής και της συνύπαρξης, με ένα άλλο μοντέλο ανάπτυξης. Αντί να συζητάμε λοιπόν –συχνά με απαξίωση και αυτοοικτιρμό– για τον επικίνδυνο «ιό της Ελλάδας», καλό θα ήταν να συζητήσουμε για τις συνθήκες εκείνες που διασφαλίζουν την έξοδο από την κρίση σε μια προοπτική ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Είναι αλήθεια πως ο δημόσιος λόγος γύρω από την κρίση σήμερα έχει παγιδευτεί σε μανιχαϊστικά διλήμματα, δογματικούς μονόδρομους και αυταρχικές επιβολές. Κι όμως η Ελλάδα δεν είναι ούτε ο απείθαρχος ασθενής, ούτε ο πονηρός επαίτης, ούτε ο απρόθυμος εταίρος της Ευρώπης. Είναι μια καταχρεωμένη χώρα, με ένα σοβαρό δημοσιονομικό πρόβλημα, που επιτείνεται ακόμη περισσότερο από την ακολουθούμενη πολιτική, που υποδεικνύουν οι δανειστές της. Η έλλογη αντιμετώπιση των προβλημάτων της προϋποθέτει πως αυτή η κοινωνία θα πρέπει, όρθια και παραγωγική, να διατηρήσει τη συνοχή της για να διαμορφώσει δημοκρατικά το ευρωπαϊκό μέλλον της. Σε αυτή την ενδεχομένως μακρά πορεία της κρίσης αλλά και της κριτικής, εμείς θα «είμαστε εδώ».