Το σωτήριο έτος 2011, που μας αποχαιρετά σε λίγες μέρες, ήταν το καταστροφικότερο μέχρι τώρα στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η κρίση που στην αρχή της χρονιάς είχε αρπάξει στις δαγκάνες της τις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας εξελίχθηκε ανενόχλητη σε συνολική κρίση. Η μεγάλη κυρία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Κριστίν Λαγκάρντ, μάλιστα, εκτιμά ότι είναι και συστημική.

Εάν πριν από ένα χρόνο είχαν προβλήματα αναχρηματοδότησης του χρέους τους μόνο οι χώρες του Νότου -με την Ελλάδα και την Ιρλανδία να έχουν μπει κάτω από την ομπρέλα των μηχανισμών διάσωσης- τώρα αμφισβητείται ευθέως έως και η πιστοληπτική ικανότητα της Γαλλίας.

Ζούμε τον θάνατο - αργό τώρα, ίσως γρήγορο αύριο - του υπερδανεισμένου πελατειακού κρατικού συστήματος, της παραοικονομίας και της δικομματικής εναλλαγής στη κυβέρνηση. Παρά τις προσπάθειες, δεν έχουν γεννηθεί οι συνθήκες και οι συσχετισμοί της νέας διαχείρισης, συγκρότησης του κράτους και των θεσμών. Αυτή τη μεγάλη αντίφαση που ζούμε. Από το πώς θα λυθεί θα καθοριστεί η πορεία της χώρας τις επόμενες δεκαετίες.