ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΑ ΚΕΡΔΗ

Τα περιβαλλοντικά προβλήματα, είναι πλανητικά, και η αγωνία που διακατέχει την υφήλιο για την έγκαιρη αντιμετώπισή τους αντανακλάται τόσο στη δραστηριότητα των διεθνών οργανισμών (βλέπε διασκέψεις Ρίο, Κυότο, Γιοχάνεσμπουργκ), όσο και στα κινήματα για μια εναλλακτική παγκοσμιοποίηση. Από το Porto Allegre στην Βομβάη παρατηρεί κανείς ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον για θέματα που σχετίζονται με τις διατροφικές επιλογές και την ανάπτυξη εναλλακτικών μεθόδων καλλιέργειας, με την κατασπατάληση των ενεργειακών πόρων και τις κλιματικές αλλαγές, με την αλόγιστη διαχείριση των υδάτων και τις επιπτώσεις της εμπορευματοποίησης, με τους κινδύνους από την χρήση της πυρηνικής τεχνολογίας, με θέματα ανακύκλωσης και περιορισμού των αποβλήτων κλπ. Η οικολογική κρίση απασχολεί την υφήλιο, και η υποτίμηση του προβλήματος αν ήταν αποδεκτή πριν μερικά χρόνια, σήμερα αγγίζει πλέον τα όρια της αφέλειας.

Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα είχε εξ αρχής διαπιστώσει ότι η πολιτική περιβάλλοντος έχει διακρατικό χαρακτήρα και την έχει εντάξει στις λεγόμενες κοινές ευρωπαϊκές πολιτικές, επιλογή που είχε εξ άλλου θετικές επιπτώσεις στην Ελλάδα, αφού κατ΄ αρχάς μας υποχρέωσε να καλύψουμε το κενό πολιτικής, και στην συνέχεια μας εγκαλεί για συμμόρφωση στην τήρηση της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής νομοθεσίας --παρά τα γνωστά πενιχρά αποτελέσματα.

Οι επεξεργασίες της ΕΕ σε θέματα περιβάλλοντος, έχουν επηρεαστεί από την οικολογική σκέψη και συντείνουν στην δημιουργία μιας κοινής ευρωπαϊκής συνείδησης, τουλάχιστον για την αναγκαιότητα επαγρύπνησης και υιοθέτησης των περιβαλλοντικών αρχών όπως η αρχή της πρόληψης, ή η αρχή ‘ο ρυπαίνων πληρώνει’.

Επεξεργασίες σε θέματα όπως η ολοκληρωμένη διαχείριση του παράκτιου χώρου, η προστασία της βιοποικιλότητας, της φύσης και του τοπίου, η συνετή διαχείριση των υδάτινων πόρων, η εξοικονόμηση και η προώθηση εναλλακτικών μορφών ενέργειας, η αειφόρος μετακίνηση στις πόλεις, η στήριξη του οικιστικού δικτύου και της τοπικής ταυτότητας μέσω μιας χωροταξικής πολιτικής κλπ -- έρχονται να προστεθούν στο λεγόμενο ‘ευρωπαϊκό κεκτημένο’ ή την προς κατάκτηση ‘ευρωπαϊκή υπεραξία’. Πρόκειται για επεξεργασίες που είναι ίσως λιγότερο γνωστές από άλλες πολιτικές επιλογές, όπως η σθεναρή στάση της ΕΕ για την εφαρμογή της συμφωνίας του Κυότο (για την μείωση των εκπομπών αερίων που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου), στάση η οποία είναι επίσης σημαντική στην συγκρότηση της ευρωπαϊκής πολιτικής και πολιτιστικής ταυτότητας έναντι των ΗΠΑ. Ο ρόλος του κοινοβουλίου έχει συχνά αποδειχθεί καθοριστικός στην πίεση προς την Επιτροπή και το Συμβούλιο της Ευρώπης για την υιοθέτηση φιλοπεριβαλλοντικών πολιτικών.

Φυσικά και εδώ, όπως και σε άλλα θέματα της ευρωπαϊκής πολιτικής σκηνής, έχουμε πολιτικές ήττες --όπως η πρόσφατη απόφαση για τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα (μεταλλαγμένα) που έγιναν δεκτά από την σύνοδο των Υπουργών Γεωργίας προφανώς υπό την πίεση των πολυεθνικών συμφερόντων της ‘βιοτεχνολογίας’-- έχουμε πολιτικές υπαναχωρήσεις και πολιτικούς συμβιβασμούς.

Όμως τα πράγματα δεν είναι άσπρο /μαύρο. Και οι συμβιβασμοί λειτουργούν προωθητικά. Για παράδειγμα η στρατηγική της Λισσαβόνας για την ‘ανταγωνιστικότητα’ προβάλλεται πλέον από κοινού με την στρατηγική του Γκέτεμπεργκ για την Αειφόρο Ανάπτυξη, που επιχειρεί να συνθέσει τους στόχους της οικονομικής βιωσιμότητας με την κοινωνική συνοχή και την περιβαλλοντική προστασία. Η ουσιαστική και πλήρης ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στις τομεακές πολιτικές (πχ γεωργίας, τουρισμού, βιομηχανίας, μεταφορών, ενέργειας κλπ) είναι μια ακόμα αρχή της οικολογικής φιλοσοφίας, της οποίας η κατάκτηση παραμένει ένα μεγάλο ζητούμενο σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Η περιβαλλοντική οπτική είναι –όπως εύστοχα λέει ο Ν. Καίσαρης στον Δαίμονα- μια πράσινη κλωστή που συνδέει όλες τις πολιτικές εκφράσεις και επιλογές.

Όσα βήματα κι αν γίνονται, ποτέ δεν είναι αρκετά.
…
Η οικοδόμηση της οικολογικής Ευρώπης που ευαγγελίζεται η ευρωπαϊκή αριστερά θα προκύψει από την εμβάθυνση του σημερινού ‘κεκτημένου’, τόσο με την παρέμβαση της ‘πολιτικής οικολογίας’ στους εθνικούς και ευρωπαϊκούς θεσμούς και όργανα (συμπεριλαμβανομένων και των κομμάτων), όσο και με την ενδυνάμωση του οικολογικού κινήματος, την υπέρβαση του όποιου αποσπασματικού χαρακτήρα ενίοτε έχει, και την αύξηση της επιρροής του στην κοινή γνώμη και την κοινωνία των πολιτών.

Τίποτα δεν είναι δεδομένο για τις μάχες που πρέπει ακόμα να δοθούν και τίποτα δεν χαρίζεται από ότι έχει ήδη κερδηθεί.
Η οικολογική ανασυγκρότηση του πλανήτη αφορά τους πάντες, αλλά κυρίως η αριστερά μπορεί να της δώσει προοπτική. Γιατί μόνο η αριστερά μπορεί να αντιτάξει στον κόσμο του καταναλωτισμού, του ανταγωνισμού, του αυταρχισμού και της κούρσας για την προσωπική επιτυχία, ένα συγκροτημένο εναλλακτικό πρότυπο, ενός κόσμου αξιών και ηθικής, ενός κόσμου ελπίδας και αλληλεγγύης, ενός κόσμου ειρήνης και δικαιοσύνης, ενός κόσμου της εργασίας όπου ο σεβασμός προς την φύση και το περιβάλλον –που δεν κληρονομήσαμε από τους προγόνους μας, αλλά δανειστήκαμε από τα παιδιά μας- θα είναι πυξίδα για κάθε πολιτική επεξεργασία και επιλογή, θα είναι ένα ακόμα φρένο απέναντι στην αρπακτικότητα και επιθετικότητα της παγκοσμιοποιημένης αγοράς.


m-evan@otenet.gr