H ιστορική ευκαιρία για επίλυση του Κυπριακού προβλήματος δεν πρέπει να χαθεί.

Οι αντιδράσεις στο σχέδιο Ανάν έχουν πολλές και ετερόκλητες αιτίες. Ορισμένοι δεν θέλουν το σχέδιο γιατί πολύ απλά δεν θέλουν καμία λύση έξω από την επιβολή της πλειοψηφίας στη μειοψηφία.

Άλλοι δεν το θέλουν, γιατί είναι δέσμιοι σχημάτων του παρελθόντος λησμονώντας ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά είναι αυτή που ηττήθηκε το 1974 και ότι αυτή η πλευρά ζητούσε τη λύση.

Υπάρχει όμως και μια μερίδα που αντιτίθεται στο σχέδιο γιατί δεν μπορεί να κατανοήσει τη λογική ενός ομοσπονδιακού συστήματος, όπως αυτό που εγκαθιδρύει το σχέδιο Ανάν. Όπως είναι γνωστό, από το 1977 και μετά (συμφωνία Μακαρίου - Ντενκτάς) είχε γίνει αποδεκτό ότι οποιαδήποτε λύση θα οδηγούσε σε «διζωνικό, δικοινοτικό, ομοσπονδιακό κράτος». Βεβαίως μια ομοσπονδία που αποτελείται μόνον από δύο συνιστώντα μέρη δεν είναι εύκολα βιώσιμη. Το αποδεικνύει η ιστορική εμπειρία. Καθίσταται όμως βιώσιμη μέσα στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. H Ένωση εξασφαλίζει το πλέγμα θεσμικών ισορροπιών (checks and balances), αναγκαίο σε ένα ομοσπονδιακό σύστημα. Όθεν η σημασία ένταξης της Κύπρου στην Ένωση.

Αυτό όμως που πρέπει να κατανοηθεί είναι ότι η ομοσπονδία δεν στηρίζεται στην αρχή της πλειοψηφίας/μειοψηφίας κατά την έννοια που στηρίζεται ένα ενιαίο (unitary) κράτος. H ομοσπονδία αναγνωρίζει πολιτική ισότητα στα «συνιστώντα μέρη» ανεξάρτητα από τον πληθυσμό τους. Αυτό συμβαίνει σε όλες τις ομοσπονδίες. Αυτό συμβαίνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μία οιονεί ομοσπονδία. H Ελλάδα των 11 εκατ. κατοίκων είναι ισότιμη με τη Γερμανία των 82 εκατ. Και βασική θέση της Ελλάδας και της Κύπρου στην Ένωση είναι η πλήρης ισοτιμία όλων των κρατών, ανεξάρτητα από το μέγεθός τους.

H ομοσπονδία απαιτεί επιπλέον ένα σχετικά περίπλοκο σύστημα λήψης αποφάσεων με πολλά στάδια διαβούλευσης, προκειμένου να επιτευχθούν οι αναγκαίες συναινέσεις.

Το σχέδιο Ανάν εγκαθιδρύει ένα ομοσπονδιακό σύστημα που μέσα στο θεσμικό πλαίσιο της Ένωσης καθίσταται λειτουργικό. Γι’ αυτό και θα πρέπει να γίνει αποδεκτό. H «υπόθεση Μακεδονία/Σκόπια» θα πρέπει να μας έχει διδάξει κάτι...

Ο Π.K. Ιωακειμίδης είναι καθηγητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών.