Το Ευρωσύνταγμα, η πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τινά περί του Κυπριακού
Μπάμπης Πρωτοπαππάς, Αυγή, Δημοσιευμένο: 2004-06-22
Δεν υπάρχει κανένας που να ισχυρίζεται ότι η αποδοχή από τους 25 ηγέτες της διευρυμένης πια Ε.Ε. της Συνταγματικής Συνθήκης – που υπεβλήθη από την ιρλανδική προεδρία στις 18/6/04 – δεν αποτελεί ένα σοβαρό βήμα για το μέλλον των ευρωπαϊκών χωρών. Για πολλούς λόγους, εκεί που απέτυχε η Ιταλία του Μπερλουσκόνι πέτυχε η μικρή Ιρλανδία του Μπέρτι Αχερν. Αν συνιστά η αποδοχή αυτή και βήμα για την ολοκλήρωση της Ε.Ε. θα φανεί στο προσεχές μέλλον.
Ο γράφων υποστηρίζει ότι είναι βήμα για την ευρωπαϊκή ενοποίηση με την απλή σκέψη ότι το δύσκολο για την οικοδόμηση της ευρωπαϊκής ενοποίησης είναι η δημιουργία των θεσμών που θα τη στεγάζουν. Η μεγάλη μάλιστα δυσκολία ήταν η αποδοχή της υπάρξεως Συντάγματος. Η αλλαγή και η βελτίωσή του μπορεί να αργήσει, αλλά είναι αναπόδραστη.
Βεβαίως οι δυνάμεις της συντήρησης στην Ευρώπη και πιθανώς σε όλον τον κόσμο είναι ευχαριστημένες διότι το Σύνταγμα αυτό – όπως θα το αποκαλούμε από εδώ και πέρα και όπως θέλουν να το ονομάζουν αυτοί που κλίνουν προς την ομοσπονδοποίηση της Ευρώπη – εκφράζει τις δικές τους θέσεις στα θέματα που αφορούν την πορεία προς το μέλλον. Και εδώ ξανατίθεται πάλι το θεμελιώδες ερώτημα αν η ευρωπαϊκή ενοποίηση και συνεπώς η δημιουργία ενός καινούργιου πολιτικού οργανισμού που δεν έχει ξαναϋπάρξει στην ανθρωπότητα αποτελεί επαναστατική λειτουργία και εξέλιξη της υπάρχουσας τάξης των πραγμάτων και η προώθησή της αντικειμενικά εκφράζει αισιόδοξα μηνύματα για το μέλλον της ανθρωπότητας πάνω σε βάσεις δημοκρατικές στην ουσία σε όλες τις κατευθύνσεις.
Βέβαια το καινούργιο Σύνταγμα εκφράζει – με όσους συμβιβασμούς έγιναν – τις απόψεις του νεοκαπιταλισμού, όπως τον γνωρίζει η ανθρωπότητα σήμερα. Εκφράζει, όμως- στο βαθμό που το επέτυχαν – και τις αντίθετες σε αυτό δυνάμεις της δημοκρατίας, της ειρήνης και των ανθρώπινων αξιών. Πώς θα ήταν δυνατόν σε μια Ευρώπη που κυριαρχείται από τους καπιταλιστές να περιμένει κανείς ότι θα υιοθετηθεί ένα Σύνταγμα ανθρωπιστικών, προοδευτικών και σοσιαλιστικών κατευθύνσεων; Και για να τελειώνουμε, είναι καλύτερα για την ανθρωπότητα που υπάρχει αυτό το Σύνταγμα παρά να μην υπήρχε, όπως είναι καλύτερα που υπάρχει Ε.Ε. παρά να είναι η Ευρώπη διηρημένη και στην κατάσταση που βρέθηκε από το 1919 έως το 1939, που κατέληξε στην τραγωδία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Μέχρι τώρα η ανθρωπότητα έχει γνωρίσει τη δημοκρατία μόνο ως δημοκρατία κάποιου έθνους ή κάποιου λαού και όχι ως δημοκρατία πολλών κρατών και λαών. Και αυτό, όπως συμβαίνει μέχρι τώρα, είναι το ζητούμενο και το αμφισβητούμενο τελικό επίτευγμα. Με το Σύνταγμα που εγκρίθηκε η δημοκρατία σε όλη την Ε.Ε. δεν εξασφαλίζεται από μόνη της, όμως παρέχεται μια ασφαλή δικαιακή βάση για την επιτυχία των αγώνων που θα ακολουθήσουν προκειμένου να επιτευχθεί.
Βεβαίως ένα μεγάλο μέρος των ευρωπαϊκών πληθυσμών δεν έλαβε μέρος στις ευρωεκλογές γιατί το πολύπλοκο του συστήματος των σχέσεων και οι πολύ μειωμένες μέχρι τώρα αρμοδιότητες του Ευρωκοινοβουλίου εμφάνιζαν τη συμμετοχή του ως πράξη χωρίς σημασία ή δυνατότητες παρέμβασης. Ας ελπίσουμε ότι μακροπρόθεσμα αυτό θα αλλάξει.
Τώρα, αναφορικά με τα λεγόμενα και τα γραφόμενα περί μείωσης της ισχύος του γαλλογερμανικού άξονα, σημειώνουμε ότι στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής δεν άλλαξε ο συσχετισμός δυνάμεων που υπήρχε. Απλώς επειδή οι 15 έγιναν 25, η Αγγλία μπορεί να υποθάλπει και να βρίσκει περισσότερους ευκαιριακούς συμμάχους, στην προσπάθειά της να μην καταλήξει η Ε.Ε. σε καινούργιο οργανισμό, που να μοιάζει περισσότερο με ότι γνωρίζαμε έως σήμερα ως ΚΡΑΤΟΣ παρά ως συμφωνημένη οικονομική συνεργασία. Έναν οργανισμό όπου οι πολίτες της Ε.Ε. θα είναι και ευρωπαίοι πολίτες και υπόλογοι σε μια κεντρική ευρωπαϊκή εξουσία (νομοθετική, εκτελεστική, δικαστική) και ταυτόχρονα και πολίτες του κράτους στο οποίο ανήκουν. Η διαπάλη αυτή μπορεί να διαρκέσει και 10 χρόνια σχετικά με το που, σε ποια μορφή θα καταλήξει το θέμα. Βέβαια η διάθεση των Αμερικανών είναι να μην καταλήξει ποτέ το ζήτημα αυτό, αλλά να μένει σε εκκρεμότητα στο διηνεκές.
Πάντως, από τον καιρό της επίθεσης κατά του Ιράκ και τη διαφωνία του γαλλογερμανικού άξονα, μαζί με τη Ρωσία και την Κίνα, για την επίθεση αυτή μέχρι την τελευταία απόφαση του ΟΗΕ για το Ιράκ – την οποία ψήφισαν όλοι στο Συμβούλιο Ασφαλείας – πέρασε λίγος μεν χρόνος, αλλά συνέβησαν σημαντικότατα πράγματα. Η διάθεση του γαλλογερμανικού άξονα να δημιουργήσει ίδιες ένοπλες δυνάμεις έχει μειωθεί, αν όχι ατονήσει. Οι δε σύνοδοι του G8 αποφασίζουν πολύ περισσότερο από τον ΟΗΕ για το μέλλον της ανθρωπότητας. Στην τελευταία σύνολο του G8 μάλιστα υπήρξαν αρκετές συμφωνίες και βέβαια τα τρομοκρατικά χτυπήματα και στην Τσετσενία – Ρωσία και στην Ισπανία συνέτειναν στην περαιτέρω σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ τους και στη δημιουργία κοινών πολιτικών των οκτώ σημαντικότερων οικονομικά δυνάμεων – τις οποίες ακολουθεί και η Κίνα.
Είμαστε σε παγκόσμιο επίπεδο σε μια φάση όπου το σημαντικότερο γεγονός είναι αυτό που σημειώσαμε κάποτε, δηλαδή η σύγκρουση των φανατικών θα λέγαμε φονταμενταλιστών των τριών μονοθεϊστικών θρησκειών (χριστιανοί, ιουδαίοι, μουσουλμάνοι), που παρασύρει όλα τα άλλα, που γίνονται δευτερεύοντα. Το γεγονός αυτό δίνει την αφορμή, αλλά είναι και δικαιολογία, για να αρχίσουν να κινδυνεύουν ουσιαστικά ο γνωστός μας νομικός πολιτισμός και τα δικαιώματα των πολιτών, απέναντι σε κυβερνήσεις που διαθέτουν τεράστια εξουσία, καθώς και πολυπλόκαμους και υπερσύγχρονους μηχανισμούς επιβολής.
Οπωσδήποτε, αν το μεγάλο θέμα της 18ης Ιουνίου ήταν το Σύνταγμα, το ερεθιστικό ήταν η εκλογή του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αλλά πρόεδρος, είτε μέχρι τα τέλη Ιουνίου ή αρχές Ιουλίου, θα εκλεγεί. Ο θεσμός υπάρχει, ο σημερινός πρόεδρος δεν μπορεί να συνεχίσει, θα εκλεγεί κάποιος άλλος. Ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ έχει τις περισσότερες πιθανότητες.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός τήρησε και τη νομιμοφροσύνη του προς το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, στο οποίο μετέχει η Ν.Δ., και δεν δέθηκε απολύτως με την υποψηφιότητα που υποστήριξε η Αγγλία. Ο Έλληνας πρωθυπουργός έδειξε ότι η ελληνική εξωτερική πολιτική διαθέτει ικανότητα ελιγμών και αποφυγής διλημμάτων συγκρουσιακού χαρακτήρα, όχι όμως εσαεί .
Η επίλυση του Κυπριακού φαίνεται ότι απομακρύνεται. Οι αποφάσεις της Ε.Ε. σχετικά με την οικονομική ενίσχυση των Τουρκοκυπρίων καθυστερούν. Η Κυπριακή κυβέρνηση τονίζει σχετικά διαρκώς ότι αυτή η οικονομική ενίσχυση δεν μπορεί να γίνει με τρόπο που να καταργεί την ίδια και να βοηθά τη διαιώνιση του υφισταμένου καθεστώτος – και ενδεχομένως να το πετύχει αυτό.
Πάντως, το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών στην Κύπρο υπήρξε έκπληξη. Τόσο για το ΔΗΣΥ όσο και για το ΑΚΕΛ. Και για μεν το ΔΗΣΥ του Αναστασιάδη έκπληξη θετική, για δε το ΑΚΕΛ αρνητική. Ακούγεται ότι ο πρόεδρος Παπαδόπουλος υπολογίζει ότι νέα προσπάθεια για επίλυση του Κυπριακού θα αρχίσει μετά 4 χρόνια. Και βέβαια απομένει πάντοτε το ερώτημα – στο οποίο θα πρέπει να απαντήσουν οι Ελληνοκύπριοι – αν θέλουν να μοιράζονται την εξουσία στο ίδιο κράτος με τους Τουρκοκύπριους. Γιατί σε συνέντευξή του στην «Κυριακάτικη Αυγή» (20.6.04) ο πρόεδρος της ΕΔΕΚ Γ. Ομήρου αναφέρει χαρακτηριστικά: «Πιστεύω ότι η θέση μας υπήρξε λογική και τεκμηριωμένη και σε καμία περίπτωση δεν δημιουργούσε την εντύπωση ότι ήταν απορριπτική. Αντίθετα δίνουμε το μήνυμα ότι επιθυμούμε το συντομότερο δυνατό μια λύση συμβιβαστική που να διασφαλίζει όμως την επιβίωση του κυπριακού κράτους και του κυπριακού ελληνισμού». Αυτό που δηλώνει ο κ. Ομήρου δεν διαφέρει από το μεγάλο και με «λυγμό» διατυπωθέν επιχείρημα του προέδρου Παπαδόπουλου ότι δεν παρέλαβε «κράτος» για να παραδώσει «κοινότητα». Όμως αυτό σημαίνει άλλα πράγματα και όχι διζωνική – δικοινοτική ομοσπονδία, όπως διατείνεται ότι υποστηρίζει.
Καταλήγοντας, σημειώνουμε ότι η παραίνεση των 25 προς την Τουρκία να διευρύνει την εφαρμογή της τελωνειακής ένωσης σε όλα τα σημερινά μέλη της Ε.Ε. (συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου) υπενθυμίζει στους Τούρκους ότι το Κυπριακό υπάρχει και ότι η υποστήριξη – και μόνο – του σχεδίου Ανάν από αυτούς ήταν σημαντικό μεν βήμα, αλλά όχι αρκετό για να επιλυθεί το Κυπριακό, το οποίο δεν μπορεί να μένει εσαεί σε εκκρεμότητα. Και Κυπριακό βέβαια δεν είναι μόνο οι σχέσεις Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων πάνω στο νησί, αλλά είναι και τα τουρκικά στρατεύματα που πρέπει να φύγουν από εκεί.
Ο γράφων υποστηρίζει ότι είναι βήμα για την ευρωπαϊκή ενοποίηση με την απλή σκέψη ότι το δύσκολο για την οικοδόμηση της ευρωπαϊκής ενοποίησης είναι η δημιουργία των θεσμών που θα τη στεγάζουν. Η μεγάλη μάλιστα δυσκολία ήταν η αποδοχή της υπάρξεως Συντάγματος. Η αλλαγή και η βελτίωσή του μπορεί να αργήσει, αλλά είναι αναπόδραστη.
Βεβαίως οι δυνάμεις της συντήρησης στην Ευρώπη και πιθανώς σε όλον τον κόσμο είναι ευχαριστημένες διότι το Σύνταγμα αυτό – όπως θα το αποκαλούμε από εδώ και πέρα και όπως θέλουν να το ονομάζουν αυτοί που κλίνουν προς την ομοσπονδοποίηση της Ευρώπη – εκφράζει τις δικές τους θέσεις στα θέματα που αφορούν την πορεία προς το μέλλον. Και εδώ ξανατίθεται πάλι το θεμελιώδες ερώτημα αν η ευρωπαϊκή ενοποίηση και συνεπώς η δημιουργία ενός καινούργιου πολιτικού οργανισμού που δεν έχει ξαναϋπάρξει στην ανθρωπότητα αποτελεί επαναστατική λειτουργία και εξέλιξη της υπάρχουσας τάξης των πραγμάτων και η προώθησή της αντικειμενικά εκφράζει αισιόδοξα μηνύματα για το μέλλον της ανθρωπότητας πάνω σε βάσεις δημοκρατικές στην ουσία σε όλες τις κατευθύνσεις.
Βέβαια το καινούργιο Σύνταγμα εκφράζει – με όσους συμβιβασμούς έγιναν – τις απόψεις του νεοκαπιταλισμού, όπως τον γνωρίζει η ανθρωπότητα σήμερα. Εκφράζει, όμως- στο βαθμό που το επέτυχαν – και τις αντίθετες σε αυτό δυνάμεις της δημοκρατίας, της ειρήνης και των ανθρώπινων αξιών. Πώς θα ήταν δυνατόν σε μια Ευρώπη που κυριαρχείται από τους καπιταλιστές να περιμένει κανείς ότι θα υιοθετηθεί ένα Σύνταγμα ανθρωπιστικών, προοδευτικών και σοσιαλιστικών κατευθύνσεων; Και για να τελειώνουμε, είναι καλύτερα για την ανθρωπότητα που υπάρχει αυτό το Σύνταγμα παρά να μην υπήρχε, όπως είναι καλύτερα που υπάρχει Ε.Ε. παρά να είναι η Ευρώπη διηρημένη και στην κατάσταση που βρέθηκε από το 1919 έως το 1939, που κατέληξε στην τραγωδία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Μέχρι τώρα η ανθρωπότητα έχει γνωρίσει τη δημοκρατία μόνο ως δημοκρατία κάποιου έθνους ή κάποιου λαού και όχι ως δημοκρατία πολλών κρατών και λαών. Και αυτό, όπως συμβαίνει μέχρι τώρα, είναι το ζητούμενο και το αμφισβητούμενο τελικό επίτευγμα. Με το Σύνταγμα που εγκρίθηκε η δημοκρατία σε όλη την Ε.Ε. δεν εξασφαλίζεται από μόνη της, όμως παρέχεται μια ασφαλή δικαιακή βάση για την επιτυχία των αγώνων που θα ακολουθήσουν προκειμένου να επιτευχθεί.
Βεβαίως ένα μεγάλο μέρος των ευρωπαϊκών πληθυσμών δεν έλαβε μέρος στις ευρωεκλογές γιατί το πολύπλοκο του συστήματος των σχέσεων και οι πολύ μειωμένες μέχρι τώρα αρμοδιότητες του Ευρωκοινοβουλίου εμφάνιζαν τη συμμετοχή του ως πράξη χωρίς σημασία ή δυνατότητες παρέμβασης. Ας ελπίσουμε ότι μακροπρόθεσμα αυτό θα αλλάξει.
Τώρα, αναφορικά με τα λεγόμενα και τα γραφόμενα περί μείωσης της ισχύος του γαλλογερμανικού άξονα, σημειώνουμε ότι στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής δεν άλλαξε ο συσχετισμός δυνάμεων που υπήρχε. Απλώς επειδή οι 15 έγιναν 25, η Αγγλία μπορεί να υποθάλπει και να βρίσκει περισσότερους ευκαιριακούς συμμάχους, στην προσπάθειά της να μην καταλήξει η Ε.Ε. σε καινούργιο οργανισμό, που να μοιάζει περισσότερο με ότι γνωρίζαμε έως σήμερα ως ΚΡΑΤΟΣ παρά ως συμφωνημένη οικονομική συνεργασία. Έναν οργανισμό όπου οι πολίτες της Ε.Ε. θα είναι και ευρωπαίοι πολίτες και υπόλογοι σε μια κεντρική ευρωπαϊκή εξουσία (νομοθετική, εκτελεστική, δικαστική) και ταυτόχρονα και πολίτες του κράτους στο οποίο ανήκουν. Η διαπάλη αυτή μπορεί να διαρκέσει και 10 χρόνια σχετικά με το που, σε ποια μορφή θα καταλήξει το θέμα. Βέβαια η διάθεση των Αμερικανών είναι να μην καταλήξει ποτέ το ζήτημα αυτό, αλλά να μένει σε εκκρεμότητα στο διηνεκές.
Πάντως, από τον καιρό της επίθεσης κατά του Ιράκ και τη διαφωνία του γαλλογερμανικού άξονα, μαζί με τη Ρωσία και την Κίνα, για την επίθεση αυτή μέχρι την τελευταία απόφαση του ΟΗΕ για το Ιράκ – την οποία ψήφισαν όλοι στο Συμβούλιο Ασφαλείας – πέρασε λίγος μεν χρόνος, αλλά συνέβησαν σημαντικότατα πράγματα. Η διάθεση του γαλλογερμανικού άξονα να δημιουργήσει ίδιες ένοπλες δυνάμεις έχει μειωθεί, αν όχι ατονήσει. Οι δε σύνοδοι του G8 αποφασίζουν πολύ περισσότερο από τον ΟΗΕ για το μέλλον της ανθρωπότητας. Στην τελευταία σύνολο του G8 μάλιστα υπήρξαν αρκετές συμφωνίες και βέβαια τα τρομοκρατικά χτυπήματα και στην Τσετσενία – Ρωσία και στην Ισπανία συνέτειναν στην περαιτέρω σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ τους και στη δημιουργία κοινών πολιτικών των οκτώ σημαντικότερων οικονομικά δυνάμεων – τις οποίες ακολουθεί και η Κίνα.
Είμαστε σε παγκόσμιο επίπεδο σε μια φάση όπου το σημαντικότερο γεγονός είναι αυτό που σημειώσαμε κάποτε, δηλαδή η σύγκρουση των φανατικών θα λέγαμε φονταμενταλιστών των τριών μονοθεϊστικών θρησκειών (χριστιανοί, ιουδαίοι, μουσουλμάνοι), που παρασύρει όλα τα άλλα, που γίνονται δευτερεύοντα. Το γεγονός αυτό δίνει την αφορμή, αλλά είναι και δικαιολογία, για να αρχίσουν να κινδυνεύουν ουσιαστικά ο γνωστός μας νομικός πολιτισμός και τα δικαιώματα των πολιτών, απέναντι σε κυβερνήσεις που διαθέτουν τεράστια εξουσία, καθώς και πολυπλόκαμους και υπερσύγχρονους μηχανισμούς επιβολής.
Οπωσδήποτε, αν το μεγάλο θέμα της 18ης Ιουνίου ήταν το Σύνταγμα, το ερεθιστικό ήταν η εκλογή του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αλλά πρόεδρος, είτε μέχρι τα τέλη Ιουνίου ή αρχές Ιουλίου, θα εκλεγεί. Ο θεσμός υπάρχει, ο σημερινός πρόεδρος δεν μπορεί να συνεχίσει, θα εκλεγεί κάποιος άλλος. Ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ έχει τις περισσότερες πιθανότητες.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός τήρησε και τη νομιμοφροσύνη του προς το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, στο οποίο μετέχει η Ν.Δ., και δεν δέθηκε απολύτως με την υποψηφιότητα που υποστήριξε η Αγγλία. Ο Έλληνας πρωθυπουργός έδειξε ότι η ελληνική εξωτερική πολιτική διαθέτει ικανότητα ελιγμών και αποφυγής διλημμάτων συγκρουσιακού χαρακτήρα, όχι όμως εσαεί .
Η επίλυση του Κυπριακού φαίνεται ότι απομακρύνεται. Οι αποφάσεις της Ε.Ε. σχετικά με την οικονομική ενίσχυση των Τουρκοκυπρίων καθυστερούν. Η Κυπριακή κυβέρνηση τονίζει σχετικά διαρκώς ότι αυτή η οικονομική ενίσχυση δεν μπορεί να γίνει με τρόπο που να καταργεί την ίδια και να βοηθά τη διαιώνιση του υφισταμένου καθεστώτος – και ενδεχομένως να το πετύχει αυτό.
Πάντως, το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών στην Κύπρο υπήρξε έκπληξη. Τόσο για το ΔΗΣΥ όσο και για το ΑΚΕΛ. Και για μεν το ΔΗΣΥ του Αναστασιάδη έκπληξη θετική, για δε το ΑΚΕΛ αρνητική. Ακούγεται ότι ο πρόεδρος Παπαδόπουλος υπολογίζει ότι νέα προσπάθεια για επίλυση του Κυπριακού θα αρχίσει μετά 4 χρόνια. Και βέβαια απομένει πάντοτε το ερώτημα – στο οποίο θα πρέπει να απαντήσουν οι Ελληνοκύπριοι – αν θέλουν να μοιράζονται την εξουσία στο ίδιο κράτος με τους Τουρκοκύπριους. Γιατί σε συνέντευξή του στην «Κυριακάτικη Αυγή» (20.6.04) ο πρόεδρος της ΕΔΕΚ Γ. Ομήρου αναφέρει χαρακτηριστικά: «Πιστεύω ότι η θέση μας υπήρξε λογική και τεκμηριωμένη και σε καμία περίπτωση δεν δημιουργούσε την εντύπωση ότι ήταν απορριπτική. Αντίθετα δίνουμε το μήνυμα ότι επιθυμούμε το συντομότερο δυνατό μια λύση συμβιβαστική που να διασφαλίζει όμως την επιβίωση του κυπριακού κράτους και του κυπριακού ελληνισμού». Αυτό που δηλώνει ο κ. Ομήρου δεν διαφέρει από το μεγάλο και με «λυγμό» διατυπωθέν επιχείρημα του προέδρου Παπαδόπουλου ότι δεν παρέλαβε «κράτος» για να παραδώσει «κοινότητα». Όμως αυτό σημαίνει άλλα πράγματα και όχι διζωνική – δικοινοτική ομοσπονδία, όπως διατείνεται ότι υποστηρίζει.
Καταλήγοντας, σημειώνουμε ότι η παραίνεση των 25 προς την Τουρκία να διευρύνει την εφαρμογή της τελωνειακής ένωσης σε όλα τα σημερινά μέλη της Ε.Ε. (συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου) υπενθυμίζει στους Τούρκους ότι το Κυπριακό υπάρχει και ότι η υποστήριξη – και μόνο – του σχεδίου Ανάν από αυτούς ήταν σημαντικό μεν βήμα, αλλά όχι αρκετό για να επιλυθεί το Κυπριακό, το οποίο δεν μπορεί να μένει εσαεί σε εκκρεμότητα. Και Κυπριακό βέβαια δεν είναι μόνο οι σχέσεις Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων πάνω στο νησί, αλλά είναι και τα τουρκικά στρατεύματα που πρέπει να φύγουν από εκεί.
