Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και οι γαλλικές προεδρικές εκλογές
Αλέκος Κρητικός, KReport, Δημοσιευμένο: 2022-03-23
Οι προεδρικές εκλογές στη Γαλλία φαίνεται ότι θα επηρεάσουν το παρόν και το μέλλον της ενωμένης Ευρώπης ακόμη και πριν διεξαχθούν. Πράγματι, μόλις δύο εβδομάδες πριν τη διεξαγωγή του πρώτου γύρου, θα συνεδριάσει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το οποίο θα κληθεί να πάρει αποφάσεις για την αντιμετώπιση των συνεπειών του πολέμου στην Ουκρανία. Ο Εμμανουέλ Μακρόν έχει ήδη με έμφαση δηλώσει ότι υποστηρίζει μια κοινή ευρωπαϊκή λύση που θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί μέσα από νέα εργαλεία, χωρίς να κρύβει την άποψή του ότι ένα από αυτά τα νέα εργαλεία είναι ένας νέος κοινός δανεισμός, έστω και αν τελευταία αποφεύγει να τον αναφέρει expressis verbis για προφανείς λόγους τακτικής.
Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε στις Βερσαλλίες «η σωστή στρατηγική, όπως το είδαμε στην πανδημία, είναι να συμφωνήσουμε στους στόχους, και όταν το κάνουμε αυτό … τότε τα εργαλεία απλά θα ακολουθήσουν». Τη θέση του Μακρόν υποστηρίζουν έκδηλα οι τέσσερις χώρες του ευρωπαϊκού νότου (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία), οι δύο εκ των οποίων, σημειωτέον, είναι αντιστοίχως η τρίτη και τέταρτη οικονομία της ΕΕ. Οι πρωθυπουργοί των τεσσάρων χωρών βρέθηκαν πριν λίγες μέρες πριν στη Ρώμη για να διαμορφώσουν κοινή στάση. Στην αντίπερα όχθη βρίσκονται η Ολλανδία, η Γερμανία και άλλες χώρες του ευρωπαϊκού βορρά που απορρίπτουν κατηγορηματικά την προσφυγή σε ένα νέο ευρω-ομόλογο. Οι δύο «παρατάξεις» αναμένεται να διασταυρώσουν τα ξίφη τους στο εαρινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που αρχίζει αύριο στις Βρυξέλλες.
Πρέπει να θεωρείται μάλλον δύσκολο να δεχθεί ο Μακρόν, λίγο πριν το πρώτο γύρο των εκλογών, να υποχωρήσει από τη διακηρυγμένη θέση του, με σοβαρό τον κίνδυνο να υποστεί πλήγμα το εκλογικό προφίλ του. Αλλά και από την άλλη πλευρά επίσης δεν θα είναι εύκολο στις κυβερνήσεις που σήμερα εμφανίζονται εναντίον της ιδέας ενός νέου ευρωομολόγου να διατηρήσουν την ανυποχώρητη θέση τους και να δημιουργήσουν εκλογικό πρόβλημα στον Γάλλο πρόεδρο – που αντιθέτως τον χρειάζονται ενισχυμένο – δίνοντας μάλιστα χώρο στους ευρωσκεπτικιστές και αντι-ευρωπαϊστές αντιπάλους του.
Ημίμετρα όπως αυτά που, σύμφωνα με «διαρροή», περιλαμβάνονται στο σχέδιο συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και αφορούν προσωρινή φορολόγηση των έκτακτων κερδών των μεγάλων προμηθευτών ενέργειας (χωρίς όμως πλαφόν στην τιμή) και αναπλήρωση των αποθηκών φυσικού αερίου σε ολόκληρη την Ένωση σε ποσοστό 90% μέχρι τον Οκτώβριο, όσο χρήσιμα και αν είναι, θα είναι πολύ δύσκολο να φανούν αρκετά στον Γάλλο πρόεδρο και τους συμμάχους του, σε καμία δε περίπτωση δεν ανταποκρίνονται επαρκώς στις ιστορικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρώπη.
Η σημασία μιας απόφασης για νέο κοινό δανεισμό είναι πολύ μεγάλη. Ολική ή έστω μερική αποδοχή της πρότασης για έκδοση νέου αμοιβαίου χρέους θα σημάνει ότι το μοντέλο του Ταμείου Ανάκαμψης θα αρχίσει να παίρνει μόνιμα χαρακτηριστικά, ότι πιθανότατα θα απαιτηθεί για την εξυπηρέτηση του νέου χρέους θέσπιση νέων ιδίων πόρων της ΕΕ και ότι ο ενωσιακός προϋπολογισμός θα αυξηθεί περαιτέρω ως ποσοστό του ΑΕΠ. Με άλλους λόγους, θα γίνουν νέα μεγάλα βήματα προς τη δημοσιονομική ένωση και προς περισσότερη Ευρώπη. Στις 25 Μαρτίου – και εφ’ όσον η συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου δεν παραταθεί όπως είχε γίνει τον Ιούλιο 2020 – θα ξέρουμε αν η ενωμένη Ευρώπη τόλμησε να κάνει ένα νέο μεγάλο βήμα ή αν προτίμησε την απατηλή σιγουριά της στασιμότητας.
Είναι ευνόητο βεβαίως ότι σημασία μεγάλη για την ευρωπαϊκή υπόθεση θα έχουν οι γαλλικές εκλογές όχι μόνο εν όψει της διεξαγωγής τους αλλά και αφού διεξαχθούν, εφ’ όσον όπως προεξοφλείται, ο Εμμ. Μακρόν θα είναι και πάλι νικητής. Η επανεκλογή του θα ευνοήσει την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, αφού στην κορυφή της δεύτερης οικονομίας και της πρώτης στρατιωτικής δύναμης της ΕΕ θα ξαναβρεθεί ένας πρόεδρος που έχει τεθεί επικεφαλής των δυνάμεων που επιζητούν μια Ευρώπη οικονομικά και αμυντικά κυρίαρχη και κοινωνικά αλληλέγγυα. Η Γαλλία του επανεκλεγμένου και ενισχυμένου Μακρόν θα έχει όλες τις προϋποθέσεις να επηρεάσει καθοριστικά την ισχυροποίηση και επανατοποθέτηση της ΕΕ στο νέο γεωπολιτικό σκηνικό και να δώσει νέα ώθηση στην ευρωπαϊκή ενοποίηση.
Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε στις Βερσαλλίες «η σωστή στρατηγική, όπως το είδαμε στην πανδημία, είναι να συμφωνήσουμε στους στόχους, και όταν το κάνουμε αυτό … τότε τα εργαλεία απλά θα ακολουθήσουν». Τη θέση του Μακρόν υποστηρίζουν έκδηλα οι τέσσερις χώρες του ευρωπαϊκού νότου (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία), οι δύο εκ των οποίων, σημειωτέον, είναι αντιστοίχως η τρίτη και τέταρτη οικονομία της ΕΕ. Οι πρωθυπουργοί των τεσσάρων χωρών βρέθηκαν πριν λίγες μέρες πριν στη Ρώμη για να διαμορφώσουν κοινή στάση. Στην αντίπερα όχθη βρίσκονται η Ολλανδία, η Γερμανία και άλλες χώρες του ευρωπαϊκού βορρά που απορρίπτουν κατηγορηματικά την προσφυγή σε ένα νέο ευρω-ομόλογο. Οι δύο «παρατάξεις» αναμένεται να διασταυρώσουν τα ξίφη τους στο εαρινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που αρχίζει αύριο στις Βρυξέλλες.
Πρέπει να θεωρείται μάλλον δύσκολο να δεχθεί ο Μακρόν, λίγο πριν το πρώτο γύρο των εκλογών, να υποχωρήσει από τη διακηρυγμένη θέση του, με σοβαρό τον κίνδυνο να υποστεί πλήγμα το εκλογικό προφίλ του. Αλλά και από την άλλη πλευρά επίσης δεν θα είναι εύκολο στις κυβερνήσεις που σήμερα εμφανίζονται εναντίον της ιδέας ενός νέου ευρωομολόγου να διατηρήσουν την ανυποχώρητη θέση τους και να δημιουργήσουν εκλογικό πρόβλημα στον Γάλλο πρόεδρο – που αντιθέτως τον χρειάζονται ενισχυμένο – δίνοντας μάλιστα χώρο στους ευρωσκεπτικιστές και αντι-ευρωπαϊστές αντιπάλους του.
Ημίμετρα όπως αυτά που, σύμφωνα με «διαρροή», περιλαμβάνονται στο σχέδιο συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και αφορούν προσωρινή φορολόγηση των έκτακτων κερδών των μεγάλων προμηθευτών ενέργειας (χωρίς όμως πλαφόν στην τιμή) και αναπλήρωση των αποθηκών φυσικού αερίου σε ολόκληρη την Ένωση σε ποσοστό 90% μέχρι τον Οκτώβριο, όσο χρήσιμα και αν είναι, θα είναι πολύ δύσκολο να φανούν αρκετά στον Γάλλο πρόεδρο και τους συμμάχους του, σε καμία δε περίπτωση δεν ανταποκρίνονται επαρκώς στις ιστορικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρώπη.
Η σημασία μιας απόφασης για νέο κοινό δανεισμό είναι πολύ μεγάλη. Ολική ή έστω μερική αποδοχή της πρότασης για έκδοση νέου αμοιβαίου χρέους θα σημάνει ότι το μοντέλο του Ταμείου Ανάκαμψης θα αρχίσει να παίρνει μόνιμα χαρακτηριστικά, ότι πιθανότατα θα απαιτηθεί για την εξυπηρέτηση του νέου χρέους θέσπιση νέων ιδίων πόρων της ΕΕ και ότι ο ενωσιακός προϋπολογισμός θα αυξηθεί περαιτέρω ως ποσοστό του ΑΕΠ. Με άλλους λόγους, θα γίνουν νέα μεγάλα βήματα προς τη δημοσιονομική ένωση και προς περισσότερη Ευρώπη. Στις 25 Μαρτίου – και εφ’ όσον η συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου δεν παραταθεί όπως είχε γίνει τον Ιούλιο 2020 – θα ξέρουμε αν η ενωμένη Ευρώπη τόλμησε να κάνει ένα νέο μεγάλο βήμα ή αν προτίμησε την απατηλή σιγουριά της στασιμότητας.
Είναι ευνόητο βεβαίως ότι σημασία μεγάλη για την ευρωπαϊκή υπόθεση θα έχουν οι γαλλικές εκλογές όχι μόνο εν όψει της διεξαγωγής τους αλλά και αφού διεξαχθούν, εφ’ όσον όπως προεξοφλείται, ο Εμμ. Μακρόν θα είναι και πάλι νικητής. Η επανεκλογή του θα ευνοήσει την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, αφού στην κορυφή της δεύτερης οικονομίας και της πρώτης στρατιωτικής δύναμης της ΕΕ θα ξαναβρεθεί ένας πρόεδρος που έχει τεθεί επικεφαλής των δυνάμεων που επιζητούν μια Ευρώπη οικονομικά και αμυντικά κυρίαρχη και κοινωνικά αλληλέγγυα. Η Γαλλία του επανεκλεγμένου και ενισχυμένου Μακρόν θα έχει όλες τις προϋποθέσεις να επηρεάσει καθοριστικά την ισχυροποίηση και επανατοποθέτηση της ΕΕ στο νέο γεωπολιτικό σκηνικό και να δώσει νέα ώθηση στην ευρωπαϊκή ενοποίηση.