Η συνεχιζόμενη αντιπαράθεση μεταξύ του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ για το ενδεχόμενο κυβερνητικής συνεργασίας δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο που φέρνει σε σύγκρουση δύο από τις συνιστώσες της Αριστεράς, την κεντροαριστερά με ένα τμήμα της άλλης Αριστεράς. Ανάλογα συμβαίνουν και σε άλλες ευρωπαϊκές κοινωνίες.

Διάβαζα πριν λίγες μέρες μια κοινή συνέντευξη της σοσιαλίστριας Σεγκολέν Ρουαγιάλ και του «αριστεριστή» Ολιβιέ Μπεζανσενό. Τα αντιπαραθετικά τους επιχειρήματα έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και για τη δική μας περίπτωση, στον βαθμό που, παρά τις εθνικές ιδιαιτερότητες ανάμεσα στις δύο κοινωνίες και τις Αριστερές τους, αντιστοιχούν σε ένα κοινό corpus λόγου και στρατηγικής ανάμεσα αφενός στη μεταρρυθμιστική και αφετέρου στην αντικαπιταλιστική Αριστερά.

Για τη μεταρρυθμιστική Αριστερά, όπως την εκφράζει η Ρουαγιάλ, το σημερινό αίτημα είναι πως οι σοσιαλιστές αλλά και όλη η Αριστερά θα απαντήσουν πειστικά στις «αταξίες» του κόσμου μέσα απ’ ό,τι αυτή αποκαλεί «πραγματοποιήσιμες ουτοπίες», σε προφανή αντίθεση με τις αποτυχημένες και επικίνδυνες ουτοπίες του παρελθόντος. Φανατική οπαδός της συμμετοχικής δημοκρατίας, η Ρουαγιάλ την κατανοεί τόσο ως την αυτο-οργάνωση των καταναλωτών ως ομάδας πίεσης, όσο και μέσα από τη συγκρότηση «επιτροπών πολιτών» (συνοικιακά συμβούλια κ.λπ.) που θα προβαίνουν στην «αξιολόγηση» των δημόσιων πολιτικών. Στο επίπεδο της οικονομίας, η εκδοχή της Ρουαγιάλ προκρίνει μια «ρυθμισμένη» οικονομία της αγοράς, μια αγορά την οποία και αποδέχεται πλήρως, εξισώνοντάς την με ένα απαράγραπτο δικαίωμα στη δημιουργία του επιχειρείν, αντιπαραβάλλοντάς την στον «κρατισμό». Ο τελικός στόχος δεν είναι άλλος από την «ατομική χειραφέτηση», εγγυημένη από μία δέσμη δημόσιων πολιτικών που να διασφαλίζουν την «ίση» πρόσβαση σε βασικά αγαθά, εκπαίδευση, υγεία κ.λπ. Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η Ρουαγιάλ προτείνει στην άλλη Αριστερά μια κυβερνητική συνεργασία, με στόχο την απομάκρυνση της Δεξιάς από την εξουσία.

Για την αντικαπιταλιστική Αριστερά του Μπεζανσενό, ο βασικός στόχος «να αλλάξουμε τον κόσμο» παραμένει επίκαιρος και προϋποθέτει τη διαρκή «αντίσταση» σε όλες τις εκδοχές του νεο-φιλελευθερισμού, την είσοδο των μαζών στην πολιτική με στόχο την ανανέωσή της. Πράγμα το οποίο θα επιτευχθεί με έναν συνδυασμό άμεσης και αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Για τον Μπεζανσενό, οπαδό του παραδείγματος της Κομμούνας αλλά και του Τσάβες, η επίκληση της συμμετοχικής δημοκρατίας, για να μην είναι γράμμα κενό περιεχομένου, προϋποθέτει την ανακλητότητα των αντιπροσώπων και την πραγματική συμμετοχή των πολιτών (π.χ. «συμμετοχικός προϋπολογισμός»). Στο οικονομικό πεδίο, η αντικαπιταλιστική Αριστερά διεκδικεί ένα «δικαίωμα επέμβασης» στην ιδιωτική οικονομία, διακρίνοντας το αναφαίρετο δικαίωμα στην ατομική ιδιοκτησία (για ατομική και οικογενειακή χρήση, π.χ. αυτοκίνητο, εξοχικό κ.λπ.) από τον απαραίτητο «έλεγχο» στην ιδιωτική ιδιοκτησία των μεγάλων μέσων παραγωγής. Στο πλαίσιο αυτό, ο Μπεζανσενό, ο οποίος ηγείται μιας προσπάθειας μετεξέλιξης της τροτσκιστικής «Λίγκας» σε ένα νέο ευρύ αντικαπιταλιστικό κόμμα, αμφισβητεί την ηγεμονία των σοσιαλιστών στην Αριστερά, διεκδικώντας την πολιτική της ανεξαρτησία.

Είναι προφανές ότι τα δύο αυτά σχέδια τουλάχιστον για ένα κρίσιμο μεταβατικό διάστημα δεν μπορούν να συνυπάρξουν σε επίπεδο κυβερνητικής διαχείρισης. Ο έρπων εμφύλιος, που σοβεί ανάμεσά τους δεν είναι τακτικού τύπου, αλλά υποκρύπτει διαφορετικές φιλοσοφίες και παραπέμπει σε μείζονες στρατηγικές διαφοροποίησης και ανατοποθέτησης των φορέων τους στην κεντρική πολιτική σκηνή. Φαίνεται ότι ενδεχόμενη κυβερνητική συνεργασία ανάμεσα στη μεταρρυθμιστική και την αντικαπιταλιστική Αριστερά θα προκύψει μόνον ως προϊόν της ήττας του ενός από τους δύο πόλους. Αυτό είναι τουλάχιστον το αίτημα της άλλης Αριστεράς.

*Διδάσκει στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ