ΓΕΡΜΑΝΙΑ: «Αριστερό κόμμα» και 4 αλήθειες που δεν πρέπει να ξεχνάμε
Αποστόλης Στραγαλινός, Εποχή, Δημοσιευμένο: 2005-07-24
Επικυρώθηκε η μετονομασία των PDS και WASG σε «Αριστερό Κόμμα» (ΑΚ). Η θετική έκβαση των εκτάκτων συνεδρίων οριστικοποίησε την κοινή κάθοδο του σχήματος στις πρόωρες εκλογές του Σεπτεμβρίου και άνοιξε το δρόμο για τη συγχώνευση των δύο κομμάτων εντός της ερχόμενης διετίας.
Το νέο κόμμα έχει δίχως αμφιβολία αναδειχθεί σε ρυθμιστή των εκλογών. Από την τύχη του στην εκλογική αναμέτρηση θα κριθεί η αυτοδυναμία ή όχι της χριστιανοδημοκρατικής CDU, η οποία εκτός συγκλονιστικού απροόπτου θα διαδεχθεί τους Κοκκινοπράσινους (SPD και Πράσινους) στην κυβέρνηση. Η ίδρυσή του και μόνο προκάλεσε αλυσιδωτές αντιδράσεις στο πολιτικοοικονομικό και δημοσιογραφικό γερμανικό κατεστημένο. Σε όλα αυτά έχουμε επανειλημμένα αναφερθεί αναλυτικά. Η ουσία είναι ότι η παρουσία του αριστερού κόμματος μετατόπισε τη δημόσια πολιτική συζήτηση προς τα αριστερά. Τα κοινοβουλευτικά κόμματα, αποτυγχάνοντας να το αντιμετωπίσουν με επιχειρήματα, προτίμησαν να περιχύσουν στα προγράμματά τους σάλτσα αριστερής και «φιλολαϊκής» φρασεολογίας. Βεβαίως, ούτε αυτό το κόλπο «έπιασε». Συνακόλουθα, το μόνο ενδεδειγμένο μέτρο – και μ’ αυτό αντιμέτωπο θα πορευτεί το ΑΚ προς τις εκλογές – ήταν οι συντονισμένες προσωπικές επιθέσεις στον Όσκαρ Λαφοντέν καθώς και ο ολοκληρωτικός αποκλεισμός από τις τηλεοπτικές πολιτικές συζητήσεις.
Διατηρείται η δυναμική
Οι δημοσκοπήσεις δίνουν στο ΑΚ 12%. Η δυναμική δεν έχει καμφθεί. Η τάση είναι ανοδική και το στοίχημα τώρα είναι να διατηρηθεί αυτή η πορεία μέχρι το Σεπτέμβριο. Ωστόσο, στελέχη του σχήματος επιμένουν ότι στόχος είναι κατ’ αρχάς η υπέρβαση του πλαφόν 5%. Μεταξύ τους, είναι βέβαιο, ότι συζητούν για το πόσο ωραίο θα ήταν ένα Μπούντεταγκ με 70 βουλευτές της αριστεράς και ένα ποσοστό πάνω από 10 – 12% την επομένη των εκλογών. Πολλοί αναλυτές υποκύπτουν εξάλλου στον πειρασμό να συγκρίνουν τη δυναμική του νέου κόμματος με την άνοδο των Πράσινων στις αρχές του ‘80. Μολονότι πολιτικά και ιστορικά παρουσιάζονται μεγάλες διαφορές μεταξύ των συγκρινόμενων, η συγκυρία και κυρίως η αναταραχή που προκάλεσε η εντυπωσιακή ανάδυσή τους στο πολιτικό σκηνικό παραπέμπει σε ομοιότητες. Παράλληλα, βρίσκεται σε εξέλιξη ένας άτυπος ανταγωνισμός μεταξύ Πράσινων και ΑΚ για το ποιο κόμμα θα επικρατήσει κερδίζοντας την τρίτη θέση πίσω από τα λαϊκά κόμματα της CDU και του SPD.
Η ελληνική αριστερά, όπως είναι φυσικό, παρακολουθεί με μεγάλο ενδιαφέρον τις εξελίξεις. Καλοδέχθηκε την εκλογική συνεργασία PDS και WASG με την προσδοκία ότι κάτι θ’ αρχίσει να κινείται στην Ευρώπη και σε κοινοβουλευτικό επίπεδο. Δεν πρέπει όμως να παραγνωρίζουμε ότι ενίοτε τα στερητικά σύνδρομα αλλοιώνουν την πραγματικότητα και οδηγούν σε στρεβλώσεις με δυσμενείς συνέπειες. Γι’ αυτό σπεύδουμε να αποσαφηνίσουμε:
Αριστερό, σοσιαλιστικό ή σοσιαλδημοκρατικό;
1. Το νέο κόμμα δεν είναι ούτε σούπερ επαναστατικό, ούτε κομμουνιστικό. Η μάχη δεν διεξάγεται για το «Κ», αλλά για το «Σ». Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στο συνέδριο του PDS που με συντριπτική πλειοψηφία υπερψηφίστηκε η μετονομασία του κόμματος, η πρόταση της Κομμουνιστικής Πλατφόρμας (τάσσεται κατά της συγχώνευσης και της μετονομασίας) πήρε όλες κι όλες 20 ψήφους. Το PDS, ανάλογα με την οπτική και την πολιτική τοποθέτηση του καθενός θεωρείτο μέχρι τώρα «αριστερό», «νεοκομουνιστικό», «σοσιαλιστικό», «δεξιό», «συντηρητικό», «κινηματικό» κλπ. Η σύμπραξη με τους προερχόμενους από το SPD συνδικαλιστές της WASG, ενώ οι τελευταίοι δεν έχουν μετακινηθεί από κλασικές σοσιαλδημοκρατικές απόψεις (ούτε τέθηκε ποτέ παρόμοιο ζήτημα) και η μετωνυμία στο γενικότερο και ουδέτερο «Αριστερό Κόμμα», εξ’ ορισμού μετακινεί το PDS σε περισσότερο συμβιβαστικές επιλογές. Και το «Σ» έφυγε από τον τίτλο, όσο κι αν αντιστάθηκε η ομάδα της Ζάρα Βάγκενκνεχτ.
2. Αν στο ένα ζύγι τοποθετήσουμε την ιδεολογική καθαρότητα και την προσήλωση στις ορθοδοξίες της γερμανικής αριστερής «σκηνής» θα διαπιστώσουμε ότι μ’ αυτά τα εργαλεία η υπόθεση της αριστεράς δεν πάει μακριά. Δεν παράγει προτάσεις, δεν προσφέρει εναλλακτικές λύσεις. Ο λόγος της δεν φτάνει σε όλα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη της χώρας. Επίσης έχει αποτύχει να πάρει μαζί της τα μεγάλα στρώματα της γερμανικής κοινωνίας και τέλος παραμένει εκτός Μπούντεσταγκ. Αν στο άλλο ζύγι βάλουμε τα εκατομμύρια πολιτών που πλήττονται από τη νεοφιλελεύθερη πολιτική της κυβέρνησης Σρέντερ και λάβουμε υπόψη ότι δεν έχουν πολιτικό συνήγορο, κομματική πατρίδα και εκπροσώπους στο Μπούντεσταγκ, θα αντιληφθούμε ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι κυριολεκτικά χαρίζονται στην ακροδεξιά ή στα αστικά κόμματα, επειδή ο λόγος της αριστεράς είναι ακατανόητος και παρωχημένος, επειδή πλανεμένη από «βεβαιότητες» αδυνατεί να συμβαδίσει με την εποχή. Το ζητούμενο είναι μια αριστερά, ένα ανοιχτό αριστερό κόμμα με σύγχρονες απαντήσεις και καθόλου ταμπέλες. Ένα κόμμα που θα εκφράζει τους καταδιωκόμενους από το νεοφιλελευθερισμό. Όσοι προτρέξουν και μιλήσουν για καραμπινάτο οπορτουνισμό της ηγεσίας των PDS και WASG, ας περιμένουν. Το πώς θα διαμορφωθεί η γερμανική αριστερά του 2005, αν θα είναι αποτελεσματικότερη σε σύγκριση με τα χρεοκοπημένα πειράματα του παρελθόντος, θα ελεγχθεί ιστορικά, όχι τώρα και σίγουρα όχι απ’ αυτούς που κρατάνε τη μεζούρα της αριστεροσύνης και εκδίδουν γνωματεύσεις. Πάντως ακροαριστερές αντιφασιστικές ομάδες, διεθνιστές, το κίνημα κριτικής στην παγκοσμιοποίηση με κοινή δήλωση την προηγούμενη εβδομάδα ανακοίνωσαν ότι στηρίζουν το νέο «ΑΚ», χωρίς να κάνουν λόγο για οπορτουνισμό και δεξιές στροφές.
3. Ο μέσος ψηφοφόρος του PDS είναι άνω των 60, ανατολικογερμανός, συντηρητικών αντιλήψεων. Όσοι φοβούνται σοσιαλδημοκρατική μετάλλαξη του (πρώην) PDS πρέπει να λάβουν υπόψη ότι αφενός το εν λόγω κόμμα από την ηγεσία ως τη βάση δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα ριζοσπαστικό ή μπετοναρισμένα σοσιαλιστικό και αφετέρου ότι ένα κόμμα της τάξεως του 4%, προκειμένου να μεγαλώσει την επιρροή του χρειάζεται να πρωτοπορεί, να αιφνιδιάζει και γιατί όχι να μάθει να παίζει και το πολιτικό παιγνίδι με όρους νίκης. Η επιλογή του PDS «με τα κινήματα στους δρόμους και με τη WASG στο κοινοβούλιο» είναι αν μη τι άλλο ενδιαφέρουσα. Προτείνει ένα δρόμο που χρειάζεται να μελετήσουν και τα λοιπά αριστερά κόμματα της Ευρώπης, εάν επιθυμούν να ταράξουν τα νερά και στις χώρες τους.
4. Με αφορμή το πρόσφατο προσκλητήριο του Αλέκου Αλαβάνου στους «Λαφοντέν του ΠΑΣΟΚ» ν’ ακολουθήσουν το παράδειγμα του πρώην προέδρου του SPD, αν και δεν διαφωνούμε με την ουσία της δήλωσης, είναι ανάγκη να υπογραμμίσουμε ότι η επίκληση του ονόματος Λαφοντέν δεν συνιστάται για…πάσα νόσο. Ο Λαφοντέν εξωθήθηκε σε παραίτηση το 1999 και μέχρι πρότινος ιδιώτευε ασκώντας αμείλικτη κριτική στον Σρέντερ. Υπάρχει Λαφοντέν στο ΠΑΣΟΚ; Ούτε επί Σημίτη, ούτε επί Παπανδρέου βγήκε κάποιο προβεβλημένο στέλεχος να πάρει πάνω του την (όποια) αριστερά αυτού του κόμματος. Ουδείς πρωτοκλασάτος παραιτήθηκε. Και, εντέλει, ουδείς ενδιαφέρθηκε να κάνει αυτό που έκανε ο Λαφοντέν: Να διαφωνήσει, δηλαδή, με τις αντικοινωνικές επιλογές του κόμματος, του οποίου υπήρξε μέλος επί 40 χρόνια και πρόεδρος επί σειρά ετών και να στραφεί προς την αριστερά για να αγωνιστούν από κοινού. Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα για όσους στο ΠΑΣΟΚ διαφωνούν με τις θέσεις της ηγεσίας. Επίσης, θα έπρεπε να είμαστε πιο προσεκτικοί, διότι ο αιώνιος σοσιαλδημοκράτης Λαφοντέν έχει τις δικές του απόψεις για την παγκοσμιοποίηση, τους μετανάστες, την ενέργεια κ.λπ., απόψεις που δεν συνάδουν κατ’ ανάγκη με τις θέσεις του ΣΥΝ και των συνιστωσών / κομμάτων που απαρτίζουν το ΣΥΡΙΖΑ.
Καλό καλοκαίρι.
Το νέο κόμμα έχει δίχως αμφιβολία αναδειχθεί σε ρυθμιστή των εκλογών. Από την τύχη του στην εκλογική αναμέτρηση θα κριθεί η αυτοδυναμία ή όχι της χριστιανοδημοκρατικής CDU, η οποία εκτός συγκλονιστικού απροόπτου θα διαδεχθεί τους Κοκκινοπράσινους (SPD και Πράσινους) στην κυβέρνηση. Η ίδρυσή του και μόνο προκάλεσε αλυσιδωτές αντιδράσεις στο πολιτικοοικονομικό και δημοσιογραφικό γερμανικό κατεστημένο. Σε όλα αυτά έχουμε επανειλημμένα αναφερθεί αναλυτικά. Η ουσία είναι ότι η παρουσία του αριστερού κόμματος μετατόπισε τη δημόσια πολιτική συζήτηση προς τα αριστερά. Τα κοινοβουλευτικά κόμματα, αποτυγχάνοντας να το αντιμετωπίσουν με επιχειρήματα, προτίμησαν να περιχύσουν στα προγράμματά τους σάλτσα αριστερής και «φιλολαϊκής» φρασεολογίας. Βεβαίως, ούτε αυτό το κόλπο «έπιασε». Συνακόλουθα, το μόνο ενδεδειγμένο μέτρο – και μ’ αυτό αντιμέτωπο θα πορευτεί το ΑΚ προς τις εκλογές – ήταν οι συντονισμένες προσωπικές επιθέσεις στον Όσκαρ Λαφοντέν καθώς και ο ολοκληρωτικός αποκλεισμός από τις τηλεοπτικές πολιτικές συζητήσεις.
Διατηρείται η δυναμική
Οι δημοσκοπήσεις δίνουν στο ΑΚ 12%. Η δυναμική δεν έχει καμφθεί. Η τάση είναι ανοδική και το στοίχημα τώρα είναι να διατηρηθεί αυτή η πορεία μέχρι το Σεπτέμβριο. Ωστόσο, στελέχη του σχήματος επιμένουν ότι στόχος είναι κατ’ αρχάς η υπέρβαση του πλαφόν 5%. Μεταξύ τους, είναι βέβαιο, ότι συζητούν για το πόσο ωραίο θα ήταν ένα Μπούντεταγκ με 70 βουλευτές της αριστεράς και ένα ποσοστό πάνω από 10 – 12% την επομένη των εκλογών. Πολλοί αναλυτές υποκύπτουν εξάλλου στον πειρασμό να συγκρίνουν τη δυναμική του νέου κόμματος με την άνοδο των Πράσινων στις αρχές του ‘80. Μολονότι πολιτικά και ιστορικά παρουσιάζονται μεγάλες διαφορές μεταξύ των συγκρινόμενων, η συγκυρία και κυρίως η αναταραχή που προκάλεσε η εντυπωσιακή ανάδυσή τους στο πολιτικό σκηνικό παραπέμπει σε ομοιότητες. Παράλληλα, βρίσκεται σε εξέλιξη ένας άτυπος ανταγωνισμός μεταξύ Πράσινων και ΑΚ για το ποιο κόμμα θα επικρατήσει κερδίζοντας την τρίτη θέση πίσω από τα λαϊκά κόμματα της CDU και του SPD.
Η ελληνική αριστερά, όπως είναι φυσικό, παρακολουθεί με μεγάλο ενδιαφέρον τις εξελίξεις. Καλοδέχθηκε την εκλογική συνεργασία PDS και WASG με την προσδοκία ότι κάτι θ’ αρχίσει να κινείται στην Ευρώπη και σε κοινοβουλευτικό επίπεδο. Δεν πρέπει όμως να παραγνωρίζουμε ότι ενίοτε τα στερητικά σύνδρομα αλλοιώνουν την πραγματικότητα και οδηγούν σε στρεβλώσεις με δυσμενείς συνέπειες. Γι’ αυτό σπεύδουμε να αποσαφηνίσουμε:
Αριστερό, σοσιαλιστικό ή σοσιαλδημοκρατικό;
1. Το νέο κόμμα δεν είναι ούτε σούπερ επαναστατικό, ούτε κομμουνιστικό. Η μάχη δεν διεξάγεται για το «Κ», αλλά για το «Σ». Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στο συνέδριο του PDS που με συντριπτική πλειοψηφία υπερψηφίστηκε η μετονομασία του κόμματος, η πρόταση της Κομμουνιστικής Πλατφόρμας (τάσσεται κατά της συγχώνευσης και της μετονομασίας) πήρε όλες κι όλες 20 ψήφους. Το PDS, ανάλογα με την οπτική και την πολιτική τοποθέτηση του καθενός θεωρείτο μέχρι τώρα «αριστερό», «νεοκομουνιστικό», «σοσιαλιστικό», «δεξιό», «συντηρητικό», «κινηματικό» κλπ. Η σύμπραξη με τους προερχόμενους από το SPD συνδικαλιστές της WASG, ενώ οι τελευταίοι δεν έχουν μετακινηθεί από κλασικές σοσιαλδημοκρατικές απόψεις (ούτε τέθηκε ποτέ παρόμοιο ζήτημα) και η μετωνυμία στο γενικότερο και ουδέτερο «Αριστερό Κόμμα», εξ’ ορισμού μετακινεί το PDS σε περισσότερο συμβιβαστικές επιλογές. Και το «Σ» έφυγε από τον τίτλο, όσο κι αν αντιστάθηκε η ομάδα της Ζάρα Βάγκενκνεχτ.
2. Αν στο ένα ζύγι τοποθετήσουμε την ιδεολογική καθαρότητα και την προσήλωση στις ορθοδοξίες της γερμανικής αριστερής «σκηνής» θα διαπιστώσουμε ότι μ’ αυτά τα εργαλεία η υπόθεση της αριστεράς δεν πάει μακριά. Δεν παράγει προτάσεις, δεν προσφέρει εναλλακτικές λύσεις. Ο λόγος της δεν φτάνει σε όλα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη της χώρας. Επίσης έχει αποτύχει να πάρει μαζί της τα μεγάλα στρώματα της γερμανικής κοινωνίας και τέλος παραμένει εκτός Μπούντεσταγκ. Αν στο άλλο ζύγι βάλουμε τα εκατομμύρια πολιτών που πλήττονται από τη νεοφιλελεύθερη πολιτική της κυβέρνησης Σρέντερ και λάβουμε υπόψη ότι δεν έχουν πολιτικό συνήγορο, κομματική πατρίδα και εκπροσώπους στο Μπούντεσταγκ, θα αντιληφθούμε ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι κυριολεκτικά χαρίζονται στην ακροδεξιά ή στα αστικά κόμματα, επειδή ο λόγος της αριστεράς είναι ακατανόητος και παρωχημένος, επειδή πλανεμένη από «βεβαιότητες» αδυνατεί να συμβαδίσει με την εποχή. Το ζητούμενο είναι μια αριστερά, ένα ανοιχτό αριστερό κόμμα με σύγχρονες απαντήσεις και καθόλου ταμπέλες. Ένα κόμμα που θα εκφράζει τους καταδιωκόμενους από το νεοφιλελευθερισμό. Όσοι προτρέξουν και μιλήσουν για καραμπινάτο οπορτουνισμό της ηγεσίας των PDS και WASG, ας περιμένουν. Το πώς θα διαμορφωθεί η γερμανική αριστερά του 2005, αν θα είναι αποτελεσματικότερη σε σύγκριση με τα χρεοκοπημένα πειράματα του παρελθόντος, θα ελεγχθεί ιστορικά, όχι τώρα και σίγουρα όχι απ’ αυτούς που κρατάνε τη μεζούρα της αριστεροσύνης και εκδίδουν γνωματεύσεις. Πάντως ακροαριστερές αντιφασιστικές ομάδες, διεθνιστές, το κίνημα κριτικής στην παγκοσμιοποίηση με κοινή δήλωση την προηγούμενη εβδομάδα ανακοίνωσαν ότι στηρίζουν το νέο «ΑΚ», χωρίς να κάνουν λόγο για οπορτουνισμό και δεξιές στροφές.
3. Ο μέσος ψηφοφόρος του PDS είναι άνω των 60, ανατολικογερμανός, συντηρητικών αντιλήψεων. Όσοι φοβούνται σοσιαλδημοκρατική μετάλλαξη του (πρώην) PDS πρέπει να λάβουν υπόψη ότι αφενός το εν λόγω κόμμα από την ηγεσία ως τη βάση δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα ριζοσπαστικό ή μπετοναρισμένα σοσιαλιστικό και αφετέρου ότι ένα κόμμα της τάξεως του 4%, προκειμένου να μεγαλώσει την επιρροή του χρειάζεται να πρωτοπορεί, να αιφνιδιάζει και γιατί όχι να μάθει να παίζει και το πολιτικό παιγνίδι με όρους νίκης. Η επιλογή του PDS «με τα κινήματα στους δρόμους και με τη WASG στο κοινοβούλιο» είναι αν μη τι άλλο ενδιαφέρουσα. Προτείνει ένα δρόμο που χρειάζεται να μελετήσουν και τα λοιπά αριστερά κόμματα της Ευρώπης, εάν επιθυμούν να ταράξουν τα νερά και στις χώρες τους.
4. Με αφορμή το πρόσφατο προσκλητήριο του Αλέκου Αλαβάνου στους «Λαφοντέν του ΠΑΣΟΚ» ν’ ακολουθήσουν το παράδειγμα του πρώην προέδρου του SPD, αν και δεν διαφωνούμε με την ουσία της δήλωσης, είναι ανάγκη να υπογραμμίσουμε ότι η επίκληση του ονόματος Λαφοντέν δεν συνιστάται για…πάσα νόσο. Ο Λαφοντέν εξωθήθηκε σε παραίτηση το 1999 και μέχρι πρότινος ιδιώτευε ασκώντας αμείλικτη κριτική στον Σρέντερ. Υπάρχει Λαφοντέν στο ΠΑΣΟΚ; Ούτε επί Σημίτη, ούτε επί Παπανδρέου βγήκε κάποιο προβεβλημένο στέλεχος να πάρει πάνω του την (όποια) αριστερά αυτού του κόμματος. Ουδείς πρωτοκλασάτος παραιτήθηκε. Και, εντέλει, ουδείς ενδιαφέρθηκε να κάνει αυτό που έκανε ο Λαφοντέν: Να διαφωνήσει, δηλαδή, με τις αντικοινωνικές επιλογές του κόμματος, του οποίου υπήρξε μέλος επί 40 χρόνια και πρόεδρος επί σειρά ετών και να στραφεί προς την αριστερά για να αγωνιστούν από κοινού. Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα για όσους στο ΠΑΣΟΚ διαφωνούν με τις θέσεις της ηγεσίας. Επίσης, θα έπρεπε να είμαστε πιο προσεκτικοί, διότι ο αιώνιος σοσιαλδημοκράτης Λαφοντέν έχει τις δικές του απόψεις για την παγκοσμιοποίηση, τους μετανάστες, την ενέργεια κ.λπ., απόψεις που δεν συνάδουν κατ’ ανάγκη με τις θέσεις του ΣΥΝ και των συνιστωσών / κομμάτων που απαρτίζουν το ΣΥΡΙΖΑ.
Καλό καλοκαίρι.
