Ενας από τους κύριους λόγους της απόρριψης του σχεδίου Ανάν από τους Ελληνοκυπρίους ήταν η απήχηση που είχε το επιχείρημα πως μετά την ένταξη στην Ε.Ε., η Κύπρος, ως πλήρες μέλος, θα βρισκόταν σε πλεονεκτικότερη θέση και θα πετύχαινε «ευρωπαϊκή λύση» του Κυπριακού, δηλαδή ανατροπή των τετελεσμένων του 1974.

Η στρατηγική του Τ. Παπαδόπουλου μετά το δημοψήφισμα, η οποία ήταν για μεγάλο διάστημα γρίφος, είναι πια ξεκάθαρη: Ενταξη στην Ε.Ε., συνολική εξουδετέρωση του σχεδίου Ανάν, αναγνώριση της Κύπρου από την Τουρκία, αποαναγνώριση της «ΤΔΒΚ» και ευρωπαϊκή λύση. Αυτή η υπεραπλουστευμένη στρατηγική ήταν καταδικασμένη σε αποτυχία επειδή η κυπριακή πλευρά λογάριαζε μόνη. Δεν συζήτησε με κανέναν στην Ευρώπη τα σχέδιά της και δεν εξασφάλισε καμιά σοβαρή συμμαχία για την προώθησή τους. Αντιθέτως, η Ε.Ε. - που έχει την εντύπωση ότι ο πρόεδρος Παπαδόπουλος την εξαπάτησε και εισήγαγε «λαθραία» το Κυπριακό στο κλαμπ- αρνείται να επιτρέψει στην Κύπρο να παίξει αυτού του μεγέθους το παιχνίδι, για έναν και μόνο λόγο:

Η ένταξη της Κύπρου, πέρα από την προσπάθεια της ίδιας της χώρας και τη βοήθεια της Ελλάδας, ήταν μέρος της στρατηγικής των ΗΠΑ και της Βρετανίας να υποβοηθηθεί η λύση του Κυπριακού και να ανοίξει ο δρόμος της Τουρκίας προς την Ε.Ε. Η ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. ήταν η πλέον αποτελεσματική πίεση που ασκήθηκε ποτέ στην Τουρκία για τη λύση του Κυπριακού.

Η Κύπρος, αφού εξασφάλισε την ένταξη, προσπάθησε ν’ αντιστρέψει τους όρους, καθιστώντας το Κυπριακό ευρωπαϊκό πρόβλημα. Η Ε.Ε. αντέδρασε και στο πρώτο Συμβούλιο, με την Κύπρο να συμμετέχει ως πλήρες μέλος, τον Ιούνιο του 2004, ο Τ. Παπαδόπουλος υποχρεώθηκε να υπογράψει στα συμπεράσματα τη θέση ότι η Τουρκία δεν είχε καμιά ευθύνη για τη μη λύση του Κυπριακού. Στις 17 Δεκεμβρίου 2004 η Τουρκία προκρίθηκε ως υποψήφια χώρα, χωρίς να θεωρείται πολιτικό πρόβλημα η κατοχή της Κύπρου. Η μόνη υποχρέωση που ανέλαβε η Τουρκία είναι η εφαρμογή του Πρωτοκόλλου της Αγκυρας για την τελωνειακή ένωση. Ομως, το ζήτημα αυτό αντιμετωπίζεται σαν τεχνικό και σαν τέτοιο προσπαθεί να το ξεπεράσει σήμερα η Ε.Ε.

ΗΛευκωσία έτρεφε ψευδαισθήσεις ότι θα μπορούσε να εμμένει στη στρατηγική της, με όχημα το Πρωτόκολλο της Αγκυρας. Υστερα από δυόμισι χρόνια περιπετειών, η πολιτική της «ευρωπαϊκής λύσης» έχει καταρρεύσει συνολικά, διότι το Κυπριακό έχει κουράσει τις Βρυξέλλες. Η Λευκωσία καλείται τώρα να γυρίσει πίσω στο 2004. Οπως δήλωσε ο Ολι Ρεν, η Επιτροπή θα προτείνει στα συμπεράσματα του Δεκεμβρίου την ανάληψη νέας πρωτοβουλίας από τα Η.Ε. για συνολική λύση του Κυπριακού.

Ωστόσο, η λύση της επανένωσης δεν είναι πια εύκολη υπόθεση. Τα Η.Ε. δεν μπορούν να προτείνουν λύση που θα διαφέρει ουσιωδώς από το σχέδιο Ανάν αν δεν θα είναι και χειρότερη. Στα δυόμισι χρόνια που έχουν μεσολαβήσει από την απόρριψη του σχεδίου έχουν συμβεί πολλά στην Κύπρο. Τα τείχη της καχυποψίας μεταξύ των δύο κοινοτήτων ανέβηκαν ψηλότερα. Οι Τουρκοκύπριοι αναβαθμίστηκαν πολιτικά και οικονομικά και άρχισαν να πιστεύουν ότι μπορούν και μόνοι. Από την άλλη, η κυβέρνηση, προκειμένου να ανοίξει το δρόμο για την «ευρωπαϊκή λύση», απαξίωσε τον ΟΗΕ και δαιμονοποίησε την ιδέα μιας συμβιβαστικής λύσης. Οι Ελληνοκύπριοι έχουν δηλητηριαστεί από την πολιτική του φόβου και της ανασφάλειας που τους καλλιέργησε η κυβέρνηση και τα ΜΜΕ. Η απογοήτευση τους, από τις πτωχές επιδόσεις της στρατηγικής της «ευρωπαϊκής λύσης», δεν μεταφράζεται σε αυτοκριτική και αναθεώρηση απόψεων, αλλά σε αντίδραση υπέρ της διχοτόμησης.

Το ότι η διχοτόμηση θα διασφαλίσει το μέλλον των Ελλήνων της Κύπρου είναι μεγαλύτερη ψευδαίσθηση από εκείνην της «ευρωπαϊκής λύσης». Τα 180 χιλιόμετρα της Πράσινης Γραμμής θα γίνουν το σύνορο μιας εχθρικής χώρας των 70 εκατομμυρίων. Εάν καταρρεύσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις Τουρκίας - Ε.Ε. εξ αιτίας της Κύπρου η κατάσταση θα προσλάβει δραματικές διαστάσεις, ενώ κανένας δεν μας εγγυάται ότι ο ΟΗΕ θα συνεχίσει για πολύ ακόμη να εποπτεύει και να ελέγχει το απαραβίαστο της Πράσινης Γραμμής. Αλήθεια, σκέφτηκε ποτέ κανείς τι θα συμβεί εάν αποχωρήσει η ΟΥΝΦΙΚΥΠ από την Κύπρο; Κι αν οι Τούρκοι αρχίσουν να ροκανίζουν τη νεκρή ζώνη, θα είναι το στάτους κβο παράγοντας σταθερότητας, όπως πιστεύει σήμερα η πλειοψηφία στην Κύπρο ή πηγή αστάθειας και ανασφάλειας;